Ένα άρθρο των: Μακρυνιώτη Γιώργου, Μιχάλη Κολλιόπουλου, Κωνσταντίνου Καραγκούνη, Θάνου Τσιατσιάβα, Γιώργου Λεμπέση και Χρήστου Καρπούζη
ΓΕΦΥΡΕΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ
Μια σχέση που διαμορφώθηκε μέσα από νίκες και κορυφαίους αθλητές: H Κύπρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αρχαιότητας …
Σύμφωνα με αποδεδειγμένα τεκμήρια η Κύπρος εδώ και αιώνες αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού κόσμου και γι’ αυτό τον λόγο έχει μακρά ολυμπιακή παράδοση. Από την αρχαιότητα Κύπριοι αθλητές αγωνίζονταν στην Ολυμπία σε δρώμενα όπως οι επιτάφιοι αγώνες προς τιμήν του βασιλιά της Σαλαμίνας, Ευαγόρα Α’, το 374/373 π.Χ., όπου διαγωνίσθηκαν αθλητές από διάφορες ελληνικές πόλεις, με τις οποίες διατηρούσε σχέσεις η Σαλαμίνα. Παρά ταύτα δεν μνημονεύεται πουθενά η συμμετοχή Κυπρίων αθλητών σε Πανελληνίους αγώνες. Με την οριστική όμως κατάργηση των βασιλείων της Κύπρου και την πλήρη ενσωμάτωση της νήσου στον ελληνικό κόσμο, στις απαρχές της ελληνιστικής περιόδου, η Παιδεία και η Άθληση παύουν να είναι προνόμιο της αριστοκρατίας ενώ διαδίδονται στα πλατιά λαϊκά στρώματα. Έτσι, κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής περιόδου και αυτής της δυναστείας των Πτολεμαίων, συστηματοποιούνται οι αγώνες και αναδεικνύονται σημαντικά κέντρα της εκπαίδευσης και καθημερινής ζωής. Ακόμα 
και αθλητές που δεν κατάγονταν από την Κύπρο συμμετέχουν σε οικουμενικούς αγώνες, που οργανώνονται στο νησί. Λαμπρό παράδειγμα τέτοιου αθλητή είναι ο Αυρήλιος Σεπτίμιος Ειρηναίος με καταγωγή από τη Λαοδίκεια, ο οποίος νίκησε τρεις φορές σε αγώνες στη Σαλαμίνα της Κύπρου και δύο φορές σε αγώνες στο Κίτιο, στα αθλήματα της πυγμαχίας και του παγκρατίου. Αγώνες νησιωτικοί, πενταετηριακοί κ.α. αποτυπώνονται σε επιγραφές. Επιπροσθέτως, μνημονεύονται και οι Κύπριοι αθλητές που διακρίθηκαν πανελληνίως. Μέσα από τις επιγραφές αποδεικνύεται το αξιοσημείωτο γεγονός ότι η Κύπρος διέθετε πολιτισμό συγχρόνως με την υπόλοιπη ελληνική επικράτεια.
Δυστυχώς, στις αρχαίες καταγραφές είχαν επισημανθεί μόνον τα ονόματα των νικητών του σταδίου (192μ.), που αποτελεί μεταξύ άλλων τον πιο γνωστό αγώνα ταχύτητας. Πράγματι, οι πληροφορίες για άλλους αθλητές είναι λιγοστές και αντλούνται μέσα από κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και από επιγραφές. Από τους περίφημους Κύπριους αθλητές που αναφέρονται πανελλήνια ως νικητές πρώτο διασώζεται το όνομα του Ηρακλείδους μετά τη συμμετοχή του στο άθλημα του σταδίου στην 144η Ολυμπιάδα του 204 π.Χ. και αυτό του Ονησίκρητου ή Ονησίκρατου από την 150η του 180 π.Χ., κατά την μαρτυρία του Ιουλίου του Αφρικανού που διασώζει ο Ευσέβιος στα χρονικά του. Λέει χαρακτηριστικά:«Ἑκατοστή τεσσαρακοστή τετάρτη Ἡρακλείδης Σαλαμίνιος στάδιον· Ἑκατοστή πεντηκοστή: Ὀνησίκρατος Σαλαμίνιος στάδιον». Πρέπει ακόμα να τονιστεί ότι και οι δύο κατάγονταν από τη Σαλαμίνα της Κύπρου.
Ύστερα, ο Αρίστων Νίκωνος Καρπασεώτης αλλά και ο γιος του, κατά συμπλήρωση και ερμηνεία της ακρωτηριασμένης στην αρχή Αθηναϊκής επιγραφής, νικούν σε ιπποδρομίες στα Παναθήναια. Ο πρώτος με άλογο κούρσας το 194/193 π.Χ.
και το 190/189 π.Χ. «κέλητιτελείων· Ἀρίστων Νίκωνος Καρπασεώτης ἀπό Κύπρου» και ο δεύτερος με νεαρό άλογο κούρσας το 182/181 π.Χ. και το 178/177 π.Χ. «κέλητιπωληκώι· ΝίκωνἈρίστουΚαρπασεώτηςἀπό Κύπρου». Ο πρώτος φέρεται ως νικητής και στα Πύθια το 200 π.Χ. με ζευγάρι ίππων ενηλίκων «συνωρίδιτελείαι».
Αργότερα, γεγονός που διατυπώνεται σε Δελφική πράξη απελευθέρωσης του 167/166 π.Χ, αποτελεί η διάκριση στην πάλη ή στην πυγμαχία, αγνώστου κυπρίου αθλητού. Ομοίως, σε επιγραφές της Δήλου του 107-100 π.Χ. αναφέρονται συχνά Κύπριοι έφηβοι που ασκούνται στα γυμνάσια ή παίρνουν μέρος σε αγώνες ως αθλητές ή γυμνασίαρχοι, όπως, ενδεικτικά, οι: Αρίστων Σαλαμίνιος, ΕπικράτηςΚαρπασεώτης, Τίμαρχος Τιμάρχου (γυμνασίαρχος), ΣίμαλοςΣιμάλου (γυμνασίαρχος), Νέων Καρπασεώτης, Αρτεμίδωρος Σαλαμίνιος και Ζωίλος Ζωίλου Καρπασεώτης.
Ακολούθως, ο Δημήτριος Αριστάνδρου ως ιερονίκης, δηλαδή νικητής σε ιερούς αγώνες, χωρίς να προσδιορίζεται ο τρόπος τέλεσης, εμφανίζεται σε επιγραφές της Σαλαμίνας τέλη 1ου π.Χ.-αρχές 1ου μ.Χ. αιώνα, όταν τον τιμούν οι γονείς του. Έπειτα, οΚλεαγένηςΚλεαγένουςΣαλαμίνιος ως πλειστονίκης, νικητής σε πολλούς αγώνες, χωρίς να προσδιορίζεται σε ποιους, όπου αναγράφεται σε αθηναϊκή επιγραφή του 132 μ.Χ. ως μέλος αποστολής Κυπρίων πρεσβευτών στην Αθήνα, για να στήσουν ανδριάντα στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό.
Τελευταίος χρονικά διαφαίνεται να είναι ο κορυφαίος αθλητής του 3ου μ.Χ. αιώνα, Δημήτριος ο Σαλαμίνιος, που πέτυχε πρώτες νίκες σ’ όλους τους Πανελλήνιους Αγώνες, ήτοι στα Πύθια, τα Ίσθμια και τα Μεγάλα Παναθήναια, αποκτώντας έτσι πανελλήνια φήμη. Ο εξέχων αυτός αθλητής νίκησε σε 2 συνεχόμενους αγώνες το 221 και το 225 π.Χ. στο στάδιο και στο πένταθλο και το 229 π.Χ. για τρίτη συνεχή Ολυμπιάδα στο πένταθλο. Εκτός από την Ολυμπία, τους Δελφούς και την Αθήνα θριάμβευσε σε αγώνες στην Έφεσο, τη Νεάπολη της Ιταλίας, στην Αντιόχεια, στη Σμύρνη, στην Ταρσό και τα Ανάζαρβα της Μικράς Ασίας, όπου βρέθηκε η ακόλουθη επιγραφή που απαριθμεί τις νίκες του.
Μέσα από τις αναρίθμητες επιγραφές και ιστορικές πηγές συνάγεται το συμπέρασμα ότι οι κύπριοι αθλητές της αρχαιότητας εκτός από συμμετέχοντες σε αγώνες όπως οι Ολυμπιάδες, ήσαν και διακριθέντες. Εκτός αυτού η υπεροχή και η αριστεία τους έμεινε αναλλοίωτη στην διάρκεια των αιώνων αφού δοξάσθηκαν και καταγράφηκαν τα επιτεύγματα τους. Ως επακόλουθο είχε την μελέτη τους από σύγχρονους διανοούμενους και ιστορικούς που συντελούν μεταξύ άλλων και στην αναβίωση των αγώνων και των αξιών που διέπνεαν τους αθλητές αυτούς.
