Όταν άκουσα πρώτη φορά για το Νέο Λύκειο, το καλοκαίρι του 2013, ήμουν, τολμώ να πω, αρκετά ενθουσιασμένος. Θεωρούσα ότι κάτι πρωτοποριακό ετοιμάζεται και καθώς είμαι φιλομαθής και περίεργος ανυπομονούσα να ζήσω σε ένα πιο ουσιαστικό και δημιουργικό σχολείο. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι προβληματικό υπάρχει σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που σε αναγκάζει να ασχολείσαι με γνωστικά αντικείμενα που σε αφήνουν παγερά αδιάφορο  με την ίδια προσπάθεια που ασχολείσαι  με αυτά στα οποία θες πραγματικά να  εμβαθύνεις. Ήμουν αδαής και αλαζόνας- τώρα το αναγνωρίζω. Περιφρονούσα αυτούς που εκφράζονταν τόσο αρνητικά γι’ αυτό. Αφού κατάφερα να τελειώσω με τον ίδιο τρόπο το γυμνάσιο -να είμαι σχετικά καλός σε όλα, ανεξαρτήτως ενδιαφέροντος-, το νέο λύκειο δε θα ήταν κάτι τρομακτικά δύσκολο. Δυστυχώς, όμως διαψεύστηκα. Η αλήθεια είναι πως το κύριο χαρακτηριστικό του νέου προγράμματος, η αφορμή για  την οποία προτάθηκε -η επιστροφή δηλαδή στα θρανία και η εγκατάλειψη των φροντιστηρίων- είναι κάτι το οποίο χρειαζόταν εδώ και καιρό, καθώς τα σχολεία είχαν καταλήξει εξεταστικά κέντρα. Έτσι, το σκεπτικό των υπευθύνων, όπως αντιλαμβάνομαι ήταν το εξής:  Με την «επιστροφή» των μαθητών σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα -και όχι μόνο στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα- τα ελληνικά σχολεία θα λειτουργούσαν όπως πρέπει, η δόξα των πειραματικών θα αποκαθίστατο, οι νέοι θα λάμβαναν σφαιρική γνώση και θα έμεναν στην Ελλάδα  αντί να μεταναστεύουν στο εξωτερικό. Μάλλον όμως τα πράγματα δεν φαίνεται να έχουν αυτή την πορεία. Αρχικά όσον αφορά τα φροντιστήρια, φαίνεται πως οι τυχεροί νεόφοιτοι της Α’ λυκείου- αυτοί δηλαδή που δοκιμάζουν το εκπαιδευτικό σύστημα στην αρχή του, παρακολουθούν φροντιστήρια πιο εντατικά απ” ότι οι περυσινοί μαθητές της ίδιας τάξης. Τα φροντιστήρια, εκμεταλλευόμενα τον φόβο των γονιών, διαμόρφωσαν εξουθενωτικά  προγράμματα 10 και πλέον ωρών. Όσον αφορά λοιπόν την αποκατάσταση των ελληνικών σχολείων, δυστυχώς, χάθηκε και αυτή η ευκαιρία. Όσο βασιζόμαστε στα φροντιστήρια για την ολοκλήρωση των σπουδών μας, θα συνεχίσουμε να είμαστε θύματα των συνεχών εξετάσεων και του συνακόλουθου άγχους που δημιουργούν σε μας τους μαθητές. Η καταφυγή στα φροντιστήρια είναι μόνο η αρχή. Ακόμα κι αν ένας μαθητής δεν καταφύγει  σε βοηθήματα και σε φροντιστήρια για να καλύψει τα γνωστικά κενά του, ο φόρτος εργασίας είναι τόσο μεγάλος όσο και αποπροσανατολιστικός, καθώς το πλήθος των ερευνητικών εργασιών, των τεστ και ο όγκος της απαιτούμενης ύλης υπερβαίνει της ικανότητες του μέσου μαθητή. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το πιεστικό πρόγραμμα του Νέου Λυκείου (το οποίο απαιτεί από τους καθηγητές να τρέχουν την ύλη, ακόμα κι αν οι μαθητές δεν κατανοούν ούτε τα βασικά) έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο οποιουδήποτε, ενώ οι αρνητικές επιπτώσεις του Νέου Λυκείου έχουν αρχίσει να διακρίνονται. -»Διαβάζω μέχρι τα μεσάνυχτα, και είμαι ακόμα πρώτη λυκείου» -»Έχω να βγω με την παρέα μου εδώ και βδομάδες», δηλώνουν κάποιοι μαθητές….         Πλέον με το νέο εκπαιδευτικό σύστημα, ο βαθμός εισαγωγής στα πανεπιστήμιο εξαρτάται  και από την επίδοσή μας σε όλες τις λυκειακές τάξεις. Έτσι, μεταξύ των μαθητών καλλιεργείται βαθμοθηρία και ανταγωνισμός, στοιχεία τα οποία, παρόλο που επισημαίνονται και κατακρίνονται από μαθητές και εκπαιδευτικούς, διαμορφώνουν την σχολική τους καθημερινότητα. Οι μαθητές αγχωνόμαστε πλέον ακόμα και για το παραμικρό τεστ το οποίο πρόκειται να γράψουμε, είμαστε αναγκασμένοι να είμαστε αποδοτικοί σε όλα. Σχετικά με το ζήτημα της βαθμοθηρίας, καθηγητές δηλώνουν: -»Τι βαθμοθηρία είναι αυτή που κατακλύζει την Α Λυκείου!»  -»Με ρωτάνε συνεχώς για τους βαθμούς του τετραμήνου. Τους έχει γίνει εμμονή…» Λόγω της βαθμοθηρίας, η διαδικασία της γνώσης μετατρέπεται σε μέθοδο απόκτησης βαθμού, καθώς η πληροφορία που αποστηθίζουν οι μαθητές είναι προσωρινή και στείρα. Έτσι ο ρόλος των φροντιστηρίων ενισχύεται ακόμα περισσότερο. Πολλές είναι λοιπόν οι αρνητικές επιπτώσεις της Α’ λυκείου, όπως ο ανταγωνισμός, το άγχος, η υπερβολική πίεση και η συνεπαγόμενη μείωση του ελεύθερου χρόνου. Παράλληλα όμως το Νέο Λύκειο διαθέτει και ορισμένα θετικά στοιχεία, όπως  η μείωση των πανελλαδικών εξεταζόμενων μαθημάτων από 6 σε 4 και η καλύτερη διάκριση των επιστημονικών πεδίων. Επίσης, απαραίτητη θεωρώ ότι είναι και η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όπως πρέπει να συμβαίνει σε όλους τους εργαζόμενους με αντικειμενικά κριτήρια. Παρόλ” αυτά δεν πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι. Η παρεχόμενη εκπαίδευση, είτε με το παλιό είτε με το καινούργιο σύστημα, δεν ανταποκρίνεται στα υψηλά πρότυπα τα οποία θα έπρεπε να διαθέτει μια χώρα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η δική μας. Επομένως, είναι λάθος να ισχυριζόμαστε ότι αυτές οι βελτιώσεις στο εκπαιδευτικό μας σύστημα αρκούν για να οδηγήσουν σε μια καθοριστική αλλαγή στην ελληνική νοοτροπία που τόσα δεινά έχει επιφέρει στη χώρα μας. Χρειάζεται όχι μόνο να μιμηθούμε, αλλά και να τροποποιήσουμε τα ήδη υπάρχοντα εκπαιδευτικά συστήματα άλλων χωρών στη δική μας φιλοσοφία και ψυχοσύνθεση. Ούτως ή άλλως, η κοινωνία ως μητέρα κρίνεται από τον τρόπο που διαπαιδαγωγεί τα παιδιά της˙ μόνο λοιπόν με την περεταίρω ουσιαστική βελτίωση του Νέου Λυκείου σε θέματα υποδομών, προγραμμάτων και νοοτροπίας θα καταφέρει να προχωρήσει η ελληνική κοινωνία και να προοδεύσει. Το ζήτημα της εκπαίδευσης δεν αφορά μόνο τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς αλλά καθέναν από εμάς ως μέλλοντες πολίτες.      

Γεράσιμος Παύλου