Μία ιστορία από τη Σμύρνη

Ήταν Μάιος του 1919 κι ένα δεκατριάχρονο ελληνόπουλο, ο παππούς της μητέρας μου, στριμωχνόταν ανάμεσα σε πλήθος κόσμου στην προκυμαία της Σμύρνης, προσπαθώντας να φτάσει σ’ ένα καλό σημείο, για να δει την υποδοχή του ελληνικού στρατού, που θα αποβιβαζόταν, για να ελευθερώσει τους Έλληνες από την τουρκική σκλαβιά. Ανέμιζε ψηλά την ελληνική σημαία που είχε βγάλει από το μπαούλο η γιαγιά Ελένη και του την είχε δώσει και απορούσε πού είχαν βρεθεί και τόσες άλλες σημαίες στα ελληνικά χέρια γύρω του.
Αφού χάρηκε τον ενθουσιασμό όλων των συμπατριωτών του κατά την υποδοχή, γύρισε τρέχοντας στο σπίτι του να μεταφέρει τα ευχάριστα νέα και στην οικογένειά του. Στη γιαγιά Ελένη, στη μητέρα του Βασιλεία και στα μικρότερα αδελφάκια του: τον Δημοσθένη, την Ανθίππη, τη Νικομάχη και τον Επαμεινώνδα, όλα αρχαία ελληνικά ονόματα, για να μην ξεχνιούνται οι ελληνικές τους ρίζες. Ο πατέρας του Κωνσταντίνος έλειπε. Βρισκόταν εξόριστος κάπου στο εσωτερικό της Μ. Ασίας, γιατί έκανε λαθρεμπόριο καπνού, για να ζήσει την πολυμελή οικογένειά του. Έτσι ο μικρός Έκτορας -αυτό ήταν το όνομά του- είχε επωμισθεί δυσβάσταχτες ευθύνες για την ηλικία του, αφού ήταν ο μεγαλύτερος της οικογενείας.
Ζούσαν όλοι στην ελληνική συνοικία του Αγίου Τρύφωνα, στην πανέμορφη Σμύρνη. Είχαν ένα ωραίο διώροφο σπίτι, προίκα της μαμάς Βασιλείας, που όπως έλεγε ο παππούς Έκτορας, ήταν από «τζάκι». Η γιαγιά του η Ελένη ήταν Γαλλοελληνίδα με πολύ καλή μόρφωση. Μιλούσε έξι γλώσσες. Με τους Τούρκους της συνοικίας τους είχαν πολύ καλές σχέσεις και όταν ο πατέρας ήταν στο σπίτι, η ζωή τους κυλούσε όμορφα. Μπορούσε τότε ο μικρός Έκτορας να χαίρεται τις βόλτες του στην περίφημη παραλία της πόλης, παρακολουθώντας άλλοτε την πρωινή εμπορική κίνηση στο λιμάνι, που έσφυζε από ζωή κι άλλοτε τις Ελληνίδες αρχόντισσες, που έκαναν την απογευματινή τους βόλτα.
Ποτέ δεν φαντάζονταν εκείνο το πρωινό του Μαΐου του 1919 ότι σε τρία χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 1922, θα αναγκάζονταν να αφήσουν αυτό το ωραίο σπίτι και την πανέμορφη πόλη τους και να φύγουν κακήν κακώς για την Ελλάδα. Ευτυχώς για την οικογένεια ο πατέρας είχε επιστρέψει από την εξορία. Όταν έφτασαν τα νέα της κατάρρευσης του μετώπου, ήδη από τον Αύγουστο, σαν από διαίσθηση, οργάνωσε τη διαφυγή τους έγκαιρα. Αρχικά κλείστηκαν όλοι στο σπίτι και μόνο ο Έκτορας έβγαινε και προμηθευόταν ψωμί από φίλο τους Τούρκο φούρναρη. Στο μεταξύ η γυναίκα του η Βασιλεία είχε ράψει μέσα στα ρούχα που θα φορούσε όλα της τα χρυσαφικά – κι είχε πάρα πολλά- και είχε ετοιμαστεί η κοριτσίστικη φορεσιά για τον Έκτορα. Ήταν πια δεκαπέντε-δεκάξι χρονών έφηβος και ο πατέρας του, με την τόση πείρα που είχε αποκτήσει από τις δικές του περιπέτειες, φοβόταν μήπως τον αρπάξουν οι Τούρκοι για τα τάγματα εργασίας.
Έφυγαν λίγο πριν αρχίσει στην πόλη ο χαλασμός με τους Τσέτες και οι γενικευμένες σφαγές στην αιματοβαμμένη παραλία της πόλης. Με ένα μικρό πλοίο πέρασε, ευτυχώς, όλη η οικογένεια στη Μυτιλήνη κι από εκεί, μετά από λίγους μήνες, ήρθαν στην Κόρινθο κι έστησαν από την αρχή τη ζωή τους, αφού έζησαν όλες τις δυσκολίες και τις πίκρες της προσφυγιάς. Όμως ο παππούς Έκτορας ποτέ δεν έπαψε να μιλάει με νοσταλγία και πόνο για τη χαμένη πατρίδα του. «Εμείς στην Πατρίδα»- κι όχι στη Σμύρνη- ήταν η στερεότυπη έκφραση που επαναλάμβανε, κάθε φορά που μιλούσε για τις αναμνήσεις του εκεί. Αυτός ο βίαιος ξεριζωμός από την πατρική γη έμεινε πληγή αγιάτρευτη μέχρι τον θάνατό του, σε βαθιά γεράματα.

Όμως ο παππούς Έκτορας ποτέ δεν έπαψε να μιλάει με νοσταλγία και πόνο για τη χαμένη πατρίδα του. «Εμείς στην Πατρίδα»- κι όχι στη Σμύρνη- ήταν η στερεότυπη έκφραση που επαναλάμβανε, κάθε φορά που μιλούσε για τις αναμνήσεις του εκεί. Αυτός ο βίαιος ξεριζωμός από την πατρική γη έμεινε πληγή αγιάτρευτη μέχρι τον θάνατό του, σε βαθιά γεράματα.