Την καταπληκτική παράσταση «Το Κύμα» είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη Δευτέρα 13/01/2025 με το σχολείο μας στο θέατρο Λαμπέτη. Το υπέροχο αυτό έργο πολύ απλά και εύστοχα περιγράφει πώς μπορούν τα ατομικά χαρακτηριστικά να αλλοιωθούν απ’ τη δύναμη της μάζας. Μια παράσταση με πολλά μηνύματα που όλοι πρέπει να δούμε. «Το Κύμα» βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα το 1967 στην Καλιφόρνια, γνωστά ως «The Third Wave experiment».
Ο αντισυμβατικός καθηγητής Ρον Τζόουνς δίδασκε το μάθημα της ιστορίας σε ένα σχολείο της Καλιφόρνιας. Με αφορμή την ερώτηση μιας μαθήτριας σχετικά με την παθητική στάση του κόσμου απέναντι στα ολοκληρωτικά καθεστώτα και την τυφλή υπακοή σε αυτά και για να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τη δυναμική της τυραννίας, προτείνει την εφαρμογή ενός ιδιότυπου πειράματος δημιουργώντας μια προσωρινή «κίνηση» με το όνομα «Το Τρίτο Κύμα», με μυστικούς κώδικες, σκληρή πειθαρχία και υψηλούς στόχους. Ο ίδιος αναλαμβάνει τον ρόλο του ηγέτη και οι μαθητές τον ρόλο των ακολούθων του. Στην αρχή, οι μαθητές ενθουσιάζονται. Πειθαρχούν με χαρά σε μια σειρά κανόνων, επινοούν έναν κοινό χαιρετισμό, φιλοτεχνούν ένα διακριτικό σήμα και αντιλαμβάνονται ο ένας τον άλλον ως μέλη μιας εκλεκτής ομάδας, στην οποία όλοι είναι ίσοι με όλους. Μάλιστα πολλοί μαθητές εκτός της τάξης ήθελαν να γίνουν μέρος αυτής της ομάδας. Σύντομα όμως, η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο καθώς η ομάδα αποκτά φανατισμό, κοινωνικό αποκλεισμό και βίαιες τάσεις απέναντι σε όσους αρνούνταν να μυηθούν στο «Τρίτο Κύμα». Οι μαθητές οδηγούν το πείραμα σε απόλυτη επιτυχία και, χωρίς να το καταλάβουν, υποκύπτουν στην επιρροή της εξουσίας και του φασισμού.
Μόνο που αν για τα μέλη της ομάδας όλα φαίνονται σωστά, όσοι βρίσκονται απ’ έξω εκφράζουν τη δυσπιστία και την αγωνία τους. Την αρχή κάνει η σύζυγος του καθηγητή, που είναι επίσης καθηγήτρια στο ίδιο σχολείο, αλλά και η μαθήτρια που έθεσε την αρχική ερώτηση η οποία έγινε αφορμή για το πείραμα που βρέθηκε στην ομάδα. Στην συνέχεια εξοστρακίζεται απ’ αυτή, επειδή είναι από τους πρώτους που αντιλαμβάνονται τις επικίνδυνες προεκτάσεις του Κύματος και προσπαθεί να πείσει τους υπόλοιπους να αντιδράσουν. Κανείς όμως, δεν μπορεί να σταματήσει το «Κύμα» και την καταστροφή που φέρνει μαζί του. Ο ιδεαλιστής και χαρισματικός καθηγητής, ενθουσιώδης για τις αντισυμβατικές διδακτικές μεθόδους του, παρόλο που ξεκινά με παιδαγωγικές προθέσεις και πιστεύει ότι μπορεί να ελέγξει το πείραμα, στην συνέχεια παρασύρεται από την αίσθηση ελέγχου και τη δύναμη που αποκτά. Το αίσθημα ενοχής του είναι εμφανές στο τέλος, όταν συνειδητοποιεί την καταστροφή που προκάλεσε και καλείται να σταματήσει το εν λόγω πείραμα.
Η παράσταση δείχνει πώς οι μηχανισμοί ενός απολυταρχικού καθεστώτος μπορούν να διεισδύσουν σε μια σύγχρονη δημοκρατία, πως η ανάγκη των ατόμων να ανήκουν σε μια ομάδα τους ωθεί να υιοθετήσουν απόλυτες συμπεριφορές και πως η πίεση της ομάδας οδηγεί στην καταπίεση της προσωπικής ελευθερίας. «Το Τρίτο Κύμα» είναι μια ισχυρή αλληγορία για την ευπάθεια των κοινωνιών απέναντι στον ολοκληρωτισμό και την ανάγκη της ατομικής ευθύνης. Μέσα από τους χαρακτήρες της, δείχνει πώς ο φανατισμός μπορεί να γεννηθεί ακόμα και σε φαινομενικά ασφαλή περιβάλλοντα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΑΚΑΣ Γ4
