Επιμέλεια άρθρου: Σταυρούλα Στενού, Αουρόρα Χαλίλι
Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας έχει επηρεάσει όλους τους τομείς στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Αυτή η εξέλιξη, όπως είναι φυσικό, έχει επιφέρει μεγάλες αλλαγές και στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, στον οποίο παρατηρείται η τάση, τα τελευταία χρόνια, προς την αυτόνομη οδήγηση. Πλέον, όλες οι εταιρείες αυτοκινήτων έχουν επικεντρωθεί στην αυτόνομη οδήγηση και προσπαθούν, με τη χρήση της τεχνολογίας, να τελειοποιήσουν τα αυτοκίνητα αυτά, με στόχο την όσο γίνεται λιγότερη επέμβαση του ανθρώπου στην οδήγηση.
Με τον όρο αυτόνομα οχήματα, αναφερόμαστε στα οχήματα τα οποία με ένα κατάλληλα διαμορφωμένο σύστημα αισθητήρων, λογισμικού αλλά και άλλων οργάνων (laser, radar, κάμερες), μπορούν να κυκλοφορούν στο οδικό δίκτυο δίχως οδηγό. Σήμερα, υπάρχουν κάποια μοντέλα αυτοκινήτων, τα οποία μπορούν να πραγματοποιήσουν κάποιες λειτουργίες, όπως φρενάρισμα, αλλαγή κατεύθυνσης και επιτάχυνση, χωρίς την παρέμβαση οδηγού. Γι’ αυτού του είδους τα οχήματα έχουν χρησιμοποιηθεί αρκετοί όροι, όπως automated cars και self-driving cars. H National Highway Traffic Safety Administration (NHTSA) του Υπουργείου Μεταφορών των Ηνωμένων Πολιτειών χρησιμοποιεί τον όρο automated vehicles (U.S. Department of Transportation, 2016).
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Ασφάλεια
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2015 σημειώθηκαν πάνω από 1.000.000 οδικά ατυχήματα μόνο στους δρόμους ευρωπαϊκών χωρών, εκ των οποίων τα 26.100 ήταν θανατηφόρα (European Commission, 2016). H NHTSA εκτιμά ότι το 94 τοις εκατό των ατυχημάτων οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος (NHTSA, 2015). Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι αν εξαλειφθεί ο ανθρώπινος παράγοντας θα υπάρξει σημαντική μείωση στην κύρια αιτία πρόκλησης ατυχημάτων και ως εκ τούτου λιγότεροι θάνατοι στους δρόμους.
Ιδιοκτησία
Με την έλευση των αυτόνομων οχημάτων αναμένεται να αλλάξει και το καθεστώς της ιδιοκτησίας αυτοκινήτων. Από ένα μέσο που πρωτίστως αντανακλά για πολλούς την κοινωνική τους θέση και αντιπροσωπεύει έναν τρόπο ζωής θα περάσουμε σε μια εποχή που το αυτοκίνητο θα αποτελεί απλά ένα μέσο για τη μετακίνηση από και προς τη δουλειά ή έναν χώρο διασκέδασης. Ως εκ τούτου θα καταστεί εφικτή κάποια είδους συνδρομητική υπηρεσία ενοικίασης αυτοκινήτου, το οποίο ενδεχομένως να λειτουργεί σαν ‘ταξί’, που θα αντικαταστήσει την παραδοσιακή έννοια ιδιοκτησίας ενός αυτοκινήτου.
Ελευθερία μετακίνησης σε ευπαθείς ομάδες
Με την ευρεία χρήση αυτόνομων οχημάτων θα παρατηρηθεί δραματική αύξηση στη δυνατότητα προσβασιμότητας ευπαθών ομάδων. Για παράδειγμα, άτομα με προβλήματα όρασης ή ολική απώλεια όρασης θα μπορούν να μετακινούνται με αυτοκίνητο χωρίς τη βοήθεια άλλων. Ηλικιωμένοι που δεν πληρούν σήμερα προϋποθέσεις για να οδηγήσουν θα έχουν τη δυνατότητα να μετακινούνται και αυτοί χωρίς πρόβλημα. Ακόμα και παιδιά θα είναι εφικτό να μετακινούνται με αυτόνομα οχήματα και να οδηγούνται από και προς το σχολείο ή άλλες δραστηριότητες χωρίς την παρουσία του γονέα. Θα πρέπει, ωστόσο, να υπάρξει μέριμνα ώστε αυτή η ελευθερία μετακίνησης να μην μεταφραστεί σε ανεξέλεγκτη αύξηση των μετακινήσεων που θα οδηγήσει σε αύξηση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της εκπομπής ρύπων.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Η αντικατάσταση των σημερινών αυτοκινήτων με αυτόνομα οχήματα θα επιφέρει σημαντική μείωση ρύπων έως και 95 τοις εκατό χάριν στην αποδοτικότερη οδήγηση με ελαφρύτερα οχήματα που χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια (Brown et al, 2014). Βέβαια, θα πρέπει να συνυπολογιστεί σε αυτό ο ενδεχόμενος πολλαπλασιασμός των μετακινήσεων που αναφέρθηκε και παραπάνω, ο οποίος ίσως αντισταθμίσει κάποια από τα οφέλη αυτά.
Το παράδειγμα της Αμερικής 
EasyMile
Η EasyMile, μια γαλλική εταιρεία που παρέχει κοινόχρηστη μετακίνηση χωρίς οδηγό, ανακοίνωσε ότι έχει αναπτύξει μια συνεργασία με τον σταθμό GoMentum, ο οποίος είναι χώρος δοκιμών αυτόνομων οχημάτων. Ο σταθμός GoMentum της CCTA (Contra Costa Transportation Authority) συγκεντρώνει κατασκευαστές αυτοκινήτων, εταιρείες τεχνολογίας και ερευνητές για να προωθήσει τις υποδομές μεταφορών. Βασισμένο σε αυτή τη συνεργασία, ξεκίνησε ένα πιλοτικό έργο το καλοκαίρι του 2016, στα πλαίσια του οποίου με δύο λεωφορεία χωρίς οδηγό θα πραγματοποιηθούν δοκιμές στο πάρκο Bishop Ranch στο San Ramon. Τα λεωφορεία έχουν σχεδιαστεί για να μεταφέρουν επιβάτες σε μικρή απόσταση με χαμηλές ταχύτητες και θα ωφελήσουν τις ήδη υπάρχουσες επιλογές μέσων μαζικής μεταφοράς. To Bishop Ranch, ένα πάρκο 585 στρεμμάτων δίπλα στο οποίο υπάρχουν γνωστές επιχειρήσεις όπως η AT&T, η Chevron και η General Electric, θα γίνει το πρώτο μέρος της χώρας όπου θα έχουν αναπτυχθεί τα οχήματα, σύμφωνα με EasyMile. Η εταιρεία έχει ήδη δοκιμάσει τα αυτόνομα λεωφορεία χαμηλής ταχύτητας EZ10 σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα στη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και την Ελβετία. Σε μια περίπτωση, τα λεωφορεία χωρίς οδηγό εκτελούν μια κυκλική διαδρομή γύρω από ένα ψυχαγωγικό πάρκο, σε μια άλλη μεταφέρουν επιβάτες από ένα σημείο στάθμευσης στο παραλιακό μέτωπο. Τα εν λόγω οχήματα, όπως και τα αυτοκίνητα που αναπτύσσουν η Google και άλλες εταιρείες τεχνολογίας στην «Κοιλάδα του Πυριτίου» διαθέτουν εσωτερικό λογισμικό χαρτογράφησης υψηλής ευκρίνειας για να γνωρίζουν τις διαδρομές, διάφορους αισθητήρες ώστε να αποφεύγουν τους πεζούς και άλλα εμπόδια.
ΗΘΙΚΑ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ
Και εκεί που παρακολουθείς τις εξελίξεις στον χώρο της αυτόνομης αυτοκίνησης, δηλαδή των οχημάτων που δεν χρειάζονται άνθρωπο να τα καθοδηγεί, προκύπτει ένα ενδιαφέρον ερώτημα: Πώς θα κινηθεί ένα αυτόνομο όχημα όταν υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος; Θα βάλει την προστασία των επιβαινόντων πάνω από εκείνη των ανθρώπων που είναι εκτός οχήματος; Ποιος αποφασίζει σε ένα σενάριο όπου ένα αυτόνομο όχημα πρέπει να “διαλέξει” αν θα πέσει πάνω σε ένα σταθερό εμπόδιο, έναν τοίχο για παράδειγμα, -διακινδυνεύοντας τον σοβαρό τραυματισμό ή τον θάνατο των επιβαινόντων- ή σε μια στάση λεωφορείου με ανθρώπους που περιμένουν.
Για την ώρα, φαίνεται πως τα ηθικά διλήμματα παρακάμπτονται με μια απλή απαίτηση που θέτει ο νόμος – την ύπαρξη ανθρώπου πίσω από το τιμόνι που θα παρεμβαίνει όταν προκύψει ανάγκη. Όμως, όλοι αντιλαμβανόμαστε πως η εξέλιξη στην τεχνητή νοημοσύνη, η επόμενη (ή μεθεπόμενη) γενιά αισθητήρων και γενικότερα η τεχνολογική εξέλιξη θα κάνει τα οχήματα ακόμα πιο αυτόνομα και θα τους δώσει τη δυνατότητα να μπορούν να λάβουν απόφαση.
Και εκείνη τη στιγμή το δίλημμα που θα τεθεί θα είναι απλό. Επιτρέπουμε στο όχημα να λαμβάνει αποφάσεις και αν ναι θα υπάρχουν όρια στην ανεξαρτησία του ή όχι; Το θέμα δεν είναι τεχνικό και πριν γίνει νομικό είναι, τελικά, περισσότερο φιλοσοφικό και δεν πρόκειται να απαντηθεί πολύ σύντομα.
Πηγές
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwja-MHT7oD8AhXDR_EDHVyFBLoQFnoECAkQAQ&url=https%3A%2F%2Fdspace.lib.ntua.gr%2Fxmlui%2Fbitstream%2Fhandle%2F123456789%2F45096%2FDiploma_Investigating_Acceptance_Autonomous_Vehicles_Greek_Drivers.pdf%3Fsequence%3D1&usg=AOvVaw2jbHGUsLJWrb6IzSUXAkdp
https://ikee.lib.auth.gr/record/302315/files/GRI-2019-23393.pdf
https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwiu3ISrioH8AhWVXvEDHYqRCPkQFnoECAsQAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.gocar.gr%2Fnews%2Ffeed%2F19065%2CTa_h8ika_dilhmmata_ths_aytonomhs_odhghsh.html&usg=AOvVaw1i41lKloJBTQEiPZK32E38
