ΣΠΟΥΔΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
1. Μ. Καραγάτσης
Ο Μ. Καραγάτσης είναι ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες συγγραφείς. Ανήκει στους συγγραφείς της Γενιάς του ΄30, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι Φώτης Κόντογλου, Θράσος Καστανάκης, Στρατής Μυριβήλης, Ηλίας Βενέζης, Κοσμάς Πολίτης, Γιώργος Θεοτοκάς, Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης, Άγγελος Τερζάκης, και ο νεαρότερος όλων, Παντελής Πρεβελάκης.
Το πραγματικό όνομα του Μ. Καραγάτση ήταν Δημήτριος Ροδόπουλους. Ο Μ. Καραγάτσης γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 23 Ιουνίου του 1908 και έζησε μέχρι το 1960. Το Καραγάτσης είναι ψευδώνυμο που προήλθε από ένα δέντρο (που ονομάζεται “φτελιά” ή αλλιώς “καραγάτσι”) κοντά στην εκκλησία της Ραψάνης, κάτω από το οποίο καθόταν μικρός και διάβαζε. Το «Μ» πολύ πιστεύουν πως προήλθε από τη ρωσική μετάφραση του ονόματος Δημήτρης, που είναι Μίτια. Ο Καραγάτσης είχε έναν ιδιαίτερο θαυμασμό για τον Φιόντορ Ντοστογιέφσκι και το έργο του “Αδερφοί Καραμαζόφ”.
Ο Καραγάτσης έχει αφήσει ένα σπουδαίο και εκτενές έργο. Διακρίνεται για την εφευρετικότητα στους χαρακτήρες και για την πλοκή των αφηγημάτων του που κρατούν τον αναγνώστη πάντα σε αγωνία και του κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Από το 1925 ως το 1933 τα πρώτα του έργα ήταν διηγήματα κι ο ίδιος δεν εξέδωσε βιβλία πριν από το 1927.
Η περίοδος της πεζογραφίας ξεκινάει από το 1933 με το μυθιστόρημα “Συνταγματάρχης Λιάπκιν” το οποίο μαζί με τα μυθιστορήματα “Η Μεγάλη Χίμαιρα” και “Γιούγκερμαν” ανήκουν στην τριλογία “Εγκλιματισμός κάτω από τον Φοίβο” και έχουν πρωταγωνιστές τρεις ανθρώπους ξένης καταγωγής (Λιάπκιν-Ρώσος, Γιούγκερμαν-Φινλανδός, Μαρίνα-Γαλλίδα) που προέρχονται από άλλες χώρες και προσπαθούν να προσαρμοστούν στην Ελλάδα.
Μια σημαντική στιγμή στην πεζογραφία του Καραγάτση ήταν “Το Χαμένο Νησί”, το οποίο είναι στην ουσία μια φανταστική νουβέλα, καθώς βασίζεται σε μη ρεαλιστικά γεγονότα (ένα νησί που ταξιδεύει αέναα στα πελάγη…).
Απόσπασμα από τη σελίδα 129: [...] Γιατί κατέβηκα στη ρεματιά την ισκιερή, την τόσο βαθιά; Τις στερνές ηλιαχτίδες χαιρετούσαν οι αγριοκαστανιές. Το στερνό δάκρυ της πηγής έκρυβαν οι φτέρες από τη βουλιμία των διψασμένων σατύρων. Κι ήταν άχρωμο το δειλινό σαν ημέρα δίχως έλεος. Κι είχαν φύγει τα πουλιά για τις σπηλιές των βράχων. Κι είχε απομείνει το πέλαγο μονάχο και σιωπηλό, να δεχτεί τα πικρά νερά της παγωμένης ρεματιάς. Κι εγώ κατέβαινα το μονοπάτι με τα βατόμουρα, με τους σκίνους. Έχοντας στολισμένο το ριζάφτι με ορτανσία λευκή, την καρδιά με μαβιά. Και τραγούδαγα τον θρήνο εκείνων που πέθαναν και δεν το ξέρουν. Επειδή ζητούσα τη ζωή κι εσένα και το θάνατο στη ρεματιά. Κι ήσουν κι εσύ κι ο θάνατος. Κι η ζωή είχε φύγει γλιστρώντας στη στερνή ηλιαχτίδα, αυτή που πάντοτε λησμονάει ο ήλιος… [...]
Έπειτα, ο Καραγάτσης αποφάσισε να καταγράψει με τον δικό του τρόπο μεγάλο εύρος ιστορικών γεγονότων της Ελλάδας -από τις απαρχές της επανάστασης του ΄21 μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα- με την ονομασία “Ο κόσμος που πεθαίνει”. Αυτή η καταγραφή θα περιείχε 10 βιβλία που θα μιλούσαν για μια οικογένεια του 1821 ως την σύγχρονη εποχή. Όμως ο Καραγάτσης έγραψε εν τέλει 3 από τα 10 βιβλία, τα οποία είναι: “Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου”, “Αίμα χαμένο και κερδισμένο”, “Τα στερνά του Μίχαλου”. (Αυτές τις ημέρες, μάλιστα, ανέβηκε και σε θεατρική παράσταση η τριλογία αυτή με σκηνοθέτη τον εγγονό του Καραγάτση, Δημήτρη Τάρλοου!). Μπορεί ο Καραγάτσης να μην έγραψε και τα 10 βιβλία, παρόλα αυτά δεν σταμάτησε να αγαπά και να εμπνέεται από την ιστορία. Έγραψε ένα βιβλίο με τρεις τόμους, το οποίο αναφέρεται στην Ιστορία των Ελλήνων. Δυστυχώς, κατάφερε να γράψει μόνο τον πρώτο τόμο για την Αρχαία Ελλάδα.
Επίσης, έγραψε μια μυθιστορηματική βιογραφία για τον Βασίλη Λάσκο, τον σκληροτράχηλο, πεισματάρη και ηρωικό -εν τέλει- Αρβανίτη, πλοίαρχο του υποβρυχίου «Κατσώνης» κατά τον β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το τελευταίο ιστορικό βιβλίο του ονομάζεται “Σέργιος και Βάκχος” και έχει έναν διαφορετικό και ιδιαίτερο χαρακτήρα, αφού οι πρωταγωνιστές άγιοι Σέργιος και Βάκχος περιφέρονται ως δρώντα -αλλά αόρατα- πνεύματα σε όλα τα σημαντικά γεγονότα της μακραίωνης βυζαντινής αυτοκρατορίας, δίνοντας στον αναγνώστη μια άλλη οπτική των πραγμάτων, βαθιά και ψυχολογική, με πολλές δόσεις χιούμορ και ειρωνείας. Για αυτό το έργο έγραψε εκτενές κείμενο ο Ανδρέας Εμπειρίκος, το οποίο δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατό του και αποτελεί τεκμήριο της φιλίας τους και του θαυμασμού του Εμπειρίκου για τον Καραγάτση.
Λίγο πριν τον θάνατο του αρχίζει τη συγγραφή για ένα ευρύ έργο το οποίο θα είχε τέσσερα μέρη. Πρόλαβε να αρχίσει μόνο το πρώτο, με τίτλο “Το 10”. Το έργο, αν και ημιτελές, εκδόθηκε μετά τον θάνατο του Καραγάτση. Η τελευταία φράση που έγραψε ήταν: Ας γελάσω!
Οι περισσότεροι κριτικοί θεωρούν τον Καραγάτση «γεννημένο πεζογράφο» και όλοι αναγνωρίζουν και θαυμάζουν την αφηγηματική του ευχέρεια και τη δημιουργική φαντασία του. Μάλιστα, η φαντασία του είναι ένα χαρακτηριστικό που τον ξεχωρίζει από τους περισσότερος πεζογράφους – και όχι μόνο της γενιάς του ΄30 . Τέλος, αρκετοί των θεωρούν προχειρόγραφο, καθώς δεν τον ένοιαζε η μετέπειτα επιμέλεια της μορφής των έργων του. Δεν έκανε αλλαγές στα έργα του σχεδόν ποτέ, αποδεικνύοντας την αφηγηματική του ευχέρεια -ένα χαρακτηριστικό που έλειπε από αρκετούς συγγραφείς της εποχής του.
Σας συνιστώ ανεπιφύλακτα την ανάγνωση των έργων του. Σίγουρα, Η Μεγάλη Χίμαιρα, Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν, ο Κίτρινος Φάκελος και η τριλογία του Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου θεωρούνται ως τα πιο χαρακτηριστικά του έργα, αλλά όλα έχουν τεράστια λογοτεχνική αξία, εφάμιλλη του Ν. Καζαντζάκη κι άλλων παρόμοιων λογοτεχνικών μεγεθών. Τα έργα του και σήμερα συνεχίζουν να συγκινούν το φιλαναγνωστικό κοινό και ανεβαίνουν στις θεατρικές σκηνές κάθε χρόνο. Το 10, ο Γιούγκερμαν κι ο Κίτρινος Φάκελος έχουν γυριστεί κι ως τηλεοπτικές σειρές που μπορείτε να βρείτε και να παρακολουθήσετε. Βέβαια, σαν το βιβλίο δεν είναι τίποτα…
Τέλος, πολύ ξεχωριστό έργο -για τα παγκόσμια λογοτεχνικά δρώμενα- αποτελεί και η από κοινού συγγραφή μυθιστορήματος με τους συγγραφείς Βένέζη, Τερζάκη και Μυριβήλη. Απλά μοναδικό…
Πλήρης κατάλογος της πλούσιας εργογραφίας του Μ. Καραγάτση:
Η τηλεοπτική μεταφορά του Κίτρινου Φάκελου:
Ο αγαπημένος μου συγγραφέας, Αγγελική. Στο κλασικό ερώτημα «Αν ήσασταν μόνος σε ένα νησί και μπορούσατε μαζί σας να έχετε μόνο ένα βιβλίο», θα επέλεγα Καραγάτση. Δύσκολο να πω ποιο απ΄ όλα τα έργα του… Μάλλον Το Χαμένο Νησί…
Μπράβο, Αγγελική, για την παρουσίαση του έργου του Μ. Καραγάτση. Είναι αναμφίβολα ένας από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες συγγραφείς, ο οποίος διακρίνεται για την πλούσια μυθοπλαστική φαντασία του. Ο ίδιος εξομολογείται στο αυτοβιογραφικό έργο του «Ο μεγάλος ύπνος» μέσα από τα λόγια της μητέρας του:
«Φαντάζουμαι. Φαντάζουμαι πως είμαι κάτι άλλο από αυτό που είμαι. Πως κάνω πράματα αλλιώτικα απ’ αυτά που κάνω. Πως βρίσκουμαι σ’ έναν τόπο αλλιώτικο απ’ αυτόν που βρίσκουμαι.» (Ο μεγάλος ύπνος, δ΄ έκδοση, σ. 80).