Μητροπολιτικός ναός Αθηνών
Η επίσκεψή μας στο κέντρο της Αθήνας
Προχωρώντας στα σοκάκια της Αθήνας αντικρίσαμε το αρχοντικό των Μπενιζέλων, γνωστό και ως οικία της Αγίας Φιλοθέης. Το σπίτι είναι ένα πραγματικό ταξίδι στον χρόνο, αφού αποτελεί ένα πραγματικό παράδειγμα για το πώς ήταν χτισμένα τα σπίτια στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.
Το αρχοντικό είναι διώροφο και έχει δύο αυλές, ενώ τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του ήταν ξύλο και πέτρα. Στο σπίτι μπήκαμε από την πανέμορφη μπροστινή αυλή, η οποία έχει ένα πηγάδι στο κέντρο της και λεμονιές ανθισμένες σε κάθε γωνιά της. Αριστερά βρίσκεται η εξωτερική σκάλα, η οποία οδηγούσε στον πάνω όροφο και στο πλάι της υπάρχει ένας νιπτήρας, χαρακτηριστικό των αρχοντόσπιτων της εποχής. Το λιθόκτιστο ισόγειο αποτελείται από τρεις κλειστούς χώρους και τη στοά. Στους χώρους του ισογείου διατηρούνται και μαρτυρίες της οικοδομικής ιστορίας του αρχοντόσπιτου. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η τοξοστοιχία της στοάς, η οποία στηρίζεται με την βοήθεια τριών μαρμάρινων κιόνων που θυμίζουν κορινθιακό ρυθμό, αφού είναι στολισμένοι με άνθη. Τα δωμάτια στο ισόγειο χρησιμοποιούνταν ως αποθηκευτικοί χώροι ή εγκαταστάσεις που αφορούν οικονομικές δραστηριότητες αφού έχουν εντοπιστεί μεγάλα πιθάρια για την αποθήκευση σιτηρών, λαδιού και οίνου, καθώς και σύστημα από πατητήρια και δοχεία για το μούστο.
Ανεβαίνοντας την χτιστή σκάλα, το πρώτο πράγμα που συναντήσαμε ήταν το χαγιάτι. Το χαγιάτι ήταν ένα ανοιχτό πέρασμα για τα δωμάτια, το οποίο όμως περιείχε και χώρο καθιστικού. Επιπλέον, μπήκαμε και σε δύο δωμάτια τα οποία ονομάζονταν οντάδες, έναν χειμερινό, που είχε τζάκι, και έναν θερινό. Το πιο εντυπωσιακό όμως στους οντάδες ήταν οι γυναικωνίτες οι οποίοι βρίσκονταν κοντά στο ταβάνι του δωματίου. Επιπλέον, οι οντάδες είχαν και ένα πλήθος μικρών παραθύρων με φεγγίτες από πάνω τους, που έκλειναν με γύψινο διακοσμημένο υαλόφραγμα στην εσωτερική παρειά τους και έβλεπαν στο χαγιάτι. Τέλος, οι οντάδες ήταν πολύ απλά διακοσμημένοι με ευέλικτη επίπλωση που κατά την διάρκεια της ημέρας μπορούν εύκολα να αλλάξουν για να ανταποκριθούν σε κάθε ανάγκη της οικογένειας.
Μετά την επίσκεψή μας στο αρχοντικό της οικογένειας Μπενιζέλων, επισκεφτήκαμε τον ναό του Αγίου Ελευθερίου δίπλα από την Μητρόπολη των Αθηνών. Είναι ένας ναός μικρός σε μέγεθος, αλλά αποτελεί ένα τέλειο δείγμα αρμονίας ανάμεσα στην αρχαία ελληνική και στην χριστιανική ναοδομία. Είναι ένας ναός τετρακιόνιος, σταυροειδής εγγεγραμμένος, με τριμερή νάρθηκα, του οποίου το κεντρικό, καμαροσκεπές τμήμα είναι ψηλότερο από τα δύο πλάγια. Οι τοίχοι του ναού είναι εξ ολοκλήρου κατασκευασμένοι από μεγάλους μαρμάρινους, που προέρχονται από αρχαία ελληνικά, ρωμαϊκά και πρώιμα Βυζαντινά μνημεία. Για αυτό και μπορούν να παρατηρηθούν και πολλές ανάγλυφες παραστάσεις, ενώ ο τρούλος είναι το μόνο μέρος του ναού, χτισμένο με την τυπική πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία.
Στην συνέχεια επισκεφτήκαμε την Μητρόπολη των Αθηνών. Ο ναός της μητροπόλεως ήταν θεόρατος και άκρως εντυπωσιακός. Ο τύπος του ναού είναι σταυροειδής τρίκλιτη βασιλική με τρούλο. Στην είσοδό του υπάρχουν τέσσερις μαρμάρινοι κίονες, ενώ στις άκρες δύο τεράστια καμπαναριά. Το εσωτερικό του ναού είναι επίσης εντυπωσιακό. Το πάτωμα του ναού είναι μαρμάρινο όπως και η ωραία πύλη, ενώ υπάρχει και ένα πλήθος από μικρούς κίονες, οι οποίοι δίνουν μια εκθαμβωτική όψη στην μητρόπολη. Από το πανύψηλο ταβάνι κρέμονται χρυσοί πολυέλεοι και οι τοίχοι είναι ζωγραφισμένοι με πανέμορφες Αγιογραφίες. Επιπλέον, εκεί φυλάσσονται σε μαρμάρινες λάρνακες και το σκήνωμα του εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, καθώς και της Αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας.
Επίσης, είχαμε την τύχη να επισκεφτούμε το μουσείο το οποίο βρισκόταν κάτω από την Μητρόπολη. Σε αυτό φυλάσσονται πολλά εκκλησιαστικά κειμήλια, όπως ράσα και επίχρυσα Ευαγγέλια. Το πάτωμα ήταν επίσης μαρμάρινο, ενώ ο απαλός φωτισμός έκανε το μουσείο ακόμα πιο εντυπωσιακό.
Τελικά, προχωρώντας στο κέντρο της Αθήνας μπορεί κανείς να ανακαλύψει πολλά εντυπωσιακά κτήρια τα οποία μέσα από την ομορφιά τους και την αξιοθαύμαστη ιστορία τους, μπορούν να τον ταξιδέψουν σε μια Ελλάδα μιας άλλης εποχής.
Πηγές
• http://archontiko-mpenizelon.gr/el/
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B7%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%9D%CE%B1%CF%8C%CF%82_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD
• http://www.byzantineathens.com/gammaomicronrhogammaomicronepsilonpietakappaomicronomicronsigma-alphagammaiotaomicronsigma-epsilonlambdaepsilonupsilonthetaepsilonrhoiotaomicronsigma.html
Μπαλαδήμας Παύλος Γ΄2
Εκπαιδευτική Επίσκεψη στο Αρχοντικό της Αγίας Φιλοθέης και στην Μητρόπολη των Αθηνών
Ύστερα από την εκπαιδευτική επίσκεψη του σχολείου μας στο Αρχοντικό της Αγίας Φιλοθέης (γνωστό και ως Αρχοντικό της οικογένειας Μπενιζέλου) όπως και στην Ιερά Μητρόπολη των Αθηνών, δεν θα μπορούσα να παραμείνω παρά εντυπωσιασμένη από τόσο τα κτήρια, αλλά όσο και τους ανθρώπους τους οποίους είχα την τύχη, ενδεχομένως και την τιμή, να γνωρίσω.
Πρώτη στάση τη εκδρομής μας αποτέλεσε το Αρχοντικό της οικογένειας Μπενιζέλου, στο οποίο είναι γνωστό πως διέμενε και η Αγία Φιλοθέη. Πρόκειται για το παλαιότερο σωζόμενο σπίτι της Αθήνας, αλλά και για ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αρχοντικού των οθωμανικών χρόνων στην χώρα. Είναι διώροφο, χτισμένο κατά τα πρότυπα οθωμανικού σπιτιού, με ένα πηγάδι στην μπροστινή αυλή του, ενώ στην πίσω αυλή διαθέτει ελαιοτριβείο και πατητήρι, τα οποία μας δόθηκε η δυνατότητα να δούμε. Στο εσωτερικό βρεθήκαμε μέσα σε δύο καθιστικά δωμάτια, τα οποία περιελάμβαναν έναν ειδικό χώρο στο πάνω μέρος τους, ο οποίος λειτουργούσε ακριβώς όπως ο γυναικωνίτης της αρχαίας Ελλάδος, κάτι που φανερώνει το αντίκτυπο της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής στα κτίσματα της προεπαναστατικής Ελλάδας, παρόλο που η χρονολογική διαφορά είναι αρκετά μεγάλη. Θαύμασα ιδιαιτέρως την Οθωμανική Αρχιτεκτονική, η οποία αν και διαφορετική από την Ελληνική, φαινόταν να συμπίπτει σε πολλά σημεία μαζί της, εφόσον κατά την περίοδο της Οθωμανικής Κυριαρχίας οι πολιτισμοί μας αλληλοεπηρεάστηκαν βαθμιαία. Μόνο που θα επιθυμούσα περισσότερα κτήρια όπως αυτό, αρχοντικά ή μη, να είχαν σωθεί στην σύγχρονη Αθήνα. Θεωρώ πως μόνο έτσι θα ενισχυόταν ο πλουραλισμός στην πολιτισμική μας ταυτότητα.
Στην συνέχεια, προς έκπληξή μας, βρεθήκαμε έξω από την Ιερά Μητρόπολη Αθηνών. Θαρρώ πως η συγκεκριμένη επίσκεψη, αν και απρόσμενη, μας προσέφερε αρκετές γνώσεις, κυρίως μάλιστα για τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, ο οποίος ευδιάθετα μας υποδέχτηκε στον χώρο και πρόθυμα μας πληροφόρησε για την ιστορία του παραπάνω Αρχοντικού. Κάλλιστα θα μπορούσε κανείς να τον χαρακτηρίσει άνθρωπο λιτό, ταπεινό πέρα από τον σημαντικό ρόλο που τελεί. Μάλιστα, κατά την αποχώρηση μας από το κτήριο, μας κέρασε γλυκίσματα και μας δώρισε μικρούς σταυρούς, κάτι που φανερώνει την καλοσύνη του. Νιώθω μεγάλη τιμή που είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω.
Τελευταίος προορισμός μας υπήρξε ο Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθέριου ή αλλιώς της Παναγίας της Γοργοεπηκόου, αλλά και ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου μαζί με το Εκκλησιαστικό Μουσείο του. Όσον αφορά την Εκκλησία του Αγίου Ελευθέριου, αξέχαστο θα μου μείνει το γεγονός ότι στους τοίχους του εμφανή ήταν αρχαιοελληνικά μάρμαρα, που απεικόνιζαν μοτίβα και παραστάσεις σημαντικών πολεμιστών ή συμβάντων. Δεν περίμενα ποτέ πως δύο τόσο διαφορετικοί πολιτισμοί, ο Χριστιανικός και ο Ειδωλολατρικός θα μπορούσαν να ενωθούν έτσι. Κανένας δεν μείωνε τον άλλο, παρά απλώς συνυπήρχαν, δημιουργώντας το απόλυτο θέαμα. Ο Ιερός Μητροπολιτικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου ήταν χτισμένη με βάση τα βυζαντινά πρότυπα. Παρόλα αυτά κάτι που την διαφοροποιεί από όλες τις υπόλοιπες είναι η ύπαρξη ενός μικρού μουσείου στο υπόγειο μέρος της. Εκεί δέσποζαν πολυτελή εκκλησιαστικά ενδύματα, σκήπτρα, χρυσά κοσμήματα και σταυροί. Η συγκεκριμένη μεγαλοπρέπεια των εκθεμάτων απευθείας με μάγεψε. Τέλος, στο κέντρο του Μουσείου, υπήρχε μία κολυμπήθρα σε σχήμα σταυρού, μέσα στην οποία πληροφορηθήκαμε πως βαπτίζονταν ενήλικες πιστοί. Αυτή ήταν και η απόδειξη πως η Χριστιανική θρησκεία αποδέχεται ανθρώπους όλων των ηλικιών και είναι πάντα ανοιχτή για όλους μας.
Ομολογώ πως ύστερα από την εκδρομή μας οι ορίζοντές μου είχαν διευρυνθεί ακόμα περισσότερο. Φυσικά, θα πρότεινα στους πάντες να επισκεφτούν τα παραπάνω μέρη, τόσο για την αρχιτεκτονική αξία τους, όσο και για το ευχάριστο κλίμα τους. Δίνουν την δυνατότητα στον κάθε επισκέπτη να μάθει πράγματα που τα σχολικά βιβλία δεν αναφέρουν, προκαλώντας το απόλυτο δέος.
Μπόλπαση Άννα-Μαρία Γ΄2
Από το πίσω μέρος του Αρχοντικού
Πιθάρια στο Αρχοντικό
Μετά την επίσκεψη στο σπίτι της αγίας Φιλοθέης έχω μια πιο καθαρή εικόνα για τον τρόπο ζωής των γυναικών στην Ελλάδα τον 16 αιώνα μ.Χ. και της οθωμανικής κουλτούρας της τότε εποχής. Ήταν ένα σπίτι που ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα θα θεωρούνταν αρκετά μεγάλο, δεν υπήρχε κουζίνα και μόνο ένα μπάνιο, μα από το σπίτι δεν έλειπαν τα πολλαπλά σαλόνια. Όλο το σπίτι με τον τρόπο που ήταν φτιαγμένο ως προς τον χώρο των γυναικών προκαλούσε κατάθλιψη και μελαγχολία. Θα μου φαινόταν απολύτως λογικό να θέλω να ξεφύγω από έναν τέτοιο τρόπο ζωής, έτσι φαντάζομαι ότι οι αγαθοεργίες ήταν μια διαφυγή από τον απαίσιο αυτό τρόπο ζωής .
Τζιανάκης Εμμανουήλ Γ΄4
Πηγή: https://www.protothema.gr/stories/article/394591/to-spiti-tis-agias-filotheis/
Μου άρεσε πολύ η εκδρομή που κάναμε. Με εντυπωσίασε που το αρχοντικό της Αγίας Φιλοθέης είναι το πιο παλιό σπίτι στην Αθήνα και παρόλο που κάποιος θα έλεγε ότι είναι απλά άδειοι χώροι, εμπνέει μια αρχοντιά και μια σύνδεση με την αρχαιότητα, κάτι που είναι πολύ ενδιαφέρον. Η Μητρόπολη των Αθηνών επίσης μου άρεσε. Δεν είχα πάει ποτέ και ήθελα να την επισκεφτώ. Είναι αρκετά μεγάλη και περιποιημένη εκκλησία αλλά αυτό που ξεχωρίζει είναι το μικρό εκκλησιαστικό μουσείο, στο οποίο έβγαλα πολλές φωτογραφίες, διεύρυνα τις γνώσεις μου και άντλησα πολλές καινούριες πληροφορίες.
Ήταν μια διαφορετική και πολιτιστική εκδρομή που μου δημιούργησε την θέληση να ξαναπάω.
Σοφία Σταμάτη Γ΄4
Μητρόπολη- Γοργοεπήκοος (Άγιος Ελευθέριος)
Τα συναισθήμτα και οι εντυπώσεις που μου δημιουργήθηκαν ήταν πολλές. Η «ζεστασιά» και το οικείο κλίμα γύρω μου ήταν αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο. Επιπλέον, ο σεβασμός των ανθρώπων προς εμάς και η καλοσύνη τους ήταν ένα πράγμα που με έκανε να νιώσω ευπρόσδεκτη.
Ακόμη, το Αρχοντικό της Αγίας Φιλοθέης ήταν επιβλητικό και ιδιαίτερα μεγάλο για την εποχή. Ήταν ολοφάνερο ότι η Αγία Φιλοθέη καταγόταν από πλούσια οικογένεια.
Τέλος, κάτι που με συγκίνησε ήταν η ιστορία της Αγίας Φιλοθέης και το τι πέρασε μέσα σε αυτό το σπίτι.
Βασιλική Τριανταφύλλου Γ΄4
Στην εκδρομή στην Αθήνα επισκεφθήκαμε το Αρχοντικό της Αγίας Φιλοθέης, καθώς και την Μητρόπολη Αθηνών. Προσωπικά, εντυπωσιάστηκα από το κύρος και των δύο χώρων. Όσον αφορά το Αρχοντικό, θαύμασα την αρχιτεκτονική και την ιστορία του χώρου αλλά και τον τρόπο που ταυτιζόταν με την εποχή. Ακόμα, η Μητρόπολη των θηνών, και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της, μου προκάλεσε δέος, επειδή είναι ένας τόσο μεγαλοπρεπής ναός, με καλαίσθητη διακόσμηση και σπάνια κειμήλια. Επιπροσθέτως, στο υπόγειο του ναού στεγάζεται ένα μουσείο στο οποίο υπάρχουν λειψανοθήκες Αγίων, ενδυμασίες Επισκόπων/ Αρχιεπισκόπων από τον 17ο αι. μ. Χ., καθώς και παλιά αντικείμενα που χρησιμοποιούνταν στις Λειτουργίες. Ο συγκεκριμένος χώρος μου κέντρισε το ενδιαφέρον, αφού εμφανίστηκαν μπροστά μου τόσα αντικείμενα με μακρινή ιστορία.
Αναστασία- Ελισάβετ Ψαρράκου Γ΄4
Γοργοεπήκοος (Άγιος Ελευθέριος)
Γοργοεπήκοος (Άγιος Ελευθέριος)
Βαπτιστήριο στο εκκλησιαστικό μουσείο Μητροπόλεως Αθηνών
Σημείωση: όπου δεν αναφέρονται πηγές για τις φωτογραφίες στο παρόν άρθρο οι φωτογραφίες είναι της Αναστασίας Βαβάση
