Στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας από μετάφραση.
Αρθρογραφούν οι μαθήτριες/τές του Γ2: Βαλέρια Λαγκαδίτη, Όλγα Μουρτζά, Αναστασία Μπαλτατζή, Μαρκέλλα Μπουραντά, Σωτήρης Μπουραντά.
Της μαθήτριας Βαλέριας Λαγκαδίτη Γ2
Η «Ελένη» του Σεφέρη, όπως και η «Ελένη» του Ευριπίδη, καταδεικνύουν την ιδέα της ματαιότητας του πολέμου. Τα δύο αυτά έργα παρουσιάζουν την Ελένη ως σύμβολο μιας ανώφελης προσπάθειας και των παράλογων θυσιών που γίνονται για κενά ιδανικά και ψευδαισθήσεις. Στην Ελένη του Ευριπίδη, μαθαίνουμε ότι η Ελένη δεν βρισκόταν ποτέ στην Τροία, αλλά ένα είδωλο της που είχε σταλεί από τους θεούς, κάνοντας έτσι τον τραγικό αυτό πόλεμο άσκοπο. Άνθρωποι πολέμησαν, θυσιάστηκαν και υπέφεραν για ένα ψέμα. Αυτό το στοιχείο ενισχύει την τραγικότητα και την ματαιότητα των πράξεων τους.
Η φράση του Σεφέρη, «Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μια Ελένη», στην πραγματικότητα, συνδέεται με την Ελένη του Ευριπίδη, καθώς, υπήρξε η αιτία για τον δεκαετή πόλεμο της Τροίας ενώ στην πραγματικότητα αποδεικνύεται «Ένα πουκάμισο αδειανό» δηλαδή, ότι ο πόλεμος διεξήχθη χωρίς ουσιαστική αιτία, για κάτι χωρίς πραγματική αξία.
Ο στίχος αυτός του Σεφέρη μπορεί να επεκταθεί πέρα από το νόημα του πολέμου. Δείχνει την ματαιότητα που μπορεί να επικρατεί σε ορισμένες «μάχες» που δίνουμε στην ζωή μας, τις οποίες επιλέγουμε ή αναγκαζόμαστε να δώσουμε για διάφορους στόχους που τελικά μπορεί να αποδειχθούν άσκοποι και κενοί. Σκοπός του ποιητή Σεφέρη, είναι να μας κάνει να αναλογιστούμε την ουσία και τη σημασία των αγώνων που επιλέγουμε και να αναρωτηθούμε αν αξίζουν τον κόπο.
Ο καθένας από εμάς, θέτει στόχους στην ζωή του, έχει οράματα, που θέλει να πραγματοποιήσει. Καλείται, λοιπόν να δώσει τους δικούς του αγώνες, κάποιοι όμως από αυτούς, ίσως είναι μάταιοι και ανούσιοι. Ειδικότερα, στις μέρες μας αυτό συμβαίνει καθημερινά, αφού ο άνθρωπος κυνηγάει την ύλη, την έχει θεοποιήσει και ελπίζει πως έχοντας αφθονία αγαθών θα είναι και ευτυχισμένος. Πόσο παράλογο όμως είναι αυτό και πόσο μάταιος αυτός ο αγώνας!
Κυνηγάει μια «Ελένη», «ένα πουκάμισο αδειανό» που τον οδηγεί στο απόλυτο κενό, στην απουσία αληθινού νοήματος ζωής!
Της μαθήτριας Όλγας Μουρτζά Γ2
Η ματαιότητα του πολέμου είναι κεντρικό θέμα τόσο στην «Ελένη» του Σεφέρη όσο και στην «Ελένη» του Ευριπίδη. Και στα δύο έργα, η Ελένη, ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησε ο Τρωικός πόλεμος, παρουσιάζεται ως είδωλο ή απάτη, δείχνοντας ότι ο πόλεμος έγινε για ένα κενό.
Στον Ευριπίδη, η Ελένη αποκαλύπτεται πως δεν ήταν ποτέ στην Τροία, αλλά βρισκόταν στην Αίγυπτο, ενώ το είδωλό της ήταν εκείνο που προκάλεσε τον πόλεμο. Αυτή η αποκάλυψη κάνει τον πόλεμο να φαίνεται παράλογος και τραγικός. Οι ήρωες πολέμησαν και πέθαναν για κάτι μάταιο, γεγονός που απαξιώνει την αξία της πράξης τους. Επιπροσθέτως, μέσω του Ευριπίδη προβάλλεται το γεγονός ότι δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι στον πόλεμο. Αυτό το διαπιστώνει κανείς και από τον Τεύκρο που ήταν ένας από τους νικητές αλλά αποδείχθηκε τραγικό πρόσωπο.
Στον στίχο του Σεφέρη, η φράση « για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη» τονίζει αυτήν ακριβώς την αίσθηση της της έλλειψης σκοπού. Το «πουκάμισο αδειανό» συμβολίζει το τίποτα για το οποίο πολεμούν οι άνθρωποι, ενώ η «Ελένη» είναι το σύμβολο αυτού του άσκοπου γεγονότος. Όπως στο έργο του Ευριπίδη, έτσι και στον Σεφέρη, η Ελένη γίνεται σύμβολο της ματαιότητας των ανθρώπινων αγώνων που οδηγούν σε καταστροφές.
Η έννοια αυτή του «αδειανού πουκαμίσου» ξεφεύγει από το θέμα του πολέμου και μπορεί να επεκταθεί σε πολλές πλευρές της ζωής. Ο Σεφέρης μέσα από αυτόν τον στίχο, παρουσιάζει το παράλογο όχι μόνο του κάθε πολέμου αλλά και των πολλών μαχών που δίνουμε στη ζωή μας, σε καθημερινές μάχες ή καταστάσεις όπου αγωνιζόμαστε για κάτι που τελικά δεν έχει ουσία.
Όπως και στον Τρωικό Πόλεμο, έτσι και σήμερα οι άνθρωποι συχνά δίνουμε σημασία και καταβάλλουμε προσπάθεια για κάτι κενό, θέτοντας στόχους που όταν τους κατορθώνουμε καταλήγουν να είναι «αδειανά πουκάμισα»…….
Της μαθήτριας Αναστασίας Μπαλτατζή Γ2
Στην «Ελένη» του Σεφέρη τονίζεται η ματαιότητα του πολέμου και το ίδιο συμβαίνει και στην «Ελένη» του Ευριπίδη. Αυτή ιδέα υπάρχει διότι ο πόλεμος στην ουσία γίνεται χωρίς ουσιαστικό λόγο. Όλα αυτά έγιναν επειδή οι άνθρωποι νόμιζαν ότι θυσιάζονται για κάποιον ιερό σκοπό. Ένα παράδειγμα είναι η πατρίδα ή η πίστη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να νομίζουν πως το κάνουν γι’ αυτό ενώ στην πραγματικότητα οι πιο ισχυροί τους ωθούν στον πόλεμο εξαπατώντας τους. Επιπλέον, τους κάνουν να πιστεύουν ότι γίνεται για το καλό του έθνους ή της ανθρωπότητας όμως στην πραγματικότητα θέλουν να τους εξαπατήσουν με σκοπό να εξυπηρετήσουν ιδιοτελή συμφέροντα. Για παράδειγμα στο σήμερα για τον πλούτο. Αυτή την μέθοδο χρησιμοποίησε και η Ήρα γιατί ο Πάρης δεν της έδωσε το χρυσό μήλο και έτσι οδήγησε σε πόλεμο δύο λαούς. Αυτό θέλει να τονίσει ο Σεφέρης με το στίχο του «για ένα πουκάμισο αδειανό, για μια Ελένη» .
Αυτός ο στίχος τονίζει γενικότερα, την ματαιότητα κάποιων μαχών του δίνουμε στη ζωή μας. Ειδικότερα, μπορούμε να πούμε όντως πως στην καθημερινότητά μας δίνουμε μάχες που όμως αρκετές φορές είναι μάταιες. Με άλλα λόγια αγωνιζόμαστε συχνά για πράγματα, σκοπούς ,στόχους, ελπίδες κι άλλα που δεν είναι πάντα τόσο σημαντικά όσο νομίζουμε ή πιστεύουμε. Επιπρόσθετα προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε μερικές ψεύτικες ανάγκες μας και να πετύχουμε στόχους που δεν είναι τελείως δικοί μας αλλά μας τους έχουν επιβάλει με έξυπνο τρόπο οι άλλοι. Για αυτό τον λόγο και οι λαοί ως σύνολο και κάθε ένας ξεχωριστά πρέπει να αξιολογεί τα όσα εκείνος βλέπει και ακούει και φυσικά να μην μένει στο «φαίνεσθαι» αλλά να προχωρά και να αναζητά το «είναι».
Εν κατακλείδι και στα δύο έργα τονίζεται η ματαιότητα κάποιον μαχών μας που δίνουμε στη ζωή και η ματαιότητα του πολέμου γενικότερα.
Της μαθήτριας Μαρκέλλας Μπουραντά Γ2
Μέσα από τα έργα τους τόσο ο Σεφέρης όσο και ο Ευριπίδης διατυπώνουν την ίδια άποψη σχετικά με τη σημασία του πολέμου. Αρχικά, συμφωνούν ότι δεν έχει καμία ουσία και γίνεται εντελώς μάταια. Αυτό το εκφράζουν δίνοντάς μας να καταλάβουμε ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει νικητής, όμως όλοι όσοι εμπλέκονται είναι ηττημένοι.
Παρατηρούμε ότι και στα δύο έργα αντικατοπτρίζεται η ίδια ιδέα για την σημασία του πολέμου που ξεκινά από την αρχαία Ελλάδα και φτάνει ως τις μέρες μας, κάνοντας την άποψή τους να είναι διαχρονική. Στη φράση «για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη», γίνεται αναφορά στην εκδοχή του Ευριπίδη για την Ελένη. Σύμφωνα μ ‘αυτή οι Τρώες και οι Έλληνες πολεμούν στην Τροία για το είδωλό της, ενώ η ίδια βρίσκεται στην Αίγυπτο και τιμά τον άντρα της, τον Μενέλαο.
Ο Σεφέρης επηρεασμένος από αυτή την άποψη παραλληλίζει τις χαμένες μάχες που δίνουμε στην ζωή μας με αυτή την ιστορία της Ελένης, τονίζοντας ότι πολλές φορές «πολεμούμε» για πράγματα που εξαρχής είναι καταδικασμένα να αποτύχουν. Τα είδωλα στη ζωή του ανθρώπου είναι όλα αυτά που, χωρίς να το γνωρίζει ότι είναι ψεύτικα, πάλεψε, προσπάθησε, αγωνίστηκε, πείσμωσε για να τα καταφέρει και τελικά αποδέχτηκε ότι δεν αξίζουν. Τέλος, στη ζωή μας πάντα όμως θα υπάρχουν είδωλα που θα μας παρασύρουν σε λάθος επιλογές. Μπορούμε είτε να είμαστε πολύ προσεκτικοί, είτε όταν τα ανακαλύπτουμε να γινόμαστε σοφότεροι και να μαθαίνουμε από τα λάθη μας.
Του μαθητή Σωτήρη Μπουραντά Γ2.
Ο Σεφέρης και ο Ευριπίδης είχαν την ίδια άποψη, ότι ο πόλεμος κάποιες φορές είναι μάταιος, δεν έχει σημασία. Νομίζουμε ότι υπάρχουν νικητές αλλά στην πραγματικότητα όλοι είναι χαμένοι .Ο Ευριπίδης από την αρχαία Ελλάδα και ο Σεφέρης από την σύγχρονη διαπιστώνουν τη διαχρονική αυτή άποψη.
Ο Σεφέρης τονίζει τη ματαιότητα του πολέμου μέσα από το ποίημά του και λέγοντας το όνομα της Ελένης μας βοηθά να θυμηθούμε την εκδοχή του Ευριπίδη. Χρησιμοποιεί την εκδοχή αυτή για να μιλήσει για εκείνες τις μάχες που δίνουμε στη ζωή μας και που είναι εξαρχής χαμένες ή καταδικασμένες
να αποτύχουν χωρίς να το γνωρίζουμε. Έτσι πολεμούσαν και στην Τροία: χωρίς να ξέρουν ότι έδιναν την ζωή τους μάταια, για ένα είδωλο, σύμφωνα με τον Ευριπίδη.
Στην ζωή μας υπάρχει η πιθανότητα να συναντήσουμε είδωλα που θα νομίζουμε ότι αξίζουν να πολεμήσουμε για να τα υπερασπιστούμε αλλά τελικά διαψευδόμαστε! Αυτό μας προκαλεί θλίψη γιατί μαχόμαστε χωρίς λόγο, αγχωνόμαστε αν θα επιλέξουμε το σωστό γνωρίζοντας ότι υπάρχει περίπτωση όλο αυτό για το οποίο θα προσπαθούμε να μην αξίζει τελικά…
