του Γιάννη Φρυγανιώτη
Στις μέρες μας παρατηρούνται, όλο και περισσότερο, βίαια περιστατικά μέχρι και τρομοκρατικές επιθέσεις οι οποίες γίνονται με πρόφαση την θρησκεία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στη σύγχρονη εποχή όπου η πίστη χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογηθεί ή να προκληθεί βία είναι η δράση του ISIS (Ισλαμικό Κράτος) τη δεκαετία του 2010. Τα τελευταία χρόνια στην Πολωνία έχουν γίνει διαμαρτυρίες και μικρής κλίμακας συγκρούσεις έξω από εκθέσεις ή συναυλίες, επειδή ορισμένες ομάδες πιστών θεώρησαν ότι κάποια έργα ή στίχοι προσβάλλουν τη θρησκεία. Στην Μιανμάρ από το 2012 σημειώνονται επιθέσεις εναντίον μουσουλμανικών κοινοτήτων από φανατικούς βουδιστές μοναχούς, άν και ο Βουδισμός θεωρείται θρησκεία ειρήνης.
Στην δική μας χώρα, πριν από μερικούς μήνες, βουλευτής του Κόμματος ΝΙΚΗ προκάλεσε φθορές στον χώρο της Εθνικής Πινακοθήκης. Τα τέσσερα έργα που προσπάθησε να καταστρέψει αποτελούσαν μέρος της έκθεσης «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου» του καλλιτέχνη Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Τα έργα παρουσίαζαν εικόνες με μορφές της Χριστιανικής Θρησκείας εμφανώς αλλοιωμένες και παραμορφωμένες, και επακόλουθο ήταν να προκληθούν αντιδράσεις. Τέθηκαν σε έναν διχασμένο για άλλη μια φορά λαό, θέματα ηθικής, ορίων της τέχνης και φυσικά, ελευθερίας έκφρασης. Από την μια πλευρά κάποιοι έκριναν το γεγονός αυτό ως ιεροσυλία και μίλησαν περί ορίων, ενώ άλλοι τάχθηκαν υπέρ της ελευθερίας έκφρασης της τέχνης. Με αφορμή αυτό το περιστατικό δεν θα ήθελα να αναλύσω ούτε το ποιος έχει δίκιο αλλά ούτε και τα όρια της τέχνης αλλά να θέσω ένα ερώτημα: είμαστε καλοί Χριστιανοί μόνο όταν θίγεται η θρησκεία μας; Για ποιο λόγο οι περισσότεροι Έλληνες, και μεγάλο μέρος αυτών που αντέδρασαν με αυτό το γεγονός, στην πραγματικότητα χρησιμοποιούν τον Χριστιανισμό ως ταμπέλα και δεν ακολουθούν την στάση ζωής που ο Χριστιανισμός διδάσκει;
Η χριστιανική θρησκεία βασίζεται στην πίστη στον Ιησού Χριστό και την διδασκαλία του. Όμως, στην πραγματικότητα, ξεπερνά τα όρια μιας απλής θρησκείας. Αποτελεί ένα πολιτισμικό, κοινωνικό και ηθικό σύστημα και ανάλογα με τον τρόπο που προσεγγίζεται, μπορεί να θεωρηθεί και τρόπος ζωής. Και αυτό φυσικά ισχύει για όλες τις θρησκείες οι οποίες προωθούν την αγάπη. Όλες οι θρησκείες έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνίας μας σήμερα. Διδάσκουν έναν τρόπο ζωής, έχουν συνεισφέρει στον δυτικό τρόπο σκέψης, στην ηθική και στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Χριστιανισμός συγκεκριμένα διδάσκει στους ανθρώπους την αγάπη , τον σεβασμό στα θέλω και στα πιστεύω όλων, είτε συμφωνούμε είτε διαφωνούμε με αυτά, και το πιο σημαντικό από όλα, την αποδοχή… Η αποδοχή οποιουδήποτε διαφορετικού από εμάς και οποιασδήποτε πεποίθησης δεν είναι σύμφωνη με τις δικές πεποιθήσεις. Η αποδοχή του άλλου δεν είναι απλά μια από τις σημαντικότερες αρετές που πρέπει να έχει κάθε άτομο , αλλά είναι η έμπρακτη απόδειξη της αγάπης. Επομένως η αποδοχή είναι και μια από τις μεγαλύτερες αρετές και αξίες, αφού ξεπερνά κάθε εγωισμό μας και εν μέρει και τον ίδιο τον εαυτό μας.
Σήμερα, όμως, πάσχουμε από έλλειψη αποδοχής και αγάπης. Μέσα σε μια υποτίθεται, προηγμένη κοινωνία ,οι άνθρωποι έχουμε ξεχάσει να λύσουμε πολύ σημαντικά ζητήματα. Οι άνθρωποι ψάχνουμε διαρκώς λύσεις για ζητήματα που αφορούν τον υλικό μας κόσμο και το πώς θα ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας, αδιαφορώντας πλήρως για την καλλιέργεια του πνευματικού μας κόσμου και των ηθικών αξιών. Με το πρώτο αμφιλεγόμενο γεγονός φοράμε τις ταμπέλες μας και τρέχουμε να υπερασπιστούμε τα πιστεύω μας, κάτι το οποίο δεν ακούγεται λάθος άλλα απολύτως λογικό. Γιατί να μην υπερασπιστεί κάποιος τα πιστεύω του όταν απειλούνται; Η αλήθεια είναι πώς αυτή είναι και η υποχρέωση ως πολίτες. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως και ως πολίτες πρέπει να εφαρμόζουμε όσα πιστεύουμε σε κάθε περίπτωση και όχι επιλεκτικά.
Οι αντιδράσεις στην Εθνική Πινακοθήκη προήλθαν από άτομα που εφαρμόζουν την διδασκαλία του Χριστιανισμού ή απλώς χρησιμοποιούν την θρησκεία τους ως ταμπέλα ή καλύτερα ως πρόφαση για να ασκήσουν βία οποιασδήποτε μορφής, στους άλλους; Αυτή η τάση οδηγεί σε μια κοινωνία όπου η πνευματική σύγχυση και η ηθική αποστασιοποίηση γίνονται όλο και πιο εμφανείς. Οι πολίτες συχνά παρασύρονται από εύκολες λύσεις και δογματικές πεποιθήσεις χωρίς να αναζητούν την αλήθεια και τη βαθύτερα κατανόηση των αξιών που υποστηρίζουν. Έτσι οδηγούμαστε σε ένα περιβάλλον όπου οι άνθρωποι χάνουν την ουσιαστική επαφή τόσο με τον εαυτό τους όσο και με τους συνανθρώπους τους. Πρέπει, λοιπόν, να αναδειχθεί η βαθύτερη κατανόηση των ηθικών αξιών που μπορούν να λειτουργήσουν ως σταθερή βάση στην κοινωνία μας. Δεν πρέπει να είμαστε καλοί Χριστιανοί μόνο όταν θιγόμαστε, αλλά να υιοθετήσουμε πλήρως τον τρόπο ζωής που παρουσιάζει η θρησκεία μας. Η αλλαγή μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από μια συλλογική προσπάθεια αυτογνωσίας και αναθεώρησης προτεραιοτήτων. Οι πολίτες, η πολιτεία και οι θεσμοί οφείλουν να καλλιεργήσουν έναν νέο τρόπο σκέψης που θα στηρίζεται στη λογική, την αλληλεγγύη και την πνευματική αναζήτηση. Δεν αρκεί να ακολουθούμε τυφλά έτοιμες λύσεις, αλλά να αναπτύξουμε κριτική σκέψη και ουσιαστική κατανόηση των αξιών μας. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία όπου η ηθική, η δικαιοσύνη και η ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία θα κυριαρχούν έναντι της επιφανειακής προσέγγισης της ζωής.
