του Μάρκου Κοκολάκη, αποφοίτου του Εσπερινού Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου
Ο …. «δεσμώτης»
Σαν χθες έρχεται στο μυαλό μου. Ήταν μία μέρα καθημερινή όπως όλες οι άλλες και ενώ καθόμουν χαλαρός στο μπαλκόνι του σπιτιού μου «χαζεύοντας» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις «αψεγάδιαστες ζωές» των άλλων, μέσα από μία δημοφιλή εφαρμογή, ξαφνικά έπεσε το μάτι μου σε μία ανάρτηση ενός διαδικτυακού μου φίλου και ξεκινώ να διαβάζω προσεκτικά. Αυτό που μόλις είχα διαβάσει με ταρακούνησε, με αναστάτωσε, με προβλημάτισε. Έλεγε χαρακτηριστικά «όταν οι κόποι τεσσάρων χρόνων δικαιώνονται, όταν τα όνειρά σου τα κάνεις στόχο(…). Όταν όλοι σου λένε «έχεις αργήσει» αλλά εσύ συνεχίζεις». Τα αισιόδοξα αυτά λόγια συνοδεύονταν στην ανάρτηση από μία φωτογραφία του, στην οποία ο- 40 ετών- φίλος μας έκανε γνωστό ότι πέρασε στο παιδαγωγικό τμήμα προσχολικής ηλικίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Εκείνη τη στιγμή κάτι έντονο ένιωσα μέσα μου χωρίς να μπορώ ακριβώς να το προσδιορίσω. Ήταν λες και με χτύπησε κεραυνός, σαν να ξύπνησα από χειμερία νάρκη, η οποία δεν ήταν άλλη φυσικά από την καθημερινότητα, τη ρουτίνα, ίσως το «βόλεμα;» ή την αναβολή. Ακριβώς εκείνη τη στιγμή ήρθε στο νου μου, όπως το φως στο σκοτάδι, μνήμες από το παρελθόν. Τα μαθητικά μου χρόνια, το σχολείο, οι καθηγητές, τα μαθήματα, η επιπόλαιη απόφασή μου να τα παρατήσω εγκαταλείποντας κάθε προσπάθεια έως τότε. Δεν έχει υπάρξει μέρα μεγαλώνοντας που να μην το είχα μετανιώσει! Όμως τώρα είναι πια αργά, έλεγα μέσα μου.
Παρόλα αυτά δεν μπορούσα να μη σκεφτώ τι θα είχε γίνει αν είχα ολοκληρώσει το σχολείο. Τι θα ήμουν σήμερα, αν τότε είχα πάρει το απολυτήριο του Λυκείου, αν είχα επιτύχει μία θέση στο πανεπιστήμιο; μία ίσως καλύτερη θέση στην κοινωνία; Αυτά τα αναπάντητα «αν»!!
Τα συναισθήματα που με είχαν κυριεύσει τη στιγμή εκείνη ήταν μπερδεμένα: χαρά, άγχος, ανασφάλεια, ενθουσιασμός, ώσπου ξαφνικά είπα μέσα μου ότι το παρελθόν ανήκει στο παρελθόν · «ὅ γέγονε, γέγονε»
(Πιλάτος, Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον).
Με μιας εστίασα τη σκέψη μου στο παρόν, στο τώρα, στο αύριο, στο μέλλον και είπα μέσα μου : «Ποτέ δεν είναι αργά, ποτέ δεν είναι αργά…» Άλλωστε, κάθε άνθρωπος πρέπει και αξίζει μια δεύτερη ευκαιρία, το ίδιο κι εγώ! Αξίζει να προσπαθήσω για άλλη μία φορά. Μπορώ να προσπαθήσω. Θέλω! Δε λησμονώ τη φράση του αρχαίου Έλληνα τραγικού ποιητή Σοφοκλή που λέει «Τό δέ ζητούμενον ἁλωτόν, ἐκφεύγειν δέ τἀμελούμενον»([ψάχνεις; Θα βρεις. Χασομεράς; Θα χάσεις]. Αυτό που ζητάμε το πετυχαίνουμε, εκείνο που ξεφεύγει είναι ό,τι παρατάμε).
Η απόφαση μέσα μου είχε πλέον παρθεί. Ξεκινάω σχολείο! Πόσο, μα πόσο περίεργη φράση! Μάλιστα είχα έντονη την επιθυμία να προσπαθήσω στις πανελλαδικές εξετάσεις ελπίζοντας να διεκδικήσω μία θέση και εγώ στο Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Να γίνω δάσκαλος! Με τη Βούλα που λένε!
Και κάπως έτσι επέστρεψα ξανά στα θρανία με καινούριες πλέον προοπτικές και νέους στόχους – ακόμη ηχεί στα αυτιά μου το πρώτο κουδούνι! Στο νέο αυτό ξεκίνημα στάθηκα πραγματικά ευλογημένος, αφού είχα τις ευχές και τη συμπαράσταση τόσο της συζύγου μου όσο και των παιδιών μου.
Στο σχολείο είχα τη χαρά να γνωρίσω ανθρώπους αξιόλογους, τόσο τους καθηγητές όσο και τους συμμαθητές μου. Και κάπως έτσι λοιπόν [όπως διαβάζουμε στην «Πλάτωνος Πολιτεία, ενότητα 8η (514a-515c), η αλληγορία του σπηλαίου»] έχοντας πλέον ξεφύγει από τα δεσμά που μας κρατούν δέσμιους στις προκαταλήψεις μας, ως ελεύθεροι δεσμώτες και με οδηγό το φιλόσοφο (και τους καθηγητές μας) πήραμε τον ανηφορικό και κακοτράχαλο δρόμο που οδηγεί στο φως, στην αληθινή γνώση αφήνοντας πίσω μας το «σπήλαιο της αμάθειας»!
Στην πορεία η ιδέα του σχολείου και ακόμα περισσότερο των Πανελληνίων είχε αρχίσει να με πιέζει ψυχολογικά και να με αγχώνει αντί να με εξιτάρει, όπως στην αρχή. Άλλαξαν πολλά! Όλα έγιναν δυσκολότερα! Δεν είχαμε πια κανένα πλεονέκτημα ως Εσπερινό σχολείο, ως σχολείο ενηλίκων. Νοιώθαμε απογοητευμένοι, αφημένοι στην τύχη μας. Μόνοι. Αναρωτιόμασταν πώς είναι δυνατόν εμείς και οι 17χρονοι μαθητές να διεκδικούμε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο μία θέση στο Ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο! Πώς να συγκριθούμε με τους μαθητές αυτούς; Μα αυτά είναι παιδιά! Τόσο άνιση μάχη! Η πολύχρονη απουσία μας από τα θρανία, οι ελλιπείς μας γνώσεις, αλλά, κυρίως, οι υποχρεώσεις μας και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, πολύτιμου χρόνου για διάβασμα, μας τοποθετούσαν σε υποδεέστερη θέση. Σ΄ αυτό ακριβώς το σημείο θα ταίριαζε το γνωμικό του Έλληνα φιλόσοφου Αριστοτέλη «δεν υπάρχει τίποτα πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των άνισων».
Όλες οι παραπάνω σκέψεις με έκαναν να πιστέψω πως ο σοφός λαός μας είχε δίκιο όταν έλεγε «κάθε πράγμα στον καιρό του». Και για εμένα μάλλον δεν ήταν καιρός μου πια. Βρισκόμουν σε αδιέξοδο Πίστευα πως πλέον ήταν μάταιος κόπος. Ήμουν πεπεισμένος πως η λύση ήταν η παραίτηση. «Προσπάθησα αλλά δεν τα κατάφερα», έλεγα συνεχώς στον εαυτό μου για να τον πείσω ότι αυτή ήταν η πιο σωστή επιλογή.
Βρισκόμουν χαμένος στις σκέψεις μου όταν ξαφνικά μέσα μου ακούστηκε μία φωνή. Σαν να ήταν ο άλλος μου εαυτός, ο αισιόδοξος. Ξεκίνησε ένας διάλογος με την άλλη, την απογοητευμένη μου πλευρά. Θυμήθηκα ξανά εκείνη την ανάρτηση του φίλου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θυμήθηκα πόσο ενθουσιασμένος ήμουνα, πόσο δυνατός και σίγουρος για την απόφασή μου να τελειώσω το Λύκειο, πόσο πολύ ήθελα να κατακτήσω το στόχο μου! Ήρθε πάλι στη μνήμη μου η χαρά, ο ενθουσιασμός και η υπερηφάνεια που διέκρινα στο πρόσωπο όλης της οικογένειάς μου, όταν τους ανακοίνωσε την απόφασή μου. Ύστερα από αυτόν τον διάλογο τίποτα δεν ήταν πια το ίδιο.
Κατάλαβα πλέον πώς δεν είχα αποπροσανατολιστεί, δεν είχα χάσει το δρόμο μου· οι στόχοι μου είχαν αλλάξει. Είχαν επαναπροσδιοριστεί. Τόσο απλά! Σημασία πια δεν έχει το δέντρο- μία θέση στο πανεπιστήμιο- αλλά το δάσος, δηλαδή η απόκτηση νέων γνώσεων και εφοδίων που θα με εξελίξουν ως άνθρωπο, πολύπλευρο, πολυδιάστατο, θα διευρύνουν τους πνευματικούς μου ορίζοντες, τοποθετώντας με ξανά στην κοινωνία ως καλύτερο πατέρα, σύζυγο, εργαζόμενο και ενεργό πολίτη. Πλέον στοχεύω στη μάθηση αυτή που έχει την πραγματική αξία και οδηγεί στον κόσμο της γνώσης.
Έτσι η διάθεση και η όρεξη άλλαξαν. Άρχισα και πάλι να απολαμβάνω την κάθε μου στιγμή στο σχολείο, να διψώ για νέες γνώσεις. Βρήκα ξανά την ουσία! Η απόφαση που πήρα σχεδόν πριν δύο χρόνια απέκτησε νόημα και νιώθω τόσο όμορφα!
Τελικά αυτό που κατάλαβα, έστω και αργά, παίρνοντας την απόφαση να επιστρέψω στα θρανία ύστερα από τόσα χρόνια, είναι πως σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός. Αρκετά κοινότυπη φράση μα τόσο αληθινή! Το ταξίδι αυτό με άλλαξε, με επαναπροσδιόρισε ως άνθρωπο και ως προσωπικότητα, μα το κυριότερο; μου φανέρωσε το πιο σπουδαίο συναίσθημα που μπορεί κανείς να νιώσει: πως η μάθηση, η γνώση σου ανοίγει τα μάτια του μυαλού και της ψυχής, σου ανοίγει δρόμους που δεν μπορούσες να φανταστείς, σε αναγεννά, σε κάνει άλλον άνθρωπο!!
Πριν από αυτό το ταξίδι αναρωτιόμουν.. Άραγε υπάρχει αυτό το ιδανικό σχολείο; Αναρωτιόμουν! Το σχολείο εκείνο που θα με βοηθήσει να εξελιχθώ σε επίπεδο γνωστικό, ηθικό-πνευματικό, συναισθηματικό;
Η απάντηση μου, ύστερα από την εμπειρία μου, είναι… Ναι, φυσικά και υπάρχει. Κι εγώ το έζησα… Δεν είναι ένα κτήριο, δεν είναι τα θρανία, δεν είναι οι τάξεις. Είναι οι άνθρωποί του. Οι δάσκαλοι/ καθηγητές που δίνουν ζωή σε αυτό. Οι δάσκαλοι που με τις ιδέες τους, την πίστη, την υπομονή και την επιμονή τους κρατούν ζωντανό το σχολείο παρ’ όλες τσι δύσκολες συνθήκες που ορίζει το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα, ειδικά στα εσπερινά σχολεία και στσι ενήλικες μαθητές. Κι εγώ γνώρισα τέτοιους ανθρώπους. Τσι δασκάλες μου/μας στο Εσπερινό Λύκειο, που δίνουν την ψυχή τους, στην κυριολεξία, για εμάς, τους μαθητές τους, τα «παιδιά» τους. Δασκάλες με όλο το νόημα της λέξης, δασκάλες με αγάπη για αυτό που κάνουν.
Ο Καζαντζάκης είχε πει ότι «ο ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του κι όταν πια του έχει διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας το μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες»
Αν με ρωτήσει λοιπόν κάποιος, τι είναι για σένα το σχολείο, θα του έλεγα με μια λέξη, ΦΩΣ! Είναι μια ελπιδοφόρα κατάσταση μέσα στην ασχήμια της κοινωνίας μας, ένα ουράνιο τόξο σε μία ασπρόμαυρη εικόνα. Μια ιδανική πραγματικότητα με ανθρώπους φωτεινούς, που θέλουν να απλώσουν το φως τους στο δικό μας σκοτάδι, με αγάπη ανιδιοτελή, αληθινή και ουσιαστική. Το σχολείο είναι οι άνθρωποί του, οι καθηγητές μας … Οι φωτοδότες μας!
Γράμμα από έναν απόφοιτο πλέον μαθητή του Εσπερινού Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου ….
… ο οποίος κατάφερε τελικά να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα… να ολοκληρώσει το σχολείο και σε λίγο ολοκληρώνει και τις σπουδές του στο Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης για να γίνει δάσκαλος με τη Βούλα!
Σημείωση- Διαμαρτυρία….
Πάρα πολλοί απόφοιτοι του σχολείου μας, όπως και από όλα τα Εσπερινά Γενικά Λύκεια της χώρας, σε μεγάλη ηλικία, ακόμη και άνω των 50 ετών, έχουν καταφέρει να εισαχθούν και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε πανεπιστήμια. Παλαιότερα πολύ περισσότεροι, αλλά δυστυχώς με το νέο ΑΔΙΚΟ για αυτούς σύστημα εισαγωγής πολύ λιγότεροι… Πολλοί θα άξιζαν, με μια λίγο χαμηλότερη βάση, να εισαχθούν και φυσικά να ολοκληρώσουν και τις σπουδές τους… αλλά……
Πηγή φωτογραφίας: Ο Νίκος Καζαντζάκης σε νεαρή ηλικία, Μουσείο Καζαντζάκη
Επιμέλεια: Νίκη Τερζιδάκη
