του Δημήτρη Τσιλιβάκου
“Ο Παναθηναϊκός είναι καλή ομάδα, ο Παναθηναϊκός έχει πιθανότητες να πάει στο Final Four”. Τι Final Four; Ποιος θα πάει στο Final Four; Αυτός ο Παναθηναϊκός; Αυτό είναι αστείο! Αυτό είναι αστείο! Δεν είμαι βλάκας να σκέφτομαι κάτι τέτοιο! Δεν έχουμε πιθανότητες να πάμε στο Final Four! Όλοι θέλουν να κληρωθούν μαζί μας στο Top-16, αν συνεχίσουμε να παίζουμε έτσι.”
Ο Παναθηναϊκός έχει μόλις κερδίσει τη Πρόκομ με 22 πόντους για τους ομίλους της Euroleague και επικρατεί πανηγυρικό κλίμα. Αλλά… όχι για όλους. Λίγα μέτρα πιο δίπλα, ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς κάνει μια από τις πιο διάσημες δηλώσεις του, χαρακτηριστικές της νοοτροπίας του, μία από τις πολλές που τον έκαναν τον κορυφαίο μπασκετάνθρωπο της Ευρώπης. Μετά την, για πρώτη φορά στη καριέρα του, παραίτησή του και το διαφαινόμενο τέλος της καριέρας του, ήρθε η ώρα να μιλήσουμε για τον κορυφαίο προπονητή που κάθισε στην άκρη των πάγκων.
2 Κύπελλα Σαπόρτα, 2 Πρωταθλήματα Αδριατικής, 1 Αργυρό στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα, 2 χρυσά σε Ευρωμπάσκετ και Παγκόσμιο, 11 εγχώρια κύπελλα, 17 εγχώρια πρωταθλήματα και 9 (ολογράφως: εννέα) τίτλους Ευρωλίγκας. Ποιος να του πει τι; Και ποιος άραγε θα περίμενε ότι τέτοιος προπονητής θα έχει τέτοιο τέλος στη καριέρα του;
Η αρχή έγινε στη Παρτιζάν. Μετά από μια μεστή καριέρα ως παίχτης, έμελλε να ξεκινήσει τη προπονητική του καριέρα από την ομάδα της καρδιάς του. Και φυσικά κανείς δε περίμενε κάτι διαφορετικό από αυτό που έγινε. Παθολογική αγάπη για το μπάσκετ, σκληρές προπονήσεις, ένταση και φωνές και, εννοείται, μαγεία στο παρκέ.
Οι πρώτοι δύο ευρωπαϊκοί τίτλοι ήρθαν ανέλπιστα και εμφατικά. Στο φάιναλ φορ της Πόλης το ’92, πρώτα κάνει την μεγάλη Αρμάνι του Ντ’ Άντονι να φαίνεται σχολική ομάδα, και ύστερα, ένας κοντοπίθαρος πιτσιρικάς, πρώην συμπαίχτης του, ο Σάσα Τζόρτζεβιτς, σηκώνεται από τα 7,5 μέτρα στα χασομέρια του τελικού, ξεραίνει τους Ισπανούς και χαρίζει στον Ομπράντοβιτς τη πρώτη Ευρωλίγκα. Η κούπα σηκώνεται στον ουρανό της Πόλης και μια λαμπρή καριέρα αρχίζει.
Το καλοκαίρι του ’93, πηγαίνει στην Ισπανία και τη Μπανταλόνα, που τόσο πλήγωσε το προηγούμενο καλοκαίρι. Η σεζόν δε ξεκινάει με τους καλύτερους οιωνούς, ωστόσο καταφέρνει και φτάνει στους 8 της Ευρωλίγκας, αντιμετωπίζοντας τη Ρεάλ. Αρλάουσκας και Σαμπόνις, πρώτα βιολιά των Μαδριλένων, βρίσκονται σε απεργία, η Ρεάλ ποδοπατείται, η Μπαρτσελόνα ακολουθεί και έρχεται ο τελικός. Η μάχη των φαβορί. Ολυμπιακός – Μπανταλόνα. Ομπράντοβιτς – Ιωαννίδης. Ο Ολυμπιακός των αστέρων (Πάσπαλιε, Τάρπλεϊ, Φασούλας και Σία) περιμένει εύκολη επικράτηση στον τελικό. Το «σέρβικο λόμπι», όπως συνήθιζε να αποκαλεί τους Σέρβους και τον Ομπράντοβιτς ο κόουτς του Ολυμπιακού, δεν έχει πει τη τελευταία του λέξη. Μετά από μια κυριολεκτική αυτοχειρία των παιχτών του Ολυμπιακού, ο Κορνέλιους Τόμπσον γράφει το 59-57 από τις 45 μοίρες, ο Πάσπαλιε χάνει τις βολές, και ο Ζοτς σηκώνει τη δεύτερη Ευρωλίγκα του. Αργότερα εκείνο το βράδυ, ο, σκασμένος από την ήττα, «Ξανθός» του Ολυμπιακού δηλώνει: «Τι να μας πει τώρα ο Ομπράντοβιτς; Κοιμήθηκε ο Θεός και πήρε αυτό το Κύπελλο. Αυτά δεν γίνονται ούτε στο σινεμά, αλλά όταν σκηνοθετεί ο Θεός δεν μπορεί να αλλάξεις το σενάριο».
Αυτή η δήλωση άρχισε μια νόρμα στο ευρωπαϊκό μπάσκετ, ονομάζοντας τον Ομπράντοβιτς «Γκαστόνε» του μπάσκετ. Μετά και τον τρίτο του τίτλο στη Σαραγόσα το ’95 με τη Ρεάλ του Σαμπόνις, ξανά ενάντια στον Ολυμπιακό του Ιωαννίδη, αυτός ο τίτλος ενισχύθηκε, αφού είχε το ποιοτικότερο ρόστερ που γνώρισαν ποτέ οι φίλοι της Ρεάλ. Ωστόσο, αν θέλετε τη γνώμη μου, η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς. Ο Ζότς έφτιαξε τη τύχη του, εκμεταλλεύτηκε τις συγκυρίες, και πήρε, εξαιρετικά ανέλπιστα, 3 Ευρωκούπες σε ηλικία 32,34 και 35 ετών. Μαγκιά του; Μαγκιά του!
Καλοκαίρι του 1999. Το τηλέφωνο χτυπάει. «Παύλος Γιαννακόπουλος εδώ». Η συζήτηση δε κρατάει πολύ ώρα, και λίγες μέρες αργότερα, ο Παναθηναϊκός μοιράζει στις εφημερίδες την ανακοίνωση: «Ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς είναι ο νέος προπονητής του Παναθηναϊκού. Ο Γιουγκοσλάβος τεχνικός συμφώνησε σε όλα με τον Παύλο Γιαννακόπουλο και σήμερα αναμένεται στην Αθήνα (μαζί με τη εθνική Γιουγκοσλαβίας) προκειμένου να υπογράψει το πολυετές του συμβόλαιο». Πόσο προφητικό ήταν αυτό το «πολυετές». Ο Ζέλικο έμεινε 13 ολόκληρα χρόνια στην Ελλάδα, κατακτώντας κυριολεκτικά τα πάντα και κυριαρχώντας σε όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη. Χτίζει μια Dream Team αποτελούμενη από τους (πάρτε μια βαθιά ανάσα) Ρέμπρατσα, Κάτας, Μποντιρόγκα, Αλβέρτη, Τζεντίλε, Φώτση και τ’ άλλα παιδιά. Κερδίζει άνετα τη Μακάμπι στον τελικό στο κλειστό της Πυλαίας, κερδίζοντας τον 4ο ευρωπαϊκό τίτλο και τον 2ο του ΠΑΟ. Το 2002 η χρονιά έχει σκαμπανεβάσματα, ωστόσο βρίσκεται απρόσμενα στο Φάιναλ Φορ της Μπολόνια, μετά το δώρο της Ολύμπια Λιουμπλιάνας που κερδίζει τον Ολυμπιακό στο ΣΕΦ και τον κρατάει εκτός νυμφώνος. Στον τελικό έχει να αντιμετωπίσει τη κραταιά Κίντερ του Τζινόμπιλι, και όλα προμηνύουν συντριβή. Και κάπου στο βάθος ο Ζοτς γελούσε. Με μαεστρικό μπάσκετ και τρίποντο του Κουτλουάι στα 50 δευτερόλεπτα πριν τη λήξη, κλείνει το σπίτι των Ιταλών και κατακτά τη 5η Ευρωλίγκα του.
Οι χρονιές από το 2002 εως το 2006 είναι δύσκολες για τον Ζοτς και τον Παναθηναϊκό, που βλέπει τη Μακάμπι του Γκέρσον, του Σάρας και του Πάρκερ να τρομοκρατεί την Ευρώπη. Ωστόσο, μέσα στη 4ετία, φέρνει 4 ονόματα – κεφάλαια στην ιστορία του Παναθηναϊκού, που έμελλε να αλλάξουν την ιστορία του: Δημήτρης Διαμαντίδης, Μάικ Μπατίστ, Βασίλης Σπανούλης, Ραμούνας Σισκάουσκας. Ο Παναθηναϊκός παίζει υπερηχητικό μπάσκετ, διασύροντας όλους τους αντιπάλους του και κάνοντας περίπατο μέχρι το φάιναλ φορ. Σε έναν από τους καλύτερους τελικούς της Ευρωλίγκας, ο Παναθηναϊκός κερδίζει τη ΤΣΣΚΑ με 93-91 και σηκώνει την Ευρωλίγκα στον ουρανό της Αθήνας. Και σε περίπτωση που χάσατε το μέτρημα, 6η για τον Ομπράντοβιτς, 4η για τον ΠΑΟ.
Και φτάνουμε στο 2009. Η κορυφαία ομάδα που γνώρισε το ευρωπαϊκό μπάσκετ. Ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς σκουπίζει όποια ομάδα βρεθεί στο πέρασμά του και φτάνει περπατώντας στο Φάιναλ Φορ του Βερολίνου. Ο ημιτελικός με τον Ολυμπιακό εξελίσσεται σε Γκραν Γκινιόλ, ο Μπορυούσης αστοχεί και ο ΠΑΟ βρίσκεται στον τελικό. Ένας τελικός που θα μπορούσε να γίνει χαρακτηριστικό παράδειγμα της φράσης «από τη κόλαση στον παράδεισο και πάλι πίσω». Στο πρώτο ημίχρονο, οι θεατές της Ο2 Arena παρακολουθούν μια παράσταση για έναν ρόλο. Η ομάδα του Παναθηναϊκού παραδίδει σεμινάρια total Basketball, αποδομεί την άμυνα που με πολλές ελπίδες σχεδίαζε ο Μεσίνα και ρίχνει 20 πόντους στο κεφάλι των Ρώσων που μοιάζουν χαμένοι. Ναι, μοιάζουν, δεν ήταν. Με εκπληκτική άμυνα στο δεύτερο μισό, φτάνουν το ματς στο 73-71. Ο Σισκάουσκας, σταρ της ΤΣΣΚΑ και πρωην παίχτης του ΠΑΟ, σηκώνεται στην εκπνοή από το τρίποντο, σουτάρει, η μπάλα δε του κάνει το χατίρι και χαρίζει στον Ομπράντοβιτς άλλη μια (δεν έχει σημασία πλέον να αναφέρουμε νούμερο) Ευρωλίγκα. Ειδική αναφορά αξίζει το ρόστερ εκείνης της σεζόν:
Ντούσαν Κέτσμαν, Βασίλης Σπανούλης, Δημήτρης Διαμαντίδης, Ντρου Νίκολας, Σαρούνας Γιασικεβίτσιους, Νίκος Χατζηβρέττας, Στράτος Περπέρογλου, Ντούσαν Σάκοτα, Αντώνης Φώτσης, Κώστας Τσαρτσαρής, Μάικ Μπατίστ, Νίκολα Πέκοβιτς.
Είπατε κάτι;
To 2011, στο κύκνειο άσμα του Ζοτς στον πράσινο πάγκο, οι πράσινοι ποδοπατούν στο φλεγόμενο ΟΑΚΑ την Μπαρτσελόνα, οικοδέσποινα του Φάιναλ Φορ, περνάνε πάνω από τη Σιένα στον ημιτελικό, και ολοκληρώνουν τη πορεία τους, κερδίζοντας την, υπό κατασκευή ακόμα, Μακάμπι Τελ Αβίβ και προσθέτοντας στην τροπαιοθήκη τους άλλο ένα ασημικό.
Η καριέρα του Ομπράντοβιτς στον Παναθηναϊκό έμελλε να τελειώσει το καλοκαίρι του 2012. Το μπάτζετ είχε συρρικνωθεί, ο Παύλος Γιαννακόπουλος είχε ανακοινώσει την μεταβίβαση των μετοχών στο γιο του Δημήτρη, και ο Παναθηναϊκός θύμιζε μια ομάδα που απομακρυνόταν από τα περασμένα μεγαλεία. H παρακαταθήκη που αφήνει ο Ζοτς στο τριφύλλι είναι τεράστια, με αμέτρητους τίτλους, μεγάλες στιγμές, και την εδράιωση της ομάδας στην ελιτ του Ευρωπαϊκού μπάσκετ.
Ο επόμενος σταθμός της καριέρας του ήταν η Φενερμπαχτσέ, στην οποία έμεινε μια επταετία (2013-2020). Η μοναδική του Ευρωλίγκα (9η και τελευταία (;) ήρθε το 2017, απόλυτα δίκαια. Με ένα τρομερά γεμάτο ρόστερ, αντίστοιχο με τα περισσότερα της καριέρας του, με πρωτεργάτες τους killer Μπόγκνταν Μπογκντάνοβιτς και Νίκολα Κάλινιτς, τα θηρία στη ρακέτα Γιαν Βέσελι και Έκπε Ούντο, και φυσικά τον προπονητή του παρκέ Κώστα Σλούκα, κέρδισε τη Ρεάλ του πιτσιρικά τότε Ντόνσιτς και τον Ολυμπιακό του Σπανούλη στο τελικό της Πόλης, κερδίζοντας τον τίτλο μπροστά στους οπαδούς του. Ωστόσο το κυριότερο έργο που άφησε στη Φενέρ ήταν η ανάδειξη παιχτών. Αθλητές που ήταν δεύτερα και τρίτα βιολιά στις ομάδες τους πήραν ψήφο εμπιστοσύνης από τον Ζέλικο, δούλεψαν, αναδείχτηκαν και έκαναν λαμπρή καριέρα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πως άπειροι παίχτες, Σέρβοι και μη, πίνουν νερό στο όνομα του, αναφέροντας πως του χρωστάνε τις καριέρες τους.
Και φτάνουμε στο σήμερα: O Ζέλικο Ομπράντοβιτς παραιτείται. Μοιάζει παράταιρο ακόμα και τώρα που το γράφω. Ομπράντοβιτς και παραίτηση δε χωρούν στην ίδια πρόταση. Μετά από μια δύσκολη 4ετία στην αγαπημένη του Παρτιζάν, και μόνο μια συμμετοχή στα πλει οφ, ο Ομπράντοβιτς αποχωρεί. Όχι επειδή κουράστηκε ή φοβάται, επειδή λάκισε, αλλά επειδή νιώθει ότι πλέον δε τον χωράει ο τόπος. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, οι παίχτες δεν τον σέβονται, η διοίκηση δε συνεργάζεται και το καράβι πάει στα βράχια. Θα έλεγε κανείς ότι, όντας καπετάνιος, πηδάει από το καράβι πρώτος. Αλλά για πείτε μου, ποιος καπετάνιος θα έμενε στο καράβι, όταν τον βλέπουν σαν τον τελευταίο τροχό της αμάξης; Αποχωρεί λοιπόν με υπερηφάνεια και το κεφάλι ψηλά, ολοκληρώνοντας μια λαμπρή καριέρα γεμάτη δόξες και τίτλους.
Ολοκληρώνοντας, είπα; Μπορεί και όχι. Κανείς δε μπορεί να φανταστεί πως ένας άνθρωπος, και συγκεκριμένα ένας Σέρβος, που ζει και αναπνέει για το μπάσκετ, θα ολοκληρώσει τη καριέρα του μόλις στα 63 του. Φήμες ακούγονται για τον Παναθηναϊκό, λόγω της επισφαλούς θέσης του Αταμάν, την Ρεάλ ή την Φενέρ. Το σίγουρο είναι ότι όπου και να πάει, με τις κατάληλλες προϋποθέσεις, θα δώσει άλλη μια μπασκετική παράσταση στα Ευρωπαϊκά παρκέ.
