Μελετώντας τη ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ _{μετη Γκλόρια Σινιάρι}

Η σχιζοφρένεια [ορθότερα σχιζοφρενία, - σύνθετη λέξη από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «σχίζειν» (= διαχωρισμός) και «φρένα» (= λογική, μυαλό)] αποτελεί νευροψυχιατρική νόσο που ανήκει στην ομάδα των ψυχώσεωνκαι παρατηρείται κυρίως σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες.

Ορισμός:Η σχιζοφρένεια είναι νόσος που χαρακτηρίζεται από μεταβολή της εσωτερικής και εξωτερικής πραγματικότητας και εκφράζεται με διαταραχές στη σκέψη, την αντίληψη, το συναίσθημα, τη βούληση, τη συμπεριφορά.

Η σχιζοφρένεια είναι χρόνια και σοβαρή ψυχική διαταραχή. Ο ασθενής μοιάζει να έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Αν και η πάθηση αυτή δεν είναι τόσο συχνή όσο άλλες ψυχικές διαταραχές, τα συμπτώματά της έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη ζωή του ασθενή. Μπορεί να δείχνει παραιτημένος από τη ζωή και να αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, ενώ πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπίσει και στην έκφραση των συναισθημάτων του. Αντίθετα με την άποψη που επικρατεί, η σχιζοφρένεια δεν σχετίζεται με τη διχασμένη ή πολλαπλή προσωπικότητα. Η πλειοψηφία των πασχόντων δεν είναι βίαιοι ούτε επικίνδυνοι. Η σχιζοφρένεια δεν προκαλείται από παιδικά βιώματα, ελλιπή γονεϊκή φροντίδα ή έλλειψη θέλησης, ούτε τα συμπτώματα είναι κοινά για όλους. Είναι νόσος του εγκεφάλου που προσβάλλει περίπου το 1% των ανθρώπων παγκοσμίως.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η σχιζοφρένεια ήταν γνωστή στην αρχαιότητα σε Έλληνες γιατρούς του 2ου αιώναμ.Χ., συγκεκριμένα στον Αρεταίο τον Καππαδόκηκαι τον Σωρανό τον Εφέσιοπου πρώτοι την περιέγραψαν. Κατά τους νεότερους χρόνους έφερε το όνομα «πρωτόγονος άνοια», που της δόθηκε από τον Γάλλο Ωγκυστέν Μορέλκαι τον Γερμανό Έμιλ Κραίπελιν, παρότι δεν πρόκειται για άνοια, (υπό την αυστηρή έννοια του όρου), αφού η πρωταρχική διαταραχή δεν επιφέρει προοδευτική εξασθένηση της νοημοσύνης. Περισσότερο προσομοιάζει με «ψευδοάνοια», που εμφανίζεται σαν νόσοςτης προσωπικότηταςτου ατόμου.

Παθήσεις με χαρακτηριστικά σχιζοφρένειας έχουν σπάνια αναφερθεί πριν τον 19ο αιώνα, παρά μόνο παράλογες, ακατανόητες και ανεξέλεγκτες συμπεριφορές ασθενών. Η λεπτομερής παρουσίαση μιας περίπτωσης το 1797 σχετικά με τον James Tilly Matthews, καθώς και κείμενα του Phillipe Pinelπου είχαν δημοσιευτεί το 1809, θεωρούνται κυρίως οι πρώτες αναφορές της ασθένειας στην ιστορία της ιατρικής και ψυχιατρικής βιβλιογραφίας. Αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως ξεχωριστό σύνδρομο που εμφανίζεται σε εφήβους και ενηλίκους, από τον Bénédict Morelτο 1853, και ορίσθηκε ως «démence précoce», δηλαδή «πρόωρη άνοια». Το 1893 ο Emil Kraepelin πρότεινε την ταξινόμησητων διανοητικών διαταραχώνμε το ένα άκρο να είναι η πρόωρη άνοια (σχιζοφρένεια) και το άλλο άκρο η διαταραχή της διάθεσης (η μανιακή κατάθλιψη που περιλαμβάνει την μονοπολική και την διπολική κατάθλιψη). Ο Kraepelin πίστευε ότι η πρόωρη άνοια (σχιζοφρένεια) ήταν, κυρίως, μια ασθένεια του εγκεφάλου, ξεχωριστή από άλλες μορφές άνοιας (π.χ.Alzheimer) που εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες.

 

Διαγνωστικά κριτήρια της σχιζοφρένειας :

1. Παράλογες σκέψεις/παραλήρημα
2. Ψευδαισθήσεις (κυρίως φωνές)
3. Έμμονες ιδέες
4. Αποδιοργανωμένος λόγος (ασυναρτησίες)
5. Έντονα αποδιοργανωμένη συμπεριφορά
6. Έλλειψη θέλησης
7. Έλλειψη συναισθημάτων
8. Απάθεια
9. Αδράνεια
10. Αδιαφορία για καθημερινές δραστηριότητες
11. Αλλαγή στην υγιεινή και στην εμφάνισή του
12. Παράξενη στάση σώματος
13. Αϋπνία
14. Αναίτιο γέλιο
15. Ευερεθιστότητα απέναντι σε αγαπημένα πρόσωπα
16. Απόσυρση από την κοινωνική ζωή
17. Αίσθηση ότι κάποιος τους παρακολουθεί
18. Αλλαγή στη συμπεριφορά
19. Καχυποψία
20. Επιθετικότητα απέναντι στους άλλους
21. Κοινωνική απομόνωση
22. Απώλεια ευχαρίστησης
23. Τάσεις αυτοκτονίας
24. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο τόσο σε βαρύτητα όσο και σε συχνότητα εμφάνισης.
25. Στους εφήβους (ηβηφρένεια) τα συμπτώματα που παρουσιάζονται συνήθως είναι:
26. Απομόνωση από φίλους και οικογένεια
27. Αιφνίδια μειωμένη απόδοση στο σχολείο
28. Διαταραχές ύπνου
29. Κατάθλιψη
30. Υπερβολικές αντιδράσεις
31. Ευερεθιστότητα
32. Έλλειψη κινήτρων και ενδιαφέροντος
33. Οπτικές ψευδαισθήσεις

34. Δυσλειτουργία της κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής. Η δυσλειτουργία θα πρέπει να αφορά μία ή περισσότερες λειτουργίες (εργασία, διαπροσωπικές σχέσεις, περιποίηση και φροντίδα εαυτού), θα πρέπει να υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη της σχιζοφρένειας, σε μεγαλύτερο βαθμό συγκριτικά με την προνοσηρή λειτουργικότητα.

35. Διάρκεια. Θα πρέπει να διαπιστώνεται η συνεχής παρουσία των συμπτωμάτων επί τουλάχιστον 6 μήνες. Μπορεί να περιλαμβάνονται και πρόδρομα ή υπολειμματικά συμπτώματα.

Κλινικές μορφές:

36. Παρανοειδής σχιζοφρένεια. Η πλέον τυπική, συχνή και γνήσια μορφή σχιζοφρένειας. Επικρατούν διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης υπό τη μορφή παραληρητικών ιδεών, διαταραχές της κατοχής της σκέψης και διαταραχές της αντίληψης (συνηθέστερες οι ακουστικές ψευδαισθήσεις).

37. Αποδιοργανωτική σχιζοφρένεια ή ηβηφρένεια. Ο χαρακτηρισμός υποδηλώνει την πρώιμη έναρξη στην εφηβεία και την αποδιοργάνωση της δομής της σκέψης.

38. Κατατονική μορφή σχιζοφρένειας. Χαρακτηρίζεται από διαταραχή της βούλησης και από εναλλασσόμενο επίπεδο ψυχοκινητικής δραστηριότητας. Το κύριο σημείο είναι η κατατονική εμβροντησία. Στον αντίθετο πόλο είναι η κατατονική διέγερση.

39. Αδιαφοροποίητη σχιζοφρένεια. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία οποιουδήποτε συνδυασμού συμπτωμάτων.

40. Υπολειμματική μορφή σχιζοφρένειας. Αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου υπάρχει στο ιστορικό του ασθενούς τουλάχιστον ένα σχιζοφρενικό επεισόδιο, αλλά στην παρούσα φάση κυριαρχούν τα αρνητικά συμπτώματα και απουσιάζουν ή είναι εξαιρετικά μειωμένης έντασης τα θετικά (π.χ. παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, αποδιοργανωμένη ομιλία ή συμπεριφορά)

ΑΙΤΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ

Γενετικά αίτια: Οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι η διαταραχή τείνει να εκδηλώνεται σε μέλη οικογενειών και ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρχει κληρονομικότητα. Η διαταραχή, όπως και άλλες ψυχικές παθήσεις, τείνει να εμφανίζεται όταν ο οργανισμός του ασθενή βιώνει στρεσογόνα κατάσταση ή σωματική αλλαγή.

Βιολογικά αίτια: Η χημεία και δομή του εγκεφάλου παίζουν σημαντικό ρόλο στην ισορροπία του σε σχέση με τους νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές είναι ουσίες που εξασφαλίζουν την επικοινωνία των νευρικών κυττάρων. Η ανισορροπία τους επηρεάζει τον τρόπο που ο άνθρωπος αντιδρά σε εξωτερικά ερεθίσματα. Η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) επιτρέπει τη μελέτη διαφορών στην εγκεφαλική δραστηριότητα σε άτομα που διαγνώστηκαν με σχιζοφρένεια.

Διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα και ιογενείς λοιμώξεις: Η νόσος μπορεί να προκληθεί και από περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως οι ιογενείς λοιμώξεις ή οι διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα. Για παράδειγμα τα έμβρυα, οι μητέρες των οποίων νόσησαν από γρίπη όσο ήταν σε περίοδο εγκυμοσύνης, έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο αργότερα, αν συντρέξουν και άλλοι παράγοντες.

Εγκεφαλικές βλάβες: Διάφοροι επιστήμονες έχουν την πεποίθηση ότι η σχιζοφρένεια σχετίζεται με διάχυτες εγκεφαλικές βλάβες. Έχει αποδειχθεί ότι σε σχιζοφρενείς ασθενείς συναντώνται διευρυμένες κοιλίες με αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους του εγκεφάλου ίσως και σε 50 διαφορετικές περιοχές. Επίσης, σε μεταθανάτιες μελέτες έχει βρεθεί ότι πολλά σημεία του εγκεφάλου υφίστανται μείωση στον αριθμό των νευρώνων και στα νευρωνικά δίκτυα.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η διάγνωση της σχιζοφρένειας περιλαμβάνει τη διαφοροποίησή της από άλλες ψυχικές διαταραχές και τον αποκλεισμό της εμφάνισης των συμπτωμάτων αυτών στο πλαίσιο χρήσης τοξικών ουσιών ή κάποιας φαρμακευτικής αγωγής.Η σωστή διάγνωση περιλαμβάνει κλινική εξέταση από ειδικό (ψυχίατρο), διαγνωστικές εξετάσεις (για να εξακριβωθεί ότι δεν πρόκειται για κλινική εκδήλωση άλλης ασθένειας, ή απόρροια κατάχρησης ουσιών ή αλκοόλ), ψυχιατρική εκτίμηση (καταγραφή συμπτωμάτων και συναισθημάτων) και καταγραφή οικογενειακού ιστορικού του ασθενή.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Στις περιόδους υποτροπών και κρίσεων, ίσως κριθεί απαραίτητη η νοσηλεία, ώστε να θεμελιωθεί η ασφάλεια του ασθενή, η σωστή διατροφή και ο απαραίτητος ύπνος, μαζί με τη δέουσα ιατρική φροντίδα. Είναι σημαντικό η οικογένεια του ασθενή να επισκέπτεται ειδικό θεραπευτή, ώστε να λαμβάνει συμβουλές για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων υποτροπών της νόσου. Η φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται είναι η αντιψυχωτική. Η αγωγή αυτή στοχεύει στη μείωση των βιοχημικών ανισορροπιών που προκαλούν τη νόσο, και περιορίζει την πιθανότητα των υποτροπών. Η κατανόηση της νόσου και η ύπαρξη υποστήριξης από το οικογενειακό και στενό περιβάλλον του ασθενούς είναι πολύ σημαντικές για την καλύτερη αντιμετώπιση. Είναι ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ, οι οδηγίες του γιατρού για τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής να τηρούνται χωρίς αποκλίσεις ώστε να αποφύγει ο ασθενής μια υποτροπή και τις δυσάρεστες συνέπειές της.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

• Αυτοκτονικές τάσεις, σκέψεις ή απόπειρες
• Αυτοτραυματισμός
• Αγχώδεις διαταραχές
• Κατάθλιψη
• Κατάχρηση αλκοόλ, τοξικών ουσιών ή νικοτίνης
• Αδυναμία εργασίας
• Κοινωνική απομόνωση
• Νομικά ή οικονομικά προβλήματα και έλλειψη στέγης
• Προβλήματα υγείας, παθολογικά νοσήματα
• Θυματοποίηση
• Επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά (αν και ασυνήθη)

ΠΡΟΛΗΨΗ

Δεν υπάρχει σαφής και αποτελεσματικός τρόπος να προλάβει κανείς τη σχιζοφρένεια. Παρόλα αυτά, η έγκαιρη διάγνωση και λήψη θεραπείας μπορεί να εξασφαλίσει ότι η νόσος θα τεθεί υπό έλεγχο πριν προκύψουν σοβαρές επιπλοκές και θα βοηθήσει να βελτιωθεί η κατάσταση μακροπρόθεσμα. Με τη σωστή πληροφόρηση για τους παράγοντες κινδύνου και τις επιπλοκές της νόσου, είναι δυνατόν να οδηγηθούν γρηγορότερα οι ασθενείς στον γιατρό και να επισπευσθεί έτσι η έγκαιρη διάγνωση και η λήψη θεραπείας.

                      

Μόριο χλωροπρομαζίνης(Thorazine), το οποίο έφερε την επανάσταση στη θεραπεία της σχιζοφρένειας στη δεκαετία του 1950. Η χλωροπρομαζίνη είναι φάρμακο από τα πρώτα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση των νοητικών διαταραχών.