Μετά τις υπέροχες βαλίτσες της WaysTAP σε συνεργασία με την Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης για την Κυκλική Οικονομία και Βιοοικονομία, το εκπαιδευτικό υλικό και τα ευφάνταστα πειράματα, αποφασίσαμε στην τάξη να ασχοληθούμε με την ελιά ως μελέτη περίπτωσης της Βιοοικονομίας. (Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να δείτε προηγούμενο το άρθρο » Κλιματική Αλλαγή, Κυκλική Οικονομία και Βιοοικονομία-Μαθαίνοντας μέσα από επιστημονικά πειράματα, παρατηρήσεις και παιχνίδια» https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/?p=1911
Πρώτα βγήκαμε στην αυλή του σχολείου και παρατηρήσαμε τις ελιές που έχουμε. Με ζελατίνες που είχαμε μαζέψει από υπόλοιπα πλαστικοποιήσεων(γιατί στην τάξη δεν πετάμε τίποτα!) αποτυπώσαμε το σχήμα του κορμού της ελιάς. Κατόπιν μαζέψαμε από κάτω ξεραμένα φύλλα ελιάς και κουκούτσια.
Στην τάξη αντιγράψαμε το σχέδιο του κορμού σε φύλλα χαρτιού χρησιμοποιώντας τις ζελατίνες ως σφραγίδες. Στο τέλος προσθέσαμε τα φύλλα και τα κουκούτσια της ελιάς και αποκτήσαμε όλοι/ες το δικό μας δέντρο με τη μέθοδο του κολάζ.
Μετά βρήκαμε ένα ξύλινο κουτί (από συσκευασία μουσικών οργάνων του σχολείου) και αποφασίσαμε να βάλουμε μέσα ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την ελιά και τα παράγωγά της.
Βρήκαμε σκεύη από ξύλο ελιάς, σαπούνια, κρέμες χεριών, αφρόλουτρα, φύλλα ελιάς, επιτραπέζιες ελιές, πάστα ελιάς, λάδι ελιάς. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΠΟΥΝΙΩΝ, ΚΕΠΕΑ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ : https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/Παρασκευή-σαπουνιών.pdf
Στο κουτί μας προσθέσαμε ένα κομμάτι από λινό σάκο(χρησιμοποιείται για το μάζεμα/αποθήκευση της ελιάς) , ένα τηγάνι(το τηγανέλαιο μπορεί να ανακυκλωθεί και με κατάλληλη επεξεργασία να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμη ύλη και ένα καντήλι που φώτιζε τα παλαιότερα χρόνια τα σπίτια. ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΑ: https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/Ποια-είναι-τα-τηγανέλαια.pdf και ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ (1)
Η Στέλλα, μαθήτρια της τάξης, έφερε από τον μπαμπά της που δουλεύει σε εταιρεία ανακύκλωσης, Πυρηνόξυλο (αποξηραμένα σπασμένα κουκούτσια ελιάς), Κονκαντέι (αποξηραμένη σάρκα ελιάς) και Φλύδα (Φλούδα ελιάς).
Φυσικά όλη η αίθουσα μοσχομύριζε για μέρες το άρωμα της ελιάς!
Μιλήσαμε στην τάξη για την ελιά και το λάδι στη μεσογειακή διατροφή, την παραγωγή σαπουνιού με παραδοσιακό και σύγχρονο τρόπο και τα υποπροϊόντα αυτού, το ελαιόλαδο ως φωτιστικό στα καντήλια και τη χρηστική του αξία, την παρασκευή τσαγιού από φύλλα ελιάς και τα ευεργετήματα στην υγεία μας.
Στην τάξη φτιάξαμε τσάι ελιάς , το δοκιμάσαμε και μας άρεσε πολύ.
Στην αυλή δοκιμάσαμε τα σαπούνια ελιάς και τις κρέμες χεριών και νιώσαμε την απαλότητα που μας πρόσφεραν στην επιδερμίδα.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΣΑΠΟΥΝΙ, ΚΕΠΕΑ ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ :https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/Η-ιστορική-σχέση-του-ανθρώπου-με-το-σαπούνι.pdf
Στην τάξη παρατηρήσαμε τις τρεις μορφές επεξεργασίας των κουκουτσιών και μιλήσαμε για τη χρησιμότητά τους στην παραγωγή θερμότητας, όταν αυτά καίγονται, άρα τη χρησιμότητά τους στην θέρμανση των σπιτιών.
BINTEO: 336282342_6775828679111251_1864174038948831739_n 
Εικόνες από το προσωπικό αρχείο της οικογένειας του εκπαιδευτικού Μιλτιάδη Κάιτατζη
Σε βίντεο παρακολουθήσαμε πώς σήμερα πολλές σύγχρονες μονάδες επεξεργασίας των υπολειμμάτων της ελιάς παράγουν καύσιμη ύλη που έχει μεγάλη απόδοση και πολύ χαμηλή τιμή για τον καταναλωτή, αλλά κυριότερα έχει πολύ μικρό ανθρακικό αποτύπωμα στον πλανήτη.
Αντιληφθήκαμε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λοιπόν κάθε τι από την ελιά, χωρίς φυσικά να την κόψουμε, και έτσι κάνουμε καλό στον πλανήτη και στην οικονομία.
Στην αυλή δοκιμάσαμε να βάλουμε φωτιά και στις τρεις μορφές των υπολειμμάτων της ελιάς. Καταφέραμε να ανάψουμε τη Φλύδα και να διαπιστώσουμε πώς μια τόσο μικρή ποσότητα έμενε αναμμένη για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, άρα πόσο ενεργειακά και οικονομικά συμφέρουσα λύση είναι για η θέρμανση χώρων.
Τέλος με τα παραπάνω υλικά φτιάξαμε την αφίσα της κυκλικής οικονομίας-βιοοικονομίας και τον κύκλο με τα τρία βέλη.(κολάζ)
Έτσι με τα δυσεύρετα στην Αθήνα υλικά μας μυρίσαμε, παρατηρήσαμε, μάθαμε, κάψαμε, πιάσαμε και δημιουργήσαμε: Όλες οι αισθήσεις μας στην υπηρεσία της βιωματικής μάθησης!
Για να μάθουμε λίγα παραπάνω πράγματα για το λάδι εκτελέσαμε στην τάξη δύο πειράματα:
Α) Ρίξαμε σε τρεις διαφορετικές χαρτοπετσέτες ίδια ποσότητα λαδιού, οινοπνεύματος και νερού για να παρατηρήσουμε ποιο υγρό θα εξατμιστεί πρώτο, δεύτερο και τελευταίο.
Β) Ανακατέψαμε σε διαφανές δοχείο νερό με λάδι για να δούμε πώς θα αναμειχθούν.
Φυσικά κάναμε υποθέσεις πριν τα πειράματα και τις γράψαμε στον πίνακα περιμένοντας με αγωνία να μάθουμε τη σωστή απάντηση.
ΒΙΝΤΕΟ: VID_20230322_110735
Ήρθαμε σε τηλεφωνική επαφή με το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς (κ.Δασκαλάκη) για να μας στείλει όλο το εκπαιδευτικό υλικό από τα δύο σχετικά μουσεία:
1.Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Biomixanikis-Eleourgias/to-mouseio.aspx και
2.Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού Σπάρτης. https://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Elias-Kai-Ellinikou-Ladiou/to-mouseio.aspx
Πριν την παραλαβή κάναμε μέσω της ιστοσελίδας του κάθε μουσείου την εικονική περιήγησή μας σε αυτά, συζητώντας κάθε τι που συναντούσαμε στην ψηφιακή επίσκεψή μας.
Η ανταπόκριση του ΠΙΟΠ ήταν αμεσότατη και παραλάβαμε πολλά βιβλία, αφίσες και ένα παιχνίδι με παροιμίες για την ελιά/λάδι, το οποίο παίξαμε διασκεδάζοντας στο προαύλιο.
Δεν παραλείψαμε να δούμε γνωστούς πίνακες ζωγραφικές με θέμα την ελιά και να παρακολουθήσουμε πολλά βίντεο για το παραδοσιακό και σύγχρονο λιομάζωμα, την παραγωγή λαδιού, τα υπολείμματα από τη σύνθλιψη και πώς μετατρέπονται σε καύσιμη ύλη.
ΠΙΝΑΚΕΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΕΛΙΑ: https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/Η-ΕΛΙΑ-ΣΤΗ-ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ.pdf
Εμπνευστήκαμε από τις υπέροχες αιωνόβιες και αειθαλείς ελιές και φτιάξαμε τα δικά μας ποιήματα για τις ελιές και την κυκλική οικονομία.
Πατήστε πάνω στην αφίσα για να δείτε τα ποιήματα με μεγαλύτερη ευκρίνεια:
Στην επίσκεψή μας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παρατηρήσαμε τα μεγάλα πήλινα αγγεία των αρχαίων για τη συλλογή και φύλαξη του λαδιού/ελιάς και μιλήσαμε για τη χρήση του κατά την αρχαιότητα, αλλά και την ανάπτυξη του εμπορίου γύρω από αυτό.
Για να μάθουμε ακόμα πιο πολλά για την ελιά απευθυνθήκαμε στο Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία της Καλαμάτας (ΚΕΠΕΑ Καλαμάτας) και παρακολουθήσαμε ένα σύγχρονο διαδικτυακό εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο: «Η Κυκλική Οικονομία της Ελιάς».
Στην τάξη καλέσαμε σε διαφορετικές μέρες 2 ειδικούς επιστήμονες για να μάθουμε περισσότερα: α) τον Αλέξανδρο Κωστόπουλο, γεωλόγο, για να μάθουμε για ό,τι έχει σχέση με το έδαφος και β) τον Λευτέρη Στεργιανόπουλο, δασολόγο, για να μάθουμε για τα δέντρα.
Αρκετές μέρες πριν, κάθε παιδί έψαξε να μάθει την δουλειά του κάθε επιστήμονα και ετοίμασε ερωτήσεις που θα ήθελε να υποβάλλει για να μάθει ακόμα περισσότερα για τον ίδιο και την επιστήμη του. Τις συνεντεύξεις μας καθώς και τις ερωτήσεις μπορείτε να δείτε παρακάτω:
Αλέξανδρος Κωστόπουλος-Γεωλόγος
Βίντεο συνέντευξης:
https://drive.google.com/file/d/1YG0cFwbMCT7T_X719QVYltqmQMvX7uRI/view?usp=share_link
Λευτέρης Στεργιανόπουλος-Δασιολόγος
Ερωτήσεις :
Βίντεο συνέντευξης:
https://drive.google.com/file/d/13lE5T7rQDGN–8nAM5V112Mj6hJCP9bu/view?usp=share_link
Για να καταλάβουμε καλύτερα την κυκλική οικονομία-βιοοικονομία μελετήσαμε την χειροποίητη αφίσα-παιχνίδι με τα «μυστικά παράθυρα»(μεγεθυντικοί φακοί) και τις «μακριές πλεξίδες» από τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, τις οποίες χρησιμοποιήσαμε για να κάνουμε τις απαραίτητες συνδέσεις των πληροφοριών με τους ΣΒΑ.
Η αφίσα παιχνίδι δημιουργήθηκε ως ιδέα στο βιωματικό εργαστήριο για την Κυκλική Οικονομία -Βιοοικονομία που οργάνωσε το GenB σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης με τίτλο «Common Ground Camp: Συν-δημιουργία νέων προσεγγίσεων διδασκαλίας, ευαισθητοποίησης και διάδοσης της βιοοικονομίας» στις 21-22/2/2023 στην Αθήνα. Περισσότερες πληροφορίες για το έργο: https://www.genb-project.eu/
Δείτε παρακάτω με αφορμή την αφίσα της ελιάς δύο βιντεάκια που δημιουργήσαμε για την ελιά, την κυκλική οικονομία-Βιοοικονομία και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης στα ελληνικά και τα αγγλικά:
Ελληνικά:
https://drive.google.com/file/d/1RtY9m_hs06L3oGeZgeSUJ5hT4QjkEQHn/view?usp=share_link
Αγγλικά:
https://drive.google.com/file/d/1HCuq81teQTf3-bwRpKuWvqbvIbg4uTC7/view?usp=share_link
Στην ίδια εκδήλωση είχαμε τη χαρά να παραλάβουμε δωρεάν το πρώτο βιβλίο Κυκλικής Οικονομίας-Βιοοικονομίας «Εμείς και η Βιοοικονομία» για παιδιά ως 9 ετών, στα ελληνικά, το οποία διαβάσαμε σε ανοικτή ακρόαση στην τάξη. Τα βιβλίο είναι δημιουργία της ιταλικής ομάδας που είναι εταίρος του έργου GenB και έχει κυκλοφορήσει σε πολλές γλώσσες, αλλά όχι στο εμπόριο.
Σε συνεργασία με την εταιρεία ThinkGreen πραγματοποιήσαμε στο σχολείο δράση συλλογής τηγανέλαιου με μαθητές και μαθήτριες από όλες τις τάξεις. Για το σκοπό αυτό κάθε τάξη μελέτησε το εκπαιδευτικό υλικό από το Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ) Ελευθερίου Κορδελιού: α) Μικρές τάξεις: «Το τηγανόλαδο και η ανακύκλωσή του» https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/Τηγανέλαιο-Μικρές-Τάξεις.pdf
και β) Μεγάλες τάξεις: «Γιατί ανακύκλωση τηγανελαίων; Η ανακύκλωση τηγανελαίων και οι 17 στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης» https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/Τηγανέλαια-Μεγάλες-Τάξεις.pdf
Στη συνέχεια δημιούργησαν όλα τα παιδιά ατομικές ή και ομαδικές αφίσες που τοποθέτησαν στις τάξεις, στους διαδρόμους, στο προαύλιο και έξω από το σχολείο για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της γειτονιάς και γονέων/κηδεμόνων.
ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ; THINKGREEN: https://schoolpress.sch.gr/1dimnioniaatt/files/2023/04/ΤΙ-ΓΙΝΕΤΑΙ-ΤΟ-ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΟ-ΜΕΤΑ-ΤΗ-ΧΡΗΣΗ-ΤΟΥ-1.pdf
Δείτε εδώ το μικρό βιντεάκι ενημέρωσης «Κυκλική Οικονομία-Βιοικονομία-Μελέτη Περίπτωσης: Το ελαιόδεντρο» : Κυκλική Οικονομία-Βιοοικονομία
Το project μας » Κυκλική Οικονομία-Βιοοικονομία-Μελέτη Περίπτωσης : Το ελαιόδεντρο» κατατέθηκε ως Καλή Πρακτική στην παγκόσμια καμπάνια δράσης του Ιδρύματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (FEE) «Global Action Days», Απρίλιος 2023. Με χαρά παραλάβαμε τη Βεβαίωση Συμμετοχής νιώθοντας υπερήφανοι που συμμετέχουμε κι εμείς σε μια τέτοια δράση. Στις φετινές Global Action Days πήραν μέρος πάνω από 217.300 μαθητές από 87 διαφορετικές χώρες! #MyActionsMatter #LitterLessCampaign #LitterLessPlus #GAIA2030
Εκπαιδευτικό Υλικό που χρησιμοποιήθηκε:
ΒΙΝΤΕΟ
1. Πως βγάλαμε το λάδι..από την ελιά στο πιάτο μας!
2. Η ελιά και το λάδι | Μουντζούρα
3. #ASMR This is how I made a traditional olive oil
4. Ιδιοφυή Κόλπα Μακιγιάζ Που Λειτουργούν Υπερβολικά Καλά
5. How to Produce Millions of Olive Soap Bar in Traditional Soap Factory – Olive Harvest and Processing
6. ΒΙΟΜΑΖΑ https://youtu.be/wnlNdtmHySM
7. Μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θέρμανσης με τη χρήση βιομάζας | 10/05/2021 | ΕΡΤ
8. Ελλάδα: η Καλαμάτα διδάσκει οικολογική επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη! – business planet
9. Ανακύκλωση μαγειρικού λαδιού – Από το τηγάνι στο αυτοκίνητο | 22/03/2021 | ΕΡΤ
10. Βιοκαύσιμα από την ανακύκλωση των τηγανέλαιων | 24/03/2022 | ΕΡΤ
11. Τηγανοκίνηση – Το ημερολόγιο μιας μαθήτριας! AKTI Project and Research Centre
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
1. agroenergy
http://www.agroenergy.gr/categories/%CE%B2%CE%B9%CE%
2. Υπουργείο περιβάλλοντος και Ενέργειας
https://ypen.gov.gr/energeia/ape/technologies/viomaza-viorefsta-vioaerio/
ΚΕΙΜΕΝΑ
1. Η ξηρασία της Ισπανίας ανεβάζει την τιμή του ελαιόλαδου παγκοσμίως αλλά ευνοεί την Ελλάδα (PDF)
2. Γιατί ανακύκλωση τηγανελαίων; Η ανακύκλωση τηγανελαίων και οι 17 στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης – ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου
3. Το τηγανόλαδο και η ανακύκλωσή του – ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου
Περισσότερα για το έργο της WaysTUP και τα υποπροϊόντα της ελιάς:
«ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ ΣΤΟ… ΠΙΑΤΟ ΜΑΣ: ΛΥΜΑΤΟΛΑΣΠΗ ΚΑΙ ΚΑΤΣΙΓΑΡΟΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΒΙΟΚΑΡΒΟΥΝΟ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ»
