Την Τρίτη 16 Μαΐου 2023 ανέβηκε στη σκηνή της μεγάλης αίθουσας εκδηλώσεων του 2ου ΓΕΛ Ιλίου η θεατρική διαδραστική παράσταση με τίτλο «Γιάννης X=Xenos». Ο Διευθυντής του σχολείου μας, κ. Δημήτριος Κατσαρής, σε συνεργασία με τον Αντιπεριφερειάρχη για Θέματα Παιδείας, κ. Χαράλαμπο Αλεξανδράτο, και με το ΚΕΝΤΡΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΛΑΪΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ-ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ, οργάνωσαν στον χώρο του σχολείου μας την παραπάνω θεατρική παράσταση στο πλαίσιο εκπαιδευτικών δράσεων κατά του Σχολικού Εκφοβισμού. Την παράσταση παρακολούθησαν οι μαθητές/ήτριες της Α΄ και Β΄ τάξης, καθώς και όλοι οι εκπαιδευτικοί που παρευρίσκονταν. Σκοπός ήταν η προσέγγιση της έννοιας της «διαφορετικότητας» και η αντιμετώπιση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού και της βίας εν γένει μέσα από την τέχνη του Θεάτρου.
Η προετοιμασία
Ήδη από την προηγούμενη ημέρα η αγαπημένη μας Ελένη Οικονόμου σε συνεργασία με ορισμένες «ανήσυχες» καλλιτεχνικές φύσεις του σχολείου* επιμελήθηκαν τη διαμόρφωση της αίθουσας εκδηλώσεων, σχεδιάζοντας και ζωγραφίζοντας πανό με μηνύματα κατά του σχολικού εκφοβισμού, ταιριαστά δηλαδή με το θέμα της παράστασης. Το «διαδραστικό» μέρος είχε ήδη, λοιπόν, ξεκινήσει με τη σκηνογραφία εκ μέρους των μαθητών στον χώρο που θα παιζόταν η παράσταση. Μάλιστα, ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί εντυπωσιάστηκαν όταν μπήκαν στη μεγάλη αίθουσα και αντίκρισαν τη δουλειά των παιδιών, λέγοντάς μας ότι είναι το μόνο σχολείο από όσα έχουν επισκεφθεί στο πλαίσιο αυτής της δράσης που κάνει μια τέτοια παρέμβαση στον χώρο της παράστασης!
Η Υπόθεση του έργου
«Γιαννης Χ=Xenos»: Μια παράσταση-δράση για το Bullying στα σχολεία
Η παράσταση παρακολουθεί τον Γιάννη στην καθημερινή ζωή του στο σχολείο, στο σπίτι και στις σχέσεις του με τα άλλα παιδιά. Ο Γιάννης -επίτηδες επιλεγμένο το όνομα για να είναι κοινό και καθημερινό- έχει έρθει από την επαρχία. Η μητέρα του με καταγωγή από τη Βόρειο Ήπειρο γνώρισε τον πατέρα του στην Αθήνα, όταν αυτός ήταν στρατιώτης και εκείνη φοιτήτρια της Αγγλικής Φιλολογίας. Παντρεύτηκαν και ανέβηκαν στη Θεσσαλονίκη για να χτίσουν το σπιτικό τους. Εκεί γεννήθηκε και ο Γιάννης. Καλός μαθητής, ένα παιδί με ποιότητα. Τώρα η μητέρα του χώρισε από τον πατέρα του και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα. Μαζί της και ο Γιάννης που αναγκάστηκε να αλλάξει σχολείο. Ωστόσο, στο καινούργιο σχολικό περιβάλλον ο «διαφορετικός» και «ξένος» Γιάννης μπαίνει στο στόχαστρο ενός μαθητή που του κάνει τη ζωή δύσκολη, χωρίς να του έχει φταίξει σε κάτι. Έτσι, γίνεται το θύμα μιας σειράς αναίτιων επιθέσεων από την ομάδα «των νταήδων» του σχολείου… Μία έκρηξη συσσωρευμένου θυμού από τη μεριά του Γιάννη που δεχόταν τα πάνδεινα θα γίνει η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι και ο Διευθυντής, οι συμμαθητές, ο ίδιος ο Γιάννης αλλά και η μητέρα του, θα κληθούν να συζητήσουν και να λάβουν αποφάσεις τόσο για το μέλλον του θύματος στο σχολείο, όσο και για τη συστηματικά κακοποιητική συμπεριφορά των «νταήδων». Μέσα από αυτές τις συζητήσεις, σκιαγραφείται η προσωπικότητα θύτη και θύματος, αλλά κι ο ρόλος του Διευθυντή, του γονιού και όλων των μαθητών, οι οποίοι γνωρίζουν αλλά δεν μιλούν και ως εκ τούτου καθίστανται συνένοχοι…
Η αλληλεπίδραση του μαθητικού κοινού με τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς
Η παράσταση, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ήταν διαδραστική, που σημαίνει ότι ο σκηνοθέτης διέκοπτε μετά την ολοκλήρωση μιας πράξης/σκηνής τη ροή του έργου, προκειμένου να δώσει το λόγο στους μαθητές μας, για να σχολιάσουν όσα διαδραματίζονταν. Αναζητήθηκαν λοιπόν με αυτόν τον διαλεκτικό τρόπο οι επιμέρους πτυχές του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού και ακούστηκαν εκ μέρος των παιδιών πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις σχετικά με την έννοια της διαφορετικότητας, τους λόγους που οδηγούν στην ενδοσχολική βία, αλλά και τη στάση που οφείλουμε ως υπεύθυνα άτομα να υιοθετήσουμε από όποια θέση κι αν βρισκόμαστε (του εκπαιδευτικού, του αυτόπτη μάρτυρα, του κηδεμόνα, του διευθυντή, του θύτη και του θύματος).
Τέλος της παράστασης – Η συνέχεια στην πραγματική «σκηνή»…
Η παράσταση κλείνει την ώρα που είναι να ληφθούν οι κρίσιμες και οριστικές αποφάσεις τόσο για την παραμονή του Γιάννη στο σχολείο όσο και για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου μετά από το ακραίο περιστατικό. Ο σκηνοθέτης επίτηδες δεν δίνει ένα συγκεκριμένο τέλος, καθώς αποσκοπεί στον προβληματισμό όλων μας και δεν θεωρεί ότι κατέχει τη μία και μοναδική λύση που θα ξεριζώσει το bullying από τους σχολικούς μας χώρους. Άλλωστε, κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, με διαφορετικούς «πρωταγωνιστές», άλλες πρακτικές, άλλο περιβάλλον και άλλες συνθήκες, και όλοι εμείς καλούμαστε να είμαστε προετοιμασμένοι ηθικά και πνευματικά μπροστά σε φαινόμενα ενδοσχολικής βίας.
Ευχαριστούμε πάρα πολύ όλους τους συντελεστές** της παράστασης –σκηνοθέτης και ηθοποιοί ήταν εξαιρετικοί!- αλλά και την Περιφέρεια Αττικής (Τμήμα Παιδείας και Πολιτισμού) που ενισχύει και ενθαρρύνει εκπαιδευτικά ωφέλιμες δράσεις για την καταπολέμηση ενός τόσο σοβαρού ζητήματος, όπως είναι η ενδοσχολική βία.
Προσωπικά, θεωρώ ότι η δραματοποίηση του θέματος αυτού για εκπαιδευτικούς σκοπούς είναι πολύ πιο ουσιαστική και πιο αποτελεσματική από οποιοδήποτε θεωρητικό μάθημα/κήρυγμα στο πλαίσιο της τάξης. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, που οι αρχαίοι ημών πρόγονοι αποκαλούσαν τη θεατρική παράσταση «διδασκαλία»…
Άγγελος Τζαλαλής
*Καλλιτεχνική επιμέλεια αίθουσας εκδηλώσεων:
Ελένη Οικονόμου, Αγγελική Κυριακοπούλου και οι μαθητές/ήτριες Μαρίνα Λαμπροπούλου, Σταυρούλα Μπακάλου, Γιούλα Τζαβάρα, Μαρία Τέλλα, Μάριος Πετεινός, Σταύρος Μιχαηλίδης, Ηλίας Γερασίμ, Γιώργος Νικολού.
**Συντελεστές παράστασης:
Κείμενο-Σκηνοθεσία: Νίκος Καμτσής, Σκηνικό-Κοστούμια: Μίκα Πανάγου, Σχεδιασμός πρωτότυπων βιντεοπροβολών: Νίκος Καμτσής, Αντώνης Κουκούβελας, Σχεδιασμός ειδικών φωτισμών και ήχου: Γιάννης Ζέρβας, Μουσική: Κώστας Χαριτάτος, Παίζουν: Τρύφων Μπάρκας (ηθοποιός), Θεόδωρος Ελευθεριάδης (ηθοποιός), Γιάννης Ζέρβας (ηθοποιός, θεατρολόγος), Τατιάνα Άρκου (ηθοποιός, φιλόλογος), Ναταλία Φλουρή (ηθοποιός, τραγουδίστρια) και ο Σκηνοθέτης Νίκος Καμτσής σε ρόλο αφηγητή και συντονιστή της διάδρασης/συζήτησης με το κοινό. Στις βιντεοπροβολές συμμετέχουν οι ηθοποιοί Νίκος Αλεξίου και Νίκος Καραστέργιος.
Διάρκεια παράστασης και συζήτησης: 1 ώρα και 20 λεπτά
Ένα μικρό βίντεο που επιμελήθηκε η φιλόλογος του σχολείου μας, κα Έλενα Ζαχαροπούλου
Δεν έχουμε δικαίωμα να παρατηρούμε φαινόμενα ενδοσχολικής βίας και να μένουμε αμέτοχοι, γιατί έτσι ενθαρρύνουμε τη βία και γινόμαστε όλοι όσοι ανήκουμε στην εκπαιδευτική κοινότητα μέρος του προβλήματος, αντί να γίνουμε μέρος της λύσης του. Ελπίζω όλοι να πήραμε «το μάθημά» μας και από δω και πέρα ο ρόλος μας να είναι πιο δυναμικός και παρεμβατικός, ώστε να εξαλειφθεί μια για πάντα ο σχολικός εκφοβισμός. Είμαστε όλοι διαφορετικοί και συνάμα είμαστε όλοι ίσοι!