Ασφάλεια στο Διαδίκτυο

Σε μια προσπάθεια προστασίας της προσωπικής ζωής, της μάθησης, του παιχνιδιού, των ηλεκτρονικών μας δεδομένων και στα πλαίσια μιας ασφαλούς πλοήγησης στο Διαδίκτυο συνοψίζουμε κάποια βασικά σημεία τα οποία θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τόσο οι αρχάριοι όσο και οι προχωρημένοι χρήστες του.

Βασικοί κανόνες

Κατά την πλοήγηση στους χώρους του Διαδικτύου είναι καλό να έχουμε υπόψη μας τα παρακάτω:
1. Το Διαδίκτυο είναι κυρίως μια κοινωνία ανθρώπων και κρύβει τους ίδιους κινδύνους που κρύβει κάθε κοινωνία, ιδιαίτερα όταν διευκολύνεται στο έπακρο ο τρόπος επικοινωνίας των ανθρώπων μεταξύ τους.
2. Οι πληροφορίες που παρουσιάζονται στο Διαδίκτυο δεν είναι πάντα έγκυρες.
3. Η κοινοποίηση των προσωπικών στοιχείων του χρήστη (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο, φωτογραφία, κωδικοί πρόσβασης, αριθμός πιστωτικών καρτών, e-mail κλπ.) είναι καλό να αποφεύγεται.

Ασφαλής πλοήγηση σε ιστοσελίδες

Η πλοήγηση στις σελίδες του παγκοσμίου ιστού απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από τον χρήστη, διότι εγκυμονεί πολλαπλούς κινδύνους, τόσο για την ασφάλεια του υπολογιστή του, όσο και για την ασφάλεια των προσωπικών του δεδομένων.

Pop up windows
Πολλές φορές κατά την πλοήγηση ανοίγουν, χωρίς να το προκαλέσει ο χρήστης, παράθυρα (pop up windows) των οποίων το περιεχόμενο ποικίλει. Ο βασικότερος κανόνας είναι η προσεκτική ανάγνωση όλων των μηνυμάτων που εμφανίζονται στην οθόνη του υπολογιστή. Ο χρήστης δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση να κάνει κλικ στο «Ναι» ή το «Όχι» των παραθύρων χωρίς να διαβάζει το περιεχόμενό τους, ενώ θα πρέπει να κλείνει το παράθυρο χωρίς να κάνει κλικ, όταν δεν το καταλαβαίνει.
Η εμφάνιση τέτοιων παραθύρων μπορεί να αποφευχθεί χρησιμοποιώντας κατάλληλα προγράμματα (pop up blockers/ killers), τα οποία προσφέρονται στο διαδίκτυο. Επισημαίνεται ότι η χρήση τέτοιων προγραμμάτων μπορεί να εμποδίσει την πρόσβαση σε κάποιες, χρήσιμες κατά τα άλλα, ιστοσελίδες.

Τοπική αποθήκευση (download)
Η διαδικασία της τοπικής αποθήκευσης στον υπολογιστή προγραμμάτων τα οποία διατίθενται στο Διαδίκτυο (download) πρέπει να γίνεται με πολλή προσοχή, διότι ενδέχεται τα προγράμματα αυτά να είναι μολυσμένα με ιούς, ή να αποτελούν τα ίδια ιούς που μπορεί να καταστρέψουν τα αρχεία του υπολογιστή. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να βεβαιωνόμαστε για την εγκυρότητα της ιστοσελίδας η οποία μας προτείνει το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Ρύθμιση ασφαλείας φυλλομετρητών
Οι σύγχρονες εκδόσεις των φυλλομετρητών (google chrome/mozilla firefox) προσφέρουν δυνατότητα ρύθμισης των επιπέδων ασφαλείας κατά την πλοήγηση στο διαδίκτυο. Οι ρυθμίσεις αυτές είναι καλύτερο να γίνουν με τη βοήθεια ενός τεχνικού, αν ο χρήστης δεν έχει την κατάλληλη εμπειρία ή γνώσεις.

Εγκατάσταση προγραμμάτων ασφαλείας
Οι πιο προχωρημένοι χρήστες μπορούν να εγκαταστήσουν προγράμματα φιλτραρίσματος (filtering software) ή τειχών προστασίας του υπολογιστή (firewalls) από εξωτερικούς εισβολείς (φυσικά πρόσωπα, ιοί, spyware), κάνοντας τις κατάλληλες ρυθμίσεις. Οι νεότερες εκδόσεις των Windows προσφέρουν ενσωματωμένο πρόγραμμα firewall.

Ασφαλής αναζήτηση στο Διαδίκτυο

Οι χρήστες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι, παρά τις προσπάθειές τους, μπορεί να βρεθούν σε λάθος ιστοσελίδα. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται διευθύνσεις του Διαδικτύου οι οποίες είναι σχεδόν όμοιες με νόμιμες και χρήσιμες, ελπίζοντας να ξεγελάσουν ανθρώπους και να τις επισκεφτούν. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι μερικές φορές αυτών των ειδών οι δικτυακοί τόποι χρησιμοποιούν αυτό που λέμε ποντικοπαγίδα. Δηλαδή απενεργοποιούν το κουμπί «πίσω», ανοίγουν πολλαπλά παράθυρα ή χρησιμοποιούν άλλες τεχνικές για να «παγιδεύσουν» τους χρήστες στον χώρο τους. Αν ένα παιδί βρεθεί σε έναν τέτοιο χώρο, θα πρέπει να κλείσει αμέσως τον φυλλομετρητή. Και αν δεν μπορεί να το κάνει, να κλείσει τον υπολογιστή και να αναφέρει αμέσως σε κάποιον μεγαλύτερο αυτήν την αθέλητη προσπέλαση.

Ασφάλεια στην ηλεκτρονική αλληλογραφία (e-mail)

Μερικά από τα σημαντικότερα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας χρήστης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι τα παρακάτω:

1. Ιοί  – Σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται ο έλεγχος της αλληλογραφίας (εισερχόμενης και εξερχόμενης) από ένα καλό αντιικό πρόγραμμα, το οποίο θα ενημερώνεται συνεχώς.

Η μετάδοση ιών μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι και ο συνηθέστερος τρόπος διάδοσής τους. Οι ιοί επικολλώνται συνήθως στα συνημμένα αρχεία των μηνυμάτων και μολύνουν τον υπολογιστή του χρήστη, μόλις αυτός ανοίξει το συνημμένο αρχείο.
Δε θα πρέπει λοιπόν οι χρήστες να ανοίγουν ποτέ μηνύματα τα οποία προέρχονται από άγνωστο αποστολέα, ιδιαίτερα αν αυτά περιέχουν συνημμένα αρχεία, ενώ πιθανόν να περιέχουν καταστροφικό κώδικα που ενεργοποιείται αυτόματα με την ανάγνωση του email.
Θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί ακόμα και απέναντι σε μηνύματα που προέρχονται από γνωστό αποστολέα, αλλά με ύποπτο θέμα. Για αυτό το λόγο είναι καλό να απενεργοποιείται η προεπισκόπηση στα εισερχόμενα μηνύματα, ώστε αυτά να μην ανοίγουν αυτόματα.

2. Ενοχλητική αλληλογραφία (spam mail)

Είναι το λεγόμενο spam ή junk mail, δηλαδή μηνύματα με ενοχλητικό ή και δυσάρεστο για τον παραλήπτη περιεχόμενο. Στο spam mail συγκαταλέγονται ανεπιθύμητες διαφημίσεις για προϊόντα, υπηρεσίες και ιστοχώρους, καθώς επίσης και διάφοροι άλλοι τύποι e-mail (π.χ. ανεπιθύμητα newsletters). Ο χρήστης θα πρέπει να προσέχει ιδιαίτερα να μην απαντάει σε μηνύματα τέτοιου είδους, ούτε και σε αυτά με την ένδειξη «remove me from the mailing list», τα οποία αντί να αποσύρουν την ηλεκτρονική του διεύθυνση, όπως υπόσχονται, επιβεβαιώνουν ότι είναι ενεργή και συνεχίζουν να βομβαρδίζουν τα εισερχόμενα του χρήστη με μεγαλύτερη συχνότητα.
Ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει τα φίλτρα που του προσφέρουν τα περισσότερα web mail για να διαγράφει τα μηνύματα αυτά, ή να ρυθμίσει κατάλληλα το πρόγραμμα διαχείρισης αλληλογραφίας του υπολογιστή του, μέσω των επιλογών που δίνονται από τις καρτέλες στο μενού του προγράμματος. Επίσης, στο Διαδίκτυο υπάρχουν προγράμματα καταπολέμησης των spam mails, τα οποία μπορούν να εγκατασταθούν τοπικά και να ελέγχουν την εισερχόμενη αλληλογραφία του χρήστη.

3. Μηνύματα απατηλού περιεχομένου (hoaxes)

Πρόκειται για ενοχλητικού τύπου μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου:
1. «Προειδοποιητικά»: είτε ειδοποιούν στο χρήστη για την ύπαρξη ιού ή άλλου τύπου απειλής στο λειτουργικό του σύστημα και τον συμβουλεύουν να προβεί σε ορισμένες ενέργειες, είτε προειδοποιούν για πιθανές επιθέσεις από ιούς, που στην πραγματικότητα δεν αποτελούν απειλή για το σύστημα
2. «Συμπαράστασης»: παρουσιάζουν υποθετικά προβλήματα κάποιου ανθρώπου (συχνότατα αναφορές σε παιδιά που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες) και ζητούν την κινητοποίηση όσο περισσότερων χρηστών γίνεται
3. «Εκφοβισμού» : οποιουδήποτε τύπου αλυσιδωτές επιστολές που εκφοβίζουν το χρήστη ότι θα του συμβεί κάτι αν δεν προωθήσει το μήνυμα και σε άλλους χρήστες.
Ο ουσιαστικός κίνδυνος από αυτά τα μηνύματα είναι ότι δημοσιοποιούνται ευρέως πολλές διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, καθιστώντας τους ιδιοκτήτες τους ευκολότερα θύματα κάθε τέτοιου είδους ενοχλήσεις.
Τα μηνύματα αυτού του τύπου συνοδεύονται συχνά από την τυποποιημένη φράση «στείλτε αυτό το μήνυμα σε όσο περισσότερους χρήστες γνωρίζετε» («send this to everyone you know»). Στην περίπτωση των «προειδοποιητικών» μηνυμάτων εμφανίζονται ως αποστολείς μεγάλες και γνωστές εταιρείες, με σκοπό να ξεγελάσουν το χρήστη και να τον κάνουν να εμπιστευτεί το περιεχόμενο του μηνύματος.
Ο χρήστης πρέπει να αγνοήσει όλα τα μηνύματα τέτοιου τύπου, να τα διαγράψει χωρίς φόβο και, κυρίως, να μην τα προωθήσει σε γνωστούς του. Τα γνωστά αντιικά προγράμματα συνήθως φιλτράρουν τα καταγεγραμμένα μηνύματα αυτού του είδους.

Ασφάλεια κατά την άμεση συνομιλία (chat)

Το chat στο Διαδίκτυο είναι ένας τρόπος άμεσης επικοινωνίας των ανθρώπων, οι οποίοι πληκτρολογούν ο ένας στον άλλο μηνύματα κειμένου ή χρησιμοποιούν μικρόφωνο και κάμερα για ζωντανή συνομιλία. Η συζήτηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε σε ιστοχώρους του Διαδικτύου χωρίς να χρειαστεί η εγκατάσταση κάποιου προγράμματος, είτε εγκαθιστώντας το κατάλληλο λογισμικό (όπως στην περίπτωση των διαφόρων τύπων messengers).

Η χρήση ψευδωνύμων επιτρέπει στους χρήστες να διατηρούν την ανωνυμία τους. Αυτή ακριβώς η δυνατότητα, μαζί με την ψευδαίσθηση του παιδιού-χρήστη ότι είναι ασφαλές, επειδή βρίσκεται στο φυσικό χώρο του σπιτιού του, μπορεί να μετατρέψει τον τρόπο αυτό της επικοινωνίας σε μια από τις μεγαλύτερες και πιο επικίνδυνες παγίδες του Διαδικτύου. Υπάρχουν συχνά καταγγελίες παιδιών ότι, κατά τη διάρκεια τέτοιου είδους συνομιλιών, έχουν υποστεί λεκτική ή άλλου είδους παρενόχληση, ενώ έχουν δεχτεί από αγνώστους προτροπές για συνάντηση σε πραγματικό χώρο. Έχουν παρουσιασθεί έως τώρα δεκάδες περιπτώσεις παιδιών που εξαφανίσθηκαν, έπεσαν θύματα κυκλωμάτων ή παρασύρθηκαν από αγνώστους.

Οι συμμετέχοντες σε τέτοιου είδους συνομιλίες δε θα πρέπει με κανέναν τρόπο να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους, ούτε τα προσωπικά τους στοιχεία (διεύθυνση, αριθμό τηλεφώνου, e-mail, όνομα σχολείου, πόλη), να μη δέχονται ποτέ να στείλουν τη φωτογραφία τους σε αγνώστους, ούτε να τους συναντούν σε πραγματικό χώρο. Επίσης, οφείλουν να γνωρίζουν πως σε καμιά περίπτωση δεν είναι ασφαλείς λόγω της ανωνυμίας τους. Ένας καλός χρήστης του Διαδικτύου είναι σε θέση να εντοπίσει την διεύθυνση του υπολογιστή τους, να αποκτήσει πρόσβαση σε προσωπικά τους αρχεία, ή να μολύνει τον υπολογιστή τους με ιούς ή σκουλήκια.

Τα παιδιά θα πρέπει να συζητούν με τους γονείς τους για τις συνομιλίες και τους νέους φίλους τους και να αναφέρουν κάθε περίπτωση κατά την οποία έχουν υποστεί οποιουδήποτε είδους παρενόχληση.

Διαμοιρασμός αρχείων από το Διαδίκτυο (file sharing)

Είναι η δυνατότητα, που προσφέρει το Διαδίκτυο στους χρήστες του, να διαμοιράζονται αρχεία κάθε είδους. Πραγματοποιείται μέσω διαφόρων προγραμμάτων (που διατίθενται στο διαδίκτυο ελεύθερα ή με πληρωμή).

Οι κίνδυνοι, από την χρήση προγραμμάτων διαμοιρασμού αρχείων στο Διαδίκτυο, αφορούν κυρίως στα εξής:

Ασφάλεια
Η χρήση των προγραμμάτων διαμοιρασμού αρχείων παραβιάζει τους κανόνες «υγιεινής» του υπολογιστή μας. Μοιραζόμαστε «πράγματα» με χρήστες που δεν τους γνωρίζουμε και δεν τους εμπιστευόμαστε. Η «υγεία» του υπολογιστή μας κινδυνεύει από ιούς και άλλα καταστροφικά προγράμματα που διαχέονται στον υπολογιστή μας και τον μολύνουν. Οι ιοί μπορούν να καταστρέψουν τον υπολογιστή μας. Άλλα προγράμματα (π.χ. spyware) μπορούν να καταγράψουν τις δραστηριότητες μας στο Διαδίκτυο και να στείλουν αυτή την πληροφορία σε τρίτους ή να προκαλούν εμφάνιση διαφημιστικών μηνυμάτων ακόμη και όταν δεν είμαστε συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο.

Νομικά προβλήματα
Τα περισσότερα αρχεία, που είναι διαθέσιμα μέσα από τα προγράμματα διαμοιρασμού (βίντεο, μουσική, τραγούδια, βιντεοπαιχνίδια), έχουν προστατευμένα δικαιώματα. Αυτό σημαίνει ότι ο νόμος προστατεύει το δικαίωμα του ιδιοκτήτη να επιβάλλει περιορισμούς στην αντιγραφή και την διακίνηση του προϊόντος. Η απόκτηση (download) και η διάθεση (upload) προϊόντων χωρίς την άδεια του ιδιοκτήτη μπορεί να προκαλέσει νομικά προβλήματα. Η ανωνυμία δεν είναι ποτέ απόλυτα δεδομένη στο Διαδίκτυο. Σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξαν διώξεις «πειρατών», που διακινούσαν παράνομα αρχεία μουσικής.

Προσωπικά δεδομένα
Αν, από λάθος στις ρυθμίσεις του προγράμματος διαμοιρασμού αρχείων, γίνει κοινόχρηστος ολόκληρος ο σκληρός δίσκος του τοπικού υπολογιστή, τότε προσωπικά δεδομένα, που πιθανόν έχετε στον υπολογιστή σας όπως αριθμοί πιστωτικών καρτών ή φορολογικά δεδομένα, θα εκτεθούν σε όλους τους χρήστες που χρησιμοποιούν το πρόγραμμα αυτό.

Προγράμματα προσβολής ενός υπολογιστή

1. Ιός
Ο ιός του υπολογιστή είναι ένα κομμάτι προγράμματος, το οποίο αντιγράφει τον εαυτό του και επισυνάπτεται σε ένα νομότυπο πρόγραμμα με σκοπό να «μολύνει» άλλα προγράμματα. Όταν το μολυσμένο πρόγραμμα εκτελεστεί (το λεγόμενο «άνοιγμα μολυσμένου αρχείου»), κάτω από ορισμένες συνθήκες, προσπαθεί να μολύνει και άλλα προγράμματα, να διαγράψει, να αλλάξει ή να κρυπτογραφήσει αρχεία. Η ύπαρξη ιών είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του Διαδικτύου. Υπάρχουν σήμερα χιλιάδες διαφορετικοί ιοί, οι οποίοι προσβάλλουν εκατομμύρια υπολογιστών σε όλον τον κόσμο. Πολλοί έχουν τη δυνατότητα να μεταλλάσσονται και να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τον αρχικό ιό.

2. Δούρειος Ίππος (Trojan horse)
Πρόκειται για ένα είδος προγράμματος, το οποίο δρα «υπογείως», χωρίς ο χρήστης του υπολογιστή να αντιλαμβάνεται αρχικά την ύπαρξή του. Το πρόγραμμα αυτό ενεργεί ως μέσο μεταφοράς άλλων μορφών επιβλαβούς λογισμικού (malware). Δημιουργεί ένα αντίγραφο ενός αυθεντικού προγράμματος που χρησιμοποιείται από το χρήστη, το οποίο θα δουλεύει κανονικά, σα να ήταν το αυθεντικό. Όταν ο χρήστης εκτελέσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα χρησιμοποιεί την έκδοση του Δούρειου Ίππου, ο οποίος δρα καταστροφικά.
Εξωτερικά μοιάζουν με προγράμματα τα οποία εκτελούν χρήσιμες λειτουργίες, είναι ενδιαφέροντα και δίνουν την εντύπωση στον χρήστη ότι είναι ακίνδυνα.
Συνήθως αποτέλεσμα της μόλυνσης από δούρειο ίππο είναι η εγκατάσταση κάποιου προγράμματος που επιτρέπει σε μη εξουσιοδοτημένους χρήστες να έχουν πρόσβαση στον μολυσμένο υπολογιστή και να τον χρησιμοποιούν για να ξεκινήσουν άλλες επιθέσεις προς άλλους υπολογιστές του διαδικτύου.

3. Σκουλήκια (worms)
Πρόκειται για προγράμματα υπολογιστών τα οποία αντιγράφουν τον εαυτό τους σε δίκτυα Η/Υ χωρίς την παρέμβαση του χρήστη. Χρησιμοποιούν το Internet ως μέσο διάδοσής τους (emails, chat κ.ά.). Αναπαράγονται από υπολογιστή σε υπολογιστή, εκμεταλλευόμενα τα σφάλματα των λειτουργικών προγραμμάτων των υπολογιστών. Οι μολυσμένοι υπολογιστές μετά από κάποιο διάστημα κατακλύζονται από αντίγραφα του «σκουληκιού» και δε μπορούν να λειτουργήσουν.
Αντίθετα από ότι θα έκανε ένας ιός υπολογιστή, το σκουλήκι δεν χρειάζεται να συνδεθεί με ένα υπάρχον πρόγραμμα. 

ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ
Από μολυσμένο αποθηκευτικό μέσο (cd-dvd, flash stick, εξωτερικό σκληρό δίσκο, κλπ.)
Από εκτέλεση ή άνοιγμα μολυσμένων αρχείων του υπολογιστή.
Από εκτέλεση ή άνοιγμα μολυσμένων αρχείων που επισυνάπτονται σε μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας.
Από άνοιγμα ή ανάγνωση αγνώστων μηνυμάτων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που περιέχουν καταστροφικό κώδικα (malicious code).
Από άνοιγμα ή ανάγνωση μολυσμένων ιστοσελίδων.

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Επιλογή ενός καλού αντιικού προγράμματος και τείχους προστασίας (firewall).
Τακτική ανίχνευση όλου του δίσκου με το αντιικό σας πρόγραμμα.
Συνεχής ανανέωση (update) του αντιικού προγράμματος.
Έλεγχος κάθε αποθηκευτικού μέσου με το αντιικό σας πρόγραμμα πριν το ανοίξετε.
Τήρηση αντιγράφων ασφαλείας (back up) όλων των αρχείων σας.
Συχνή ενημέρωση (update) του λειτουργικού συστήματος με διόρθωσεις ελλείψεών του (patches). Προτείνεται να ενεργοποιήσετε στον υπολογιστή σας την αυτόματη ενημέρωση των Windows.
Ανίχνευση μέσω του αντιικού κάθε νέου αρχείου που «κατεβάζετε» από το Internet.
Αν χρησιμοποιείτε chat, απενεργοποιείστε την επιλογή αυτόματης αποδοχής αρχείων και αυτόματης εκτέλεσης των αρχείων που σας στέλνουν.

Εδώ πρέπει να επισημανθεί πως όσο πιο αυστηρές ρυθμίσεις ασφαλείας ενεργοποιείτε στον υπολογιστή σας, τόσο πιο δύσκολα έχετε πρόσβαση σε σελίδες του Διαδικτύου. Η συνήθης ρύθμιση ασφαλείας στους φυλλομετρητές είναι η «μεσαία».

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΟΛΥΝΣΗΣ

Αν έχετε μολυνθεί από ιό και έχετε εγκατεστημένο αντιικό πρόγραμμα, βάλτε το να κάνει πλήρη έλεγχο όλου του σκληρού σας δίσκου (full system scan). Αν βρει τον ιό, θα προβεί αυτόματα στις κατάλληλες ενέργειες, είτε διαγράφοντάς τον, είτε απομονώνοντάς τον από το υπόλοιπο σύστημα.

Σε περίπτωση που το αντιικό σας αδυνατεί να αποκαταστήσει τη ζημιά, μη διαγράψετε κανένα μολυσμένο αρχείο. Επανελέγξτε τα μολυσμένα αρχεία με κάποιο άλλο πρόγραμμα, ίσως αυτό να έχει δυνατότητα αποκατάστασης που δεν έχει το πρώτο πρόγραμμα.

Προσπαθήστε να βρείτε από το Διαδίκτυο το πρόγραμμα απομάκρυνσης του ιού (virus removal tool) επισκεπτόμενοι τις κατάλληλες διευθύνσεις (εδώ πρέπει να γνωρίζετε την ακριβή ονομασία του ιού, προκειμένου να βρείτε το κατάλληλο για αυτόν πρόγραμμα) και, αφού το κατεβάσετε, τρέξτε το στον υπολογιστή σας πάνω από μία φορά.

Σε περίπτωση που ούτε το αντιικό σας, ούτε το ειδικό πρόγραμμα απομάκρυνσης μπορεί να «καθαρίσει» τον υπολογιστή σας, μπορεί να χρειαστεί να κάνετε format. Σε αυτήν την περίπτωση είναι καλό να έχετε κρατήσει αντίγραφα όλων των προγραμμάτων που υπάρχουν στον υπολογιστή σας, για να μπορέσετε μετά το format να τα ξαναπεράσετε.

Γνωστές εταιρείες προσφέρουν τη δυνατότητα ελέγχου και απομάκρυνσης των ιών του υπολογιστή σας on-line.

Έρευνα: Αναμουρλόγλου Δημήτρης, Παλαιός Παύλος, Συριόπουλος Στέλιος, Ιωαννίδης Στέλιος, Λαμπρινάκος Πιέρρος
Πηγή: edu-gate.minedu.gov.gr