ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΟΛΗΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

 Ο Μιχαήλ Σάββας Καραολής γεννήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου του 1933  στο Παλαιοχώρι Πιτσιλιάς, στη Λευκωσία και καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Κύπρου. Σπούδασε με υποτροφία σε Αγγλική Σχολή της Λευκωσίας, κατέχοντας έτσι ένα υψηλό μορφωτικό επίπεδο για την εποχή του, πράγμα που θα τον ευνοούσε αρκετά στην επαγγελματική του πορεία, όπως και έγινε τελικά έγινε όταν διορίστηκε δημόσιος υπάλληλος  στο Γραφείο Εσωτερικών Προσόδων στη Λευκωσία. Παράλληλα ήταν αθλητής στίβου του ΑΠΟΕΛ και αποτέλεσε ένα από τα πρώτα μέλη της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών) που ιδρύθηκε στη Λευκωσία, με σκοπό την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού, στοχεύοντας στην ένωση με τη μητέρα-πατρίδα Ελλάδα.

Ο Καραολής συμμετείχε σε επιχειρήσεις δολιοφθορών, όπως η τοποθέτηση βόμβας στο κυβερνητικό κτίριο στο οποίο εργαζόταν, όμως το γεγονός με το οποίο το όνομά του έμεινε στην ιστορία, ήταν ο φόνος του Ελληνοκυπρίου αστυνομικού Ηρόδοτου Πουλλή. Μαζί με τον συνεργάτη του  Ανδρέα Παναγιώτου, ανέλαβε στις 18 Αυγούστου του 1955, μέρα Κυριακή, τη δολοφονία του “προδότη” αστυνομικού, που συνεργαζόταν με τις αγγλικές αρχές, με σκοπό να αποσπάσει πληροφορίες για την ΕΟΚΑ. Η δολοφονία που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια ανοιχτής εκδήλωσης της αριστεράς και στέφθηκε με επιτυχία. Ο Καραολής κυνηγήθηκε από τους παρευρισκόμενους, που πίστευαν πως ο φόνος έγινε εξαιτίας της διαδήλωσης, όμως εκείνος που πραγματικά είχε τραβήξει τη σκανδάλη ήταν ο συνεργάτης του. Φοβούμενος έτσι μη θεωρηθεί ένοχος, φρόντισε να εξαφανιστεί. Το γεγονός μάλιστα ότι δεν εμφανίστηκε στη δουλειά του την επόμενη μέρα, κίνησε τις υποψίες της κυβέρνησης. Συνελήφθη τελικά στις 3 Σεπτεμβρίου του 1955, σε χωράφια μεταξύ Λευκονοίκου και Τζιάους ταξιδεύοντας για να συναντήσει τον Γρηγόριο Αυξεντίου, στου οποίου την ομάδα ήθελε να ενταχθεί.

Η δίκη του Καραολή ξεκίνησε στη Λευκωσία στις 24 Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς, με τον Γλαύκο Κληρίδη, έναν από τους πολλούς δικηγόρους που τον υπερασπίστηκαν, και ως εκπρόσωπο της αγγλικής κυβέρνησης τον  Ραούφ Ντεκτάς, τότε προσωρινό γενικό εισαγγελέα. Θα πρέπει να τονιστεί σε αυτό το σημείο πως η κυβέρνηση είχε παρουσιάσει στο δικαστήριο ψευδομάρτυρες.Η δίκη έληξε την 28η Οκτωβρίου, το δικαστήριο τον βρήκε ένοχο και τον καταδίκασε σε θάνατο.Το γεγονός αυτό μάλιστα ξεσήκωσε τον λαό, όχι μόνο τον κυπριακό και τον ελληνικό, αλλά και πολλών άλλων χωρών.  Ο Καραολής μέχρι την τελευταία στιγμή υποστήριζε πως ήταν αθώος. Μετά από βασανιστήρια που υπέστη από τους στρατιώτες, απαγχονίστηκε στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας μαζί με πολλούς άλλους συμπατριώτες του, μεταξύ αυτών ο Ανδρέας Δημητρίου.

 Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1934 στον Άγιο Μάμα Λεμεσού και καταγόταν από πολύ φτωχή οικογένεια. Φοίτησε στο Νυχτερινό Γυμνάσιο Αμμοχώστου και εργάστηκε σε κατάστημα εκρηκτικών και κυνηγετικών ειδών. Αργότερα διετέλεσε γραμματέας της Συντεχνίας Αχθοφόρων και ήταν, όπως και ο Μιχαήλ Καραολής, ενεργό μέλος της ΕΟΚΑ. Συμμετείχε μάλιστα σε νεαρή ηλικία σε επιχειρήσεις αρπαγής εξοπλισμού από τις αγγλικές αρχές του Αμμοχώστου, με τον οποίο εφοδιάστηκαν αντάρτικες ομάδες. Στις 22 Νοεμβρίου του 1955 κατηγορήθηκε για τον πυροβολισμό και τραυματισμό του πράκτορα Σίντνεϊ Τέιλορ. Έπειτα από δίκη, καταδικάστηκε σε θάνατο. Λίγο πριν την απόφαση της θανατικής του ποινής είπε: «Λυπάμαι που δε θα δω την Κύπρο μας ελεύθερη. Όμως δε με φοβίζει ο θάνατος, γιατί η ζωή είναι περιττή μέσα στην σκλαβιά. Γεια σας.»

Ο απαγχονισμός του 23χρονου Μιχαήλ Καραολή και του 22χρονου Ανδρέα Δημητρίου στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας τη 10η Μαΐου του 1956, προκάλεσε παγκόσμια αντίδραση. Πολλοί διαδηλωτές ξεχύθηκαν στους δρόμους ζητώντας την ένωση της Ελλάδας με την Κύπρο. Μετά τις εκτελέσεις των δυο νέων, ακολούθησαν ακόμη άλλες επτά που ολοκληρώθηκαν με τον απαγχονισμό του του Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Προς τιμήν των δύο ηρώων, πολλοί δρόμοι της Ελλάδας και της Κύπρου φέρουν τα ονόματά τους.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ

 Ο Γρηγόρης Πιερή Αυξεντίου, ο οποίος αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες κατά τον Απελευθερωτικό Αγώνα έναντι στην Αγγλική Κατοχή του νησιού του, γεννήθηκε κοντά στην Κυπριακή πόλη της Αμμοχώστου τον Φεβρουάριο του 1928. Μετά από την αποφοίτηση του από το σχολείο, πήγε στην Ελλάδα με την ελπίδα να σπουδάσει στην σχολή Ευελπίδων, κάτι που εν τέλει δεν έκανε λόγω της αποτυχίας του στις εισαγωγικές εξετάσεις της σχολής. Αντ’ αυτού φοίτησε στην Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού και κατετάγη στον στρατό, μελετώντας ταυτόχρονα φιλολογία για τις εισαγωγικές εξετάσεις της Φιλοσοφικής  σχολής Αθηνών. Το 1952 επέστρεψε στην Κύπρο, όπου και αρραβωνιάστηκε.

 Κατά την διαμονή του στην Μεγαλόνησο, έγινε ένας από τους πρώτους που μυήθηκαν τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α.,  κάτι που οριστικοποίησε  το 1955 όταν έδωσε τον Λόγο της Στρατιωτικής του Τιμής ενώπιον του αρχηγού της οργάνωσης,  Γρίβα. Κάτω από το ψευδώνυμο «Ζήδρος» αγωνίστηκε σκληρά και γρήγορα κατέκτησε την θέση του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. για τις προσφορές του στον σκοπό. Στις 3 Μαρτίου του 1957, αφού προδόθηκε το κρησφύγετο του, έγινε μάχη στην τοποθεσία. Εν τέλει, οι Άγγλοι έκαψαν ολοσχερώς το κρησφύγετο και τον ίδιο που βρισκόταν μέσα.  Η ταφή έγινε την επόμενη ημέρα στις Φυλακές της Λευκωσίας στο «Νεκροταφείο των Φυλακισμένων Μνημάτων».

  ΕΥΑΓΟΡΑΣ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗΣ

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης ήταν ακόμα ένα μέλος της ΕΟΚΑ που υποστήριξε την αντίσταση έναντι στην Αγγλική κατοχή όχι μόνο ως στρατιώτης αλλά και ως ποιητής. Γεννήθηκε στην Πάφο το 1938 και παρ” όλη την μικρή του ηλικία, δεν χρειάστηκε πολύς καιρός για να αναδειχθεί η ευφυΐα του, περνώντας όλες τις τάξεις του δημοτικού με άριστα. Στην νεαρή ηλικία των 15 έπαιρνε ήδη μέρος σε διαδηλώσεις κατά των Άγγλων, ενώ έσκισε και την αγγλική σημαία που αναρτήθηκε για τον εορτασμό της στέψης της βασίλισσας Ελισάβετ.

Σε ηλικία 17 ετών, Ευαγόρας Παλληκαρίδης μυήθηκε τον σκοπό της απελευθέρωσης από την Αγγλική κυριαρχία και έγινε μέλος της ΕΟΚΑ. Η συμμετοχή του όμως, σε μια ακόμα διαδήλωση οδήγησε στην δεύτερη σύλληψη και πρώτη του δίκη η οποία προσωρινά αναβλήθηκε. Μετά από την Τρίτη σύλληψη του μερικές μόλις μέρες αργότερα, η ημερομηνία της δικής ορίστηκε τον Φεβρουάριο του 1956. Στην εν λόγω δίκη δηλώνει ένοχος για κατοχή  όπλων και συμμετοχή σε παράνομες δραστηριότητες. Απαγχονίζεται τον Μάρτιο του επόμενου χρόνου σε ηλικία μόλις 19 ετών. Το μνήμα του βρίσκεται και αυτό στα «Φυλακισμένα μνήματα» στη Λευκωσία.

Εριέττα Σεργάκη και Χρήστος Ψάρρας  (Γ4)