Ο Γρηγόριος Δικαίος -ή περισσότερο γνωστός ως Παπαφλέσσας- ήταν κληρικός, πολιτικός και ήρωας της ελληνικής επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε στην Πολιανή Μεσσηνίας, φοίτησε στη σχολή Δημητσάνας και μόνασε στο μοναστήρι της Παναγίας της Βελανιδιάς στην Καλαμάτα. Εκεί πήρε το όνομα Γρηγόριος. Εξαιτίας του χαρακτήρα του εγκατέλειψε την Πελοπόννησο. Στη συνέχεια, πήγε στη Ζάκυνθο και στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, χειροτονήθηκε Αρχιμανδρίτης από τον Γρηγόριο τον Ε΄ με το εκκλησιαστικό οφφίκιο «Δικαίος».

Στην Κωνσταντινούπολη γνωρίστηκε με τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο, ο οποίος τον μύησε στη Φιλική Εταιρεία. Στάλθηκε στις παραδουνάβιες ηγεμονίες (Μολδαβία και Βλαχία) για να ετοιμάσει την επανάσταση. Όταν ο Υψηλάντης αποφάσισε να ξεκινήσει ένοπλο αγώνα από τη Μολδοβλαχία, η Φιλική Εταιρία τον Ιανουάριο του 1821 έστειλε τον Παπαφλέσσα στην Πελοπόννησο για να ξεσηκώσει κι εκεί τον λαό.

Διόρισε αρχιστράτηγο Πελοποννήσου τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23 Μαρτίου του 1821.

Διακρίθηκε για την ανδρεία του σε πολλές μάχες στην Πελοπόννησο και στην Αρκαδία έχοντας ως ορμητήριο τη μόνη της Ρεκίτσας κοντά στο Δυρράχιο Αρκαδίας.

Συμμετείχε στην Α΄ και Β΄ Εθνοσυνέλευση. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου υποστήριξε αυτούς, τους οποίους καταδίωξαν τον Κολοκοτρώνη και τους άλλους πολεμιστές και διορίστηκε υπουργός Εσωτερικών και Αστυνομίας από την κυβέρνηση Κουντουριώτη. Όταν το 1825 ο Ιμπραήμ εισέβαλε στην Πελοπόννησο, πρώτος ο Παπαφλέσσας ζήτησε να ελευθερωθούν οι φυλακισμένοι πολεμιστές, αλλά δεν εισακούστηκε. Έτσι αναγκάστηκε να εκστρατεύσει ο ίδιος με 8.000 άνδρες για να ανακόψει την προέλαση του Ιμπραήμ και πήγε στο Μανιάκι της Μεσσηνίας. Στις 19 Μαΐου όταν φάνηκαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα, πολλοί από τους άντρες του Παπαφλέσσα διασκορπίστηκαν και έμεινε με 300 ή κατά άλλους 600 πολεμιστές. Στις 20 Μαΐου βρήκε τον θάνατο προβάλλοντας απεγνωσμένη αντίσταση μαζί με τους λίγους άντρες που του είχαν μείνει.

 Άννα Μαρία Σωτηροπούλου Γυμνάσιο