Την ημέρα των Φώτων ο παπάς περνάει και αγιάζει τα σπίτια. Πασίγνωστη είναι η δοξασία που όταν οι καλικάντζαροι φεύγουν κατά τον αγιασμό των σπιτιών φωνάζουν σε ρυθμό:
«Φεύγετε να φεύγωμε
τι έρχεται ο τρελόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του.
Μας άγιασε μας έβρεξε
και μας εκατέκαψε!»
Οι Καλικάντζαροι είναι δαιμονικά όντα, που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, έρχονται στη γη και ενοχλούν τις νύχτες τους ανθρώπους, από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνεια. Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία επειδή τις μέρες αυτές τα «νερά είναι αβάφτιστα», οι καλικάντζαροι βγαίνουν από τη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους τώρα που ο Χριστός είναι και εκείνος αβάφτιστος.
Οι καλικάντζαροι, έρχονται από τα έγκατα της γης, όπου ολόκληρο το χρόνο προσπαθούν με τσεκούρια και πριόνια να κόψουν το δέντρο που στηρίζει τη γη. Κόβουν διαρκώς, μέχρι που απομένει ελάχιστος κορμός, αλλά τότε έρχονται τα Χριστούγεννα και λένε «χάιστε να πάμε πάνω στη γη και θα πέσει μοναχό του». Ανεβαίνουν λοιπόν στην επιφάνεια της γης και τα Θεοφάνεια που γυρίζουν, βλέπουν το δέντρο ολόκληρο και άκοπο. Ξαναρχίζουν, λοιπόν, να κόβουν ώσπου έρχονται τα Χριστούγεννα, οπότε και όλα αρχίζουν για μια ακόμη φορά.
Συνήθη μέρη που μένουν μετά τον ερχομό τους είναι οι μύλοι, τα γεφύρια, τα ποτάμια και τα τρίστρατα (μεγάλα μονοπάτια) όπου παραμονεύουν μόνο κατά τη νύκτα και φεύγουν με το τρίτο λάλημα του πετεινού.
