Η ιστορία του Χριστουγεννιάτικου δέντρου

Το δέντρο των Χριστουγέννων ή χριστουγεννιάτικο δέντρο απoτελεί σήμερα διεθνές χριστουγεννιάτικο έθιμο.

Είναι συνήθως ένα αειθαλές, κωνοφόρο δέντρο που ο στολισμός του αποτελεί παράδοση για τις μέρες των Χριστουγέννων. Στολίζεται με διάφορα στολίδια, γιρλάντες, κορδέλες, λαμπιόνια και στα παλαιότερα χρόνια αντί για λαμπιόνια τοποθετούσαν αληθινά κεριά.

Στην βάση του τοποθετείται συνήθως μια φάτνη που αναπαριστά τη γέννηση του Χριστού, ενώ ένας άγγελος ή ένα αστέρι τοποθετούνται στην κορυφή του δέντρου συμβολίζοντας το αστέρι της Βηθλεέμ που οδήγησε τους μάγους ή τους αγγέλους που προστάτεψαν το Θείο βρέφος εκείνη την Άγια νύχτα.

christmas-tree-121318

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο των νεώτερων χρόνων προέρχεται από τη Γερμανία. Σ’ ένα λαϊκό μεσαιωνικό δράμα για τον Αδάμ και την Εύα το κυριότερο εξάρτημα του σκηνικού ήταν ένα έλατο διακοσμημένο με μήλα, το οποίο συμβόλιζε τον Κήπο της Εδέμ.

Οι Γερμανοί έστηναν δέντρο του Παραδείσου μέσα στα σπίτια τους στις 24 Δεκεμβρίου, θρησκευτική γιορτή του Αδάμ και της Εύας. Αρχικά κρεμούσαν πάνω του λεπτά μπισκότα (συμβόλιζαν την όστια, το χριστιανικό σύμβολο της σωτηρίας), τα οποία αντικαταστάθηκαν αργότερα από μπισκότα σε διάφορα σχήματα. Στην διακόσμηση προσέθεταν συχνά και κεριά, τα οποία συμβόλιζαν τον Χριστό.

Στο ίδιο δωμάτιο υπήρχε κατά την περίοδο των Χριστουγέννων και η πυραμίδα των Χριστουγέννων, μια τριγωνική ξύλινη κατασκευή με ράφια, πάνω στην οποία τοποθετούσαν χριστουγεννιάτικα ειδώλια, κλαδιά, κεριά και ένα αστέρι. Τον 16ο αιώνα είχε ήδη συντελεστεί η συγχώνευση της πυραμίδας των Χριστουγέννων και του δέντρου του Παραδείσου, από την οποία προήλθε το δέντρο των Χριστουγέννων.

dentro-me-keria-kai-aggelakia

Στην Ελλάδα το έθιμο αυτό του έλατου ως χριστουγεννιάτικη διακόσμηση ήρθε για πρώτη φορά με τον Βαυαρό Βασιλιά Όθωνα, όταν τα Χριστούγεννα του 1834 στολίστηκε με δέντρο η κατοικία του στο Ναύπλιο και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια στο παλάτι των Αθηνών. Οι κάτοικοι του Ναυπλίου έκαναν ουρές για να θαυμάσουν το εντυπωσιακό ξενόφερτο έθιμο που κοσμούσε τα ανάκτορα.

Στις 24 Δεκεμβρίου 1843 στήθηκε για πρώτη φορά χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ελληνικό σπίτι και συγκεκριμένα στο αρχοντικό του Ναξιώτη Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, γενικού Προξένου της Ρωσίας στην Αθήνα. Επρόκειτο για έλατο που ξεπερνούσε τα δύο μέτρα και κοσμούσε τη μεγάλη αίθουσα του σπιτιού. Ήταν στολισμένο με κεράκια και στολίδια που είχε αγοράσει ο Παπαρρηγόπουλος από τη Ρωσία. Την παραμονή των Χριστουγέννων οι Αθηναίοι κατέφθαναν στο σπίτι του Παπαρρηγόπουλου για να θαυμάσουν το δέντρο και να του ευχηθούν Καλά Χριστούγεννα.

 9-Rob-1024x1024

 Το 1882, το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο Χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου στολίστηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης, στην κατοικία του Έντουαρτ Τζόνσον, ενός συναδέλφου του εφευρέτη Τόμας Έντισον, ο οποίος αντικατέστησε τα κεριά με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, που ο ίδιος είχε ανακαλύψει. Το 1900 η εταιρεία του Thomas Edison μπήκε στο εμπορικό πνεύμα των Χριστουγέννων και άρχισε να νοικιάζει σειρές από πολύχρωμα ηλεκτρικά λαμπάκια για τη διακόσμηση αυτών των δένδρων, προσθέτοντας έτσι στο έθιμο και αυτά τα φωτάκια.

sydney-christmas-2013

Το έθιμο, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, άργησε να εξαπλωθεί στη χώρα μας. Μόλις τη δεκαετία του 1930 κάποια αστικά σπίτια άρχισαν να στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο και τελικά άρχισε να καθιερώνεται σε όλα τα ελληνικά σπίτια από το 1950 και μετά, αντικαθιστώντας το ελληνικό καραβάκι. Το καραβάκι εμφανίστηκε λίγο μετά την τουρκοκρατία, όταν κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, οι ναυτικοί γύριζαν στα σπίτια τους για τις γιορτές και οι νοικοκυρές στόλιζαν ένα καράβι. Σε ορισμένες περιοχές (κυρίως στα νησιά) εξακολουθούν να στολίζουν «καραβάκια», ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται μια αξιέπαινη προσπάθεια ορισμένων Δήμων της χώρας, να επαναφέρουν το έθιμο στην αρχική του μορφή, στολίζοντας στις πλατείες τους καραβάκια αντί για έλατα.

4_439611

Έρευνα: Δέσποινα Καραβά
Πηγή: Διαδίκτυο