Με τη λέξη Πρωτοχρονιά ή αρχιχρονιά, ή πρώτη του έτους ή αρχιμηνιά, χαρακτηρίζεται η πρώτη ημέρα του οποιουδήποτε ακολουθούμενου ημερολογιακού έτους. Στις περισσότερες χώρες η ημέρα της Πρωτοχρονιάς έχει καθιερωθεί ως επίσημη αργία (εργασίας) και γιορτάζεται μαζικά. Κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο που ακολουθεί ο Δυτικός κόσμος στη σύγχρονη εποχή, πρωτοχρονιά είναι η 1η Ιανουαρίου. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με όλες τις χώρες.Υπάρχουν διαφορετικά έθιμα σε όλο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα η Πρωτοχρονιά είναι μεγάλη και η πιο σημαντική γιορτή για τους Έλληνες. Τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα (Αγίου Βασιλείου – Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά κι αρχή καλός μας χρόνος…), ψάλλονται από παιδιά (31 Δεκεμβρίου) είτε μόνα τους το καθένα είτε σε ομάδα, σε οικίες, καταστήματα, δημόσιους χώρους κ.λπ. με τη συνοδεία του πατροπαράδοτου σιδερένιου τριγώνου, αλλά και άλλων μουσικών οργάνων (φυσαρμόνικας, ακορντεόν, τύμπανου, φλογέρας κ.λπ.) από νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι. Τα παιδιά ρωτούν συνήθως «Να τα πούμε;» και περιμένουν την απάντηση «Να τα πείτε» τελειώνοντας με την Ευχή (Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά.) Μετά ο νοικοκύρης/ρα του σπιτιού τα ανταμοίβει με κάποιο χρηματικό ποσό ενώ (παλιότερα τους πρόσφεραν μελομακάρονα, κουραμπιέδες ή δίπλες.) Την Παραμονή πρωτοχρονιάς αλλά και ανήμερα μαζεύονται όλοι οι συγγενείς μαζί (θείοι, θείες, ξαδέρφια, παππού γιαγιά κ.α. στο σπίτι σε οικογενειακή συγκέντρωση ανταλλάζουν δώρα και τρώνε γύρο από το οικογενειακό τραπέζι όλοι μαζί. Το βράδυ παραμονή της Πρωτοχρονιάς μετά την αλλαγή του χρόνου, και το κόψιμο της Βασιλόπιτας την ώρα που έχουν ξαπλώσει τα παιδιά στα κρεβάτια τους οι γονείς κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο αφήνουν τα δώρα για να τα βρουν την επόμενη μέρα το πρωί με τη σκέψη των παιδιών ότι τα δώρα τα έχει φέρει ο Άγιος Βασίλης.

Το σπάσιμο του ροδιού: Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία για τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και ο νοικοκύρης κουβαλά μαζί του ένα ρόδι για να το «λειτουργήσει». Κατά την επιστροφή στο σπίτι, ο νοικοκύρης πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας -δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- και έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι. Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα, το ρίχνει δηλαδή κάτω με δύναμη για να σπάσει και να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά». Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν οι ρώγες αν είναι τραγανές και κατακόκκινες. Όσο γερές κι όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες κι ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.

Έρευνα: Αλέξανδρος Χατζόπουλος
Πηγή: Διαδίκτυο