Τα τελευταία χρόνια, με πιο εμφατικό τρόπο, διατυπώνεται η άποψη, στη χώρα μας και ευρύτερα, ότι η παιδεία είναι το κύριο όπλο μας, για να αντιληφθούμε την αξία και τη σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και για να ζήσουμε ποιοτικά και με ασφάλεια σε αυτή. Ισχύει αυτό και, αν ναι, με ποιους τρόπους η παιδεία μπορεί συμβάλει σε αυτή την προσπάθεια;
Αρχικά, μέσα από προγράμματα διακινητικότητας, όπως το Εράσμους+, οι μαθητές έχουμε τη δυνατότητα να βιώσουμε τη σχολική ζωή σε ένα διαφορετικό κράτος-μέλος. Αυτά τα προγράμματα σε συνδυασμό με την εκμάθηση κάποιων Ευρωπαϊκών γλωσσών και την μελέτη συγκεκριμένων Ευρωπαϊκών θεσμών, στο πλαίσιο των αντίστοιχων μαθημάτων μπορούν, κατά τη γνώμη μου, να προσφέρουν πραγματική κατανόηση της Ευρωπαϊκής ζωής.
Εκτός από την ανταλλαγή μαθητών και η ανταλλαγή καθηγητών είναι εξίσου σημαντική. Τώρα, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (πανδημία…) κατά τις οποίες τέτοια προγράμματα διακόπτονται, τη θέση της ανταλλαγής μπορεί να πάρει η διαδικτυακή επικοινωνία, η οποία μπορεί να φανεί αρκετά χρήσιμη.
Παράλληλα, στοχευμένες δράσεις σχετικά με την Ε.Ε. είναι απολύτως αναγκαίες, προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες για τους στόχους της Ένωσης, όπως και για τα μέχρι τώρα επιτεύγματά της.
Βέβαια, αυτό που για μένα πρέπει να αποτελέσει απόλυτη προτεραιότητα είναι η αλλαγή του προσανατολισμού των εκπαιδευτικών συστημάτων όλων των κρατών-μελών. Τα προγράμματα σπουδών είναι χρήσιμο να εστιάσουν -εμπράκτως- σε ό,τι ενώνει τους λαούς, χωρίς διακρίσεις και χωρίς προκαταλήψεις. Εξάλλου, η ανάδειξη και η υπεράσπιση των διαχρονικών και πανανθρώπινων αξιών της ειρήνης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας αποτελούν ρητούς στόχους της ιδρυτικής διακήρυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο τεχνοκρατικός προσανατολισμός της εκπαίδευσης είναι, προφανέστατα, χρήσιμος και αναγκαίος, δεν είναι όμως επαρκής για την οικοδόμηση της Ευρώπης των λαών που όλοι ονειρευόμαστε.
Και για να απαντήσω στην αρχική μου ερώτηση … το όνειρο της Ενωμένης Ευρώπης, της Ευρώπης των λαών, παραμένει ζωντανό και, ίσως, περισσότερο από ποτέ επίκαιρο. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει πραγματική βούληση και συγκεκριμένες ενέργειες. Μέσα σ” αυτό το πλαίσιο και η εκπαίδευση, η σωστή εκπαίδευση, αποκτά τη δική της βαρύτητα και μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα.
Νίκος Παρασκάκης Γ4
