Γράφουν οι μαθήτριες Ζητιρίδου Όλγα (Β1) και Τσιαλού Χαρά (Β5)
«Συνήθισε την εικόνα του και δεν φοβόταν πια, τώρα μάλιστα, αν και η μορφή του του προκαλούσε αποστροφή, δεν μπορούσε πια να την αποφεύγει, ένιωθε μάλιστα και συμπόνια.»
Ο αγώνας ενός ανθρώπου να συμφιλιωθεί με την εξωτερική του εμφάνιση παραλληλίζεται εύστοχα με τη μεταμόρφωση του πρωταγωνιστή σε κάτι αναπάντεχο…
Η «Μεταμόρφωση» γράφτηκε το 1912 και κυκλοφόρησε το 1915 σε γερμανικ ή γλώσσα- ένα από τα λίγα έργα του τσέχου συγγραφέα που εκδόθηκαν όσο εκείνος ζούσε. Αν και αρχικά εκδόθηκε ως αυτόνομο διήγημα, επανεκδόθηκε με την επιθυμία του ίδιου του Κάφκα ως μέρος μιας τριλογίας διηγημάτων με τίτλο «Οι γιοι», όπου επιπλέον περιλάμβανε τα διηγήματα «Η κρίση» και «Ο θερμαστής». Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του Κάφκα και αρκετά καλή εισαγωγή στο έργο του λόγω του μικρού μεγέθους, καθώς και του ότι πρόκειται για ένα από τα λίγα ολοκληρωμένα έργο του.
Η χρονική περίοδος κατά την οποία διαδραματίζεται η ιστορία δεν φανερώνεται από κανέναν χαρακτήρα, και η τοποθεσία παραμένει άγνωστη μέχρι το τέλος, ενώ γνωρίζουμε πως εκτυλίσσεται μέσα στο σπίτι του πρωταγωνιστή. Πίσω από αυτή την επιλογή ενδεχομένως κρύβεται η επιθυμία του συγγραφέα να γνωστοποιήσει στον αναγνώστη ότι η «μεταμόρφωση» μπορεί να συμβεί στον καθένα και οπουδήποτε.
Η πλοκή ξεκινά όταν ένα αιφνίδιο γεγονός χτυπά την πόρτα μιας συνηθισμένης οικογένειας μέσα στο μικροαστικό της σπίτι… Ο πρωταγωνιστής, Γκρέγκορ Σάμσα, ο οποίος εργαζόμενος ως πλασιέ μοχθεί καθημερινά να συντηρήσει την οικογένειά του, ένα πρωί ξυπνά μεταμορφωμένος σε ένα τεράστιο έντομο. Το γεγονός αυτό πυροδοτεί μια αρνητική αντίδραση από την οικογένειά του οδηγώντας τον πρωταγωνιστή στην απομόνωση. Έτσι, εκδηλώνεται η περιθωριοποίηση που βιώνουν οι άνθρωποι που αποκλίνουν από το “συνηθισμένο”, ενώ παράλληλα ο αναγνώστης, όσο παρατηρεί τον πρωταγωνιστή να χάνει την ανθρώπινη υπόστασή του, συνειδητοποιεί την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα “διαφορετικά” άτομα. Άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός ότι μεταμορφώνεται τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά μετά από χρόνια κουραστικής εξαναγκαστικής εργασίας υποδηλώνοντας έτσι την απομάκρυνση του ανθρώπου από το “εγώ” του όταν αδυνατεί να εκφράσει την πολύπλευρη προσωπικότητά του. Συνειδητοποιούμε λοιπόν πως το άτομο απαξιώνεται από την κοινωνία τη στιγμή που θεωρείται ανήμπορο και ανίσχυρο να προσφέρει ουσιαστικό έργο για αυτήν.
Όπως προαναφέρθηκε, ο κεντρικός χαρακτήρας, Γκρέγκορ Σάμσα, έρχεται αντιμέτωπος με πληθώρα καταστάσεων προκειμένου να επιβιώσει και να αντεπεξέλθει εγκλωβισμένος στη νέα του μορφή, ως κατσαρίδα. Δυσκολεύεται με τις νέες διατροφικές του συνήθειες, την επικοινωνία με τους γύρω του, καθώς και τις ενοχές που τον βαραίνουν προς την αδελφή του, η οποία είναι η μόνη που τον φροντίζει παρά το αποκρουστικό παρουσιαστικό του. Παρ” ολα αυτά η αδελφή του, ενώ στην αρχή προθύμως τον στηρίζει προσφέροντάς του τα απαραίτητα για την επιβίωσή του, στο τέλος φαίνεται να συμμερίζεται την απαξιωτική στάση που διατηρούν οι γονείς τους. Τέλος, η μητέρα προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον γιο της, καθώς γνωρίζει ότι είναι παγιδευμένος στο εσωτερικό του τέρατος που αντικρίζει καθημερινά, γεμάτη φόβο και απόγνωση. Από την άλλη, ο πατέρας διακατέχεται από αίσθημα οργής απέναντι στον Γκρέγκορ, γεγονός που ενδεχομένως οφείλεται στο ότι πλέον είναι υποχρεωμένος να ενισχύσει οικονομικά μόνος του την οικογένεια.
Ως έφηβες ταυτιζόμαστε με τον Γκρεγκορ, καθώς αντανακλάται στην προσωπικότητά του η διαρκής αναζήτηση της ταυτότητάς του, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ηλικίας μας! Η δεξιοτεχνία με την οποία πραγματεύεται ο Κάφκα τη μεταμόρφωση του πρωταγωνιστή του, οδηγεί τον αναγνώστη σε βαθιά σκέψη και περισυλλογή. Μέσω αυτής συνειδητοποιεί αλήθειες σχετικά με τη πραγματικότητα, καθώς καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος με την αποστροφή της κοινωνίας απέναντι σε άτομα με ειδικές ανάγκες, με ψυχικές διαταραχές, σε χρήστες ουσιών και γενικότερα προς άτομα μη αποδεκτά από τη κοινωνία. Η διαχρονικότητα του έργου γεννά πολλαπλά ερωτήματα στον αναγνώστη… Τι και αν ο ίδιος αντιμετωπίζεται ως παρείσακτος από τον κοινωνικό του περίγυρο; Τι και αν ο ίδιος βλέπει στους συνανθρώπους του τέρατα; Σε μια κοινωνία γεμάτη “τέρατα” ποιος είναι τελικά ο “αποδεκτός”;
Κατά την άποψή μας, το κλασικό έργο “Η Μεταμόρφωση” του Κάφκα δικαίως έχει λάβει παγκόσμια αναγνώριση από τους λάτρεις της λογοτεχνίας (και όχι μόνο), καθώς η «Μεταμόρφωση» αναδείχθηκε ένα από τα αγαπημένα μας βιβλία. Αποτελεί σπάνιο δείγμα βιβλίου που οδηγεί τον αναγνώστη χωρίς να τον εκβιάζει στη συναισθηματική ταύτιση.
Το συγκεκριμένο βιβλίο παρουσιάζει την ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου που παρεκκλίνει από το συνηθισμένο αλλά και την αντιμετώπιση που λαμβάνει από τους γύρω του. Μέσα από τα μάτια και τις εμπειρίες του Γκρέγκορ, καταφέραμε να γνωρίσουμε μια ζωή άγνωστη για μας. Προβληματιστήκαμε από την προσπάθεια των κεντρικών ηρώων να έρθουν πιο κοντά με τον Γκρέγκορ. Σε αυτή την προσπάθεια κατά διαστήματα διακρίνεται μια εκκωφαντική σιωπή, η οποία υποδηλώνει τη μοναχικότητα που διακατέχει τον κάθε χαρακτήρα. Αίσθηση μας προκάλεσε επίσης το γεγονός ότι επιλέχθηκε η κατσαρίδα για να φανερώσει την ψυχική κατάσταση του πρωταγωνιστή , εφόσον ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του ον απεχθές και αποκρουστικό. Για τον λόγο αυτό, η “Μεταμόρφωση” κέρδισε μια ξεχωριστή θέση στη καρδιά μας και στη βιβλιοθήκη μας. Ο συγγραφέας, επιλέγοντας έναν ιδιαίτερο τρόπο να ξεκινήσει την ιστορία του, κατάφερε από την πρώτη κιόλας σελίδα να κεντρίσει και να κερδίσει το ενδιαφέρον μας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της αφήγησης όσο συναντούσαμε νέες ανατροπές στην εξέλιξη, δεν μπορούσαμε παρά να βρεθούμε σε ένα “τρενάκι” συναισθημάτων σχετικά με το τι θα απογίνει τελικά ένας άνθρωπος που ξύπνησε μια μέρα μεταμορφωμένος στο πιο μισητό έντομο του κόσμου!
Εν ολίγοις, ο Κάφκα κατάφερε να δημιουργήσει ένα έργο του οποίου τα μηνύματα αντηχούν στη ψυχή των αναγνωστών σαν γνώριμη μελωδία… Μηνύματα που αξίζει να μεταδοθούν σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Τέλος, έντονη συγκίνηση μας προκάλεσε το εξής χωρίο: «Ήταν σαν να του άνοιγε ο δρόμος προς την άγνωστη, ποθούμενη τροφή. Ένιωσε την επιθυμία να πλησιάσει την αδελφή του, να την τραβήξει από τον ώμο της και να της φανερώσει πως καταλάβαινε τη μουσική της καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο.»
Μέσα από αυτό ο Γκρέγκορ αναδείχθηκε ένας τραγικός ήρωας, ένας ευαίσθητος χαρακτήρας με επιμονή κι ενώ είχε χάσει την ανθρώπινη υπόστασή του και γνώριζε πως δεν γινόταν αποδεκτός πόσο μάλλον αντιληπτός από την οικογένειά του, προσπαθούσε να επικοινωνήσει με την αγαπημένη του αδερφή. Δείχνει με αυτό τον τρόπο τη σημασία και το μεγαλείο της αδελφικής αγάπης που δεν γνωρίζει διακρίσεις.
Μέσα από τα δικά σας μάτια, πώς θα αναδειχθεί;
