ΠΑIΔΕΙΑ ΜΕΣΩ…ΦΥΛΑΚΩΝ
Tη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 2023 στις 10:30 πραγματοποιήθηκε στην Πλακάδα του Αγίου <<performance>> διάρκειας 7΄ με τίτλο: <<Ο λόγος του Domenico>>, εμπνευσμένη από το κινηματογραφικό αριστούργημα του A. Tarkovsky <<Nostalghia>>.
Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου δρώμενου εντοπίζεται στο γεγονός ότι πρωταγωνιστές του υπήρξαν τρεις κρατούμενοι- μαθητές του Σχολείου Φυλακών Κέρκυρας. Η συντονισμένη συνέργεια φορέων του νησιού, οδήγησε στην πραγματοποίηση ενός μυσταγωγικού θεατρικού δρώμενου που παράλληλα αποτέλεσε ένα σημαντικό εκπαιδευτικό πείραμα: τρεις μαθητές με σημαντικές μαθησιακές δυσκολίες και μέσα από ένα εξαιρετικά κλειστό εκπαιδευτικό περιβάλλον ν” αποδώσουν -μπροστά στο ανυποψίαστο κοινό της πόλης- ένα ιδιαίτερα απαιτητικό κινηματογραφικό-φιλοσοφικό δοκίμιο.
Με αφορμή αυτή τη δράση, συναντήσαμε τον διευθυντή του Σ.Δ.Ε. Φυλακών κ.Κ.Κωλέση , ο οποίος απάντησε με προθυμία στις ερωτήσεις μας σχετικά με το ιδιαίτερο αυτό σχολείο και το έργο του.
Ξεκινώντας θα θέλαμε να μας πείτε δυο λόγια για τις Φυλακές της Κέρκυρας οι οποίες θεωρούνται υψίστης ασφαλείας.
-Αρχικά, η αρχιτεκτονική των υποδομών αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα ασφαλείας καθώς παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης ολόκληρης της εγκατάστασης από ένα σημείο. Έτσι, οι παρευρισκόμενοι δεν μπορούν να γνωρίζουν ποιος και πότε τους ελέγχει. Ακόμη, συνιστά ένα από τα πρώτα κτίρια “panopticons” του κόσμου με την κατασκευή του να χρονολογείται το 1840. Εμπνευστής αυτής της τεχνικής ήταν ο Jeremy Bentham ο οποίος άλλαξε τον τρόπο σκέψης ποικίλων κοινωνικών ρευμάτων της Ευρώπης. Ο άγγλος στοχαστής υποστήριζε την ιδέα ότι δε θα πρέπει να υπάρχει μόνο η σωματική <<τιμωρία>>, η οποία θεωρούνταν δεδομένη το 1790, αλλά σε κάθε κομμάτι της αυλής να υπάρχουν εργαστήρια που θα προωθούν την παραγωγικότητα των κρατουμένων. Εξάλλου, εκτός από τις υποδομές των φυλακών, οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι συμβάλλουν σημαντικά στην εύρυθμη λειτουργία τους όντας υπεύθυνοι και συνεπείς στην εργασία τους.
Πότε ιδρύθηκε το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας των Φυλακών της Κέρκυρας; Ποιες τάξεις καλύπτει και πώς διαμορφώνεται το πρόγραμμα φοίτησης;
-Το 2ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (Καταστήματος Κράτησης) Κέρκυρας ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2017 και σ’αυτό πραγματοποιείται διετής φοίτηση ενηλίκων που οδηγεί σε απόκτηση τίτλου ισότιμου με αυτόν Δημοσίου Γυμνασίου. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι απόφοιτοι μπορούν να συνεχίσουν με τον τίτλο αυτόν τις σπουδές τους στο Λύκειο και κατόπιν στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Το μεγάλο ζήτημα που προκύπτει στην πράξη είναι η απουσία Λυκείου, παρά τον νόμο που προβλέπει την ύπαρξη και των τριών δομών σε κάθε Κατάστημα Κράτησης (Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου).Το πρόγραμμα διδασκαλίας διαρκεί πέντε τριανταπεντάλεπτες διδακτικές ώρες και λήγει έως τις δώδεκα. Τα μαθήματα που διδάσκονται είναι νεοελληνική και αγγλική γλώσσα, μαθηματικά, πληροφορική, κοινωνική και αισθητική αγωγή και φυσική που περιλαμβάνει και τη μελέτη περιβάλλοντος.
Ποια προβλήματα αντιμετωπίζετε όσον αφορά τη λειτουργία του σχολείου;
-Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας των φυλακών δεν υπάγονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αλλά σε ένα ξεχωριστό φορέα του υπουργείου παιδείας και θρησκευμάτων, ο οποίος όμως δε μεριμνά επαρκώς για τη χρηματοδότησή τους. Έτσι, οι οικονομικές τους ανάγκες καλύπτονται ως επί το πλείστον από ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά και από ιδιωτικές χορηγίες. Μάλιστα, οι τελευταίες συλλέγονται συνήθως σε εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται για την αυτοχρηματοδότηση του σχολείου, με αυτές των φυλακών της Κέρκυρας να ανέρχονται στις 59 κατά τη διάρκεια των έξι ετών λειτουργίας του και περιλαμβάνουν μετακλήσεις θεατρικών παραστάσεων, βιβλιοπαρουσιάσεις, συναυλίες, μουσικο-παιδαγωγικά προγράμματα και αφιερώματα με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών-κρατουμένων.
Τι είναι αυτό που καθιστά το σχολείο ελκυστικό για τους μαθητές σας;
-Καταρχάς, εκτός από τη μείωση της ποινής που υπάρχει, οι κρατούμενοι έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν με δημιουργικές δραστηριότητες, να αποκτήσουν μια ποιοτικότερη εκπαιδευτική υπόσταση και να ψυχαγωγηθούν μέσω των εκδηλώσεων. Ωστόσο, το σχολείο αφορά τους κρατούμενους που έχουν ολοκληρώσει μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έτσι, εκείνοι που πληρούν τα κριτήρια είναι ελάχιστοι, με τους περισσότερους να μην συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμα και συνάμα να μην έχουν μπορούν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που προσφέρει.
Ποια άποψη επικρατεί στην κοινωνία για το σχολείο των φυλακών;
-Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θεωρούν ότι το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας στις φυλακές δεν μπορεί να αποτελέσει αξιόλογο μέσο σωφρονισμού από την στιγμή που οι κρατούμενοι έχουν εκδηλώσει παραβατική συμπεριφορά παρόλο που έχουν διανύσει την πρωτοβάθμια και πιθανόν δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βέβαια, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές στατιστικές το 80%των αποφυλακισθέντων από φυλακές β’ τύπου επιστρέφουν στο έγκλημα, ενώ εάν έχουν περάσει από σχολεία φυλακών το ποσοστό μειώνεται στο 10%. Επομένως, ο κοινωνικός παράγοντας υπερβαίνει τον βιολογικό σε θέματα παραβατικότητας. Μάλιστα, ο σωφρονισμός των κρατουμένων στην χώρα μας επιτυγχάνεται μόνο μέσω των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.) στα οποία εφαρμόζονται καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας.
Δε φοβάστε όντας σε ένα τέτοιο χώρο;
-Η απουσία σωφρονιστικού υπαλλήλου από τις σχολικές εγκαταστάσεις ενίοτε προκαλεί αισθήματα άγχους στους καθηγητές, οι οποίοι όμως αντιμετωπίζουν ψύχραιμα τις καταστάσεις. Μάλιστα, στα έξι χρόνια λειτουργίας τους σχολείου δεν προέκυψαν ποτέ επεισόδια ούτε παρατηρήθηκε προβληματική συμπεριφορά από την πλευρά των κρατουμένων. Οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να διατηρήσουν ακέραιη την ηθική τους κρίση προκειμένου να μη διολισθαίνουν στην προκατάληψη ή την καχυποψία ώστε να μην παρεμποδίζεται το έργο τους. Για αυτό τον λόγο, οι καθηγητές παραμένουν προσανατολισμένοι στο έργο αυτό και συνάμα στο γεγονός ότι είναι εκπαιδευτικοί διορισμένοι από το κράτος για να διδάξουν σε μαθητές. Έτσι, οι καθηγητές εστιάζουν στον σκοπό τους χωρίς να δαιμονοποιούν ή να υπεραναλύουν τις καταστάσεις.
Η παραμονή σας στις φυλακές επηρεάζει την προσωπική σας ζωή;
-Πράγματι, επιβαρυνόμαστε ακούσια από το <<βαρύ>> και δυσάρεστο κλίμα των φυλακών. Έτσι , θα ήταν καλό να εναλλάσσονται οι καθηγητές και η παραμονή τους στις φυλακές να είναι περιορισμένη προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο αντίκτυπος στη ψυχολογία τους.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον διευθυντή του σχολείου, υπήρξε συνομιλία με τους κρατουμένους από απόσταση, μέσω του σταθερού τηλεφώνου των φυλακών κατά την οποία έγιναν οι εξής ερωτήσεις:
Υπάρχει κάποια εκδήλωση η οποία σας επηρέασε περισσότερο από τις υπόλοιπες;
-Έχουμε ξεχωρίσει τη συναυλία που έγινε πέρυσι στις 22 Ιουνίου 2022, με τίτλο <<λίγες μείνανε…>>, με τη συμμετοχή της Μ.Φαραντούρη, στην οποία παρουσιάστηκαν δώδεκα τραγούδια-μαθήματα του κοινωνικού γραμματισμού.
Τι σας προσφέρει το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας των φυλακών;
-Το σχολείο μας παρέχει μάθηση, μια δεύτερη ευκαιρία στη μόρφωση και <<μεροκάματα>> καθώς για κάθε σχολική ημέρα αφαιρούνται δύο ημέρες ποινής. Επιπλέον , το σχολείο βελτιώνει εν μέρει την καθημερινότητα μας, δεδομένου ότι μας απομακρύνει από τη ρουτίνα, τη μονοτονία και την απραξία που συνεπάγεται ο μακροχρόνιος εγκλεισμός στις φυλακές.
Εν κατακλείδι, τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας των φυλακών κρίνονται τελέσφορα για τον σωφρονισμό των κρατουμένων και ταυτόχρονα για την κοινωνική ευημερία καθώς πολλές φορές οι μαθητές συνεχίζουν τη σχολική τους πορεία ακόμη και μετά την αποφυλάκισή τους. Βέβαια, οι εγγενείς αδυναμίες του κρατικού συστήματος όπως η έλλειψη πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης εντός των φυλακών και η μειωμένη χρηματοδότηση δυσχεραίνουν το έργο των εκπαιδευτικών. Γι’ αυτό χρειάζεται να αναγνωριστεί η κοινωνική συνεισφορά των Σ.Δ.Ε. τα οποία προωθούν την επανένταξη και όχι τον αποκλεισμό των κρατουμένων από την κοινωνία, με αυτό της Κέρκυρας όπως και τα υπόλοιπα δώδεκα την Ελλάδας να εμβαθύνει στις <<ρίζες>> του εγκλήματος και να μην περιορίζεται στην επιφανειακή και ίσως εφήμερη αντιμετώπισή του.
Συγγραφική ομάδα
Γκιόκας Γιώργος
Γκιόκας Παύλος
Σγούρος Αβράμης
Χονδρογιάννη Γεωργία
