Στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος που εκπονήσαμε φέτος στο σχολείο μας, το Εσπερινό Γυμνάσιο Μυτιλήνης με Λυκειακές Τάξεις, σκεφτήκαμε να μελετήσουμε ένα σπουδαίο μνημείο του τόπου μας με ιστορικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον :
Το Ρωμαϊκό Υδραγωγείο της Μόριας
Μελετήσαμε την ιστορία του, τη λειτουργία του , επισκεφθήκαμε τις περιοχές που βρίσκονται τα σωζόμενα τμήματά του , συλλέξαμε φωτογραφικό υλικό και σας παρουσιάζουμε μέσα από την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου μας δείγματα της εργασίας μας .
Η Μόρια είναι χωριό της ανατολικής Λέσβου Βρίσκεται 7.5 χιλιόμετρα από την πόλη της Μυτιλήνης και έχει πληθυσμό 1164 περίπου κατοίκων. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η Μόρια της Λέσβου οφείλει την ονομασία της στην περίφημη Μορία Ελαία των Αθηνών.
Κατά τη μυθολογική παράδοση, η ελιά αυτή φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη, θεωρούνταν δε η πρώτη ήμερη ελιά στην Αθήνα και σε ολόκληρο τον κόσμο. Από την εν λόγω ελιά της Ακρόπολης δημιουργήθηκαν ακολούθως οι Μορίαι ή Μορίες, οι ιερές ελιές των Αθηνών, που μεταφυτεύτηκαν πιθανώς από αποίκους ακόμη και στη Λέσβο, στην περιοχή έξω από τη Μυτιλήνη. Όπως φανερώνουν το αρχαίο λατομείο, το ρωμαϊκό υδραγωγείο και άλλες αρχαιότητες της Μόριας, η ελαιόφυτη αυτή περιοχή της Λέσβου κατοικήθηκε από το απώτατο παρελθόν. Χρονολογείται στο β΄ μισό του 2ου αιώνα μ.χ. κύριος λόγος ανέγερσης του υδραγωγείου ήταν η κάλυψη των υδρευτικών αναγκών της πόλης της Μυτιλήνης Τεχνικό έργο μεγάλης κλίμακας για την εποχή του που στόχο του είχε να μεταφέρει νερό από τις πηγές του νησιού στη πόλη.
Την εποχή ανέγερσης του Υδραγωγείου, η Λέσβος όπως και όλος ο ελλαδικός χώρος ήταν επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι Ρωμαίοι ήδη από τον 3ο π. Χ. αιώνα άρχισαν να επεκτείνονται πέραν της Ιταλικής χερσονήσου δημιουργώντας μια τεράστια αυτοκρατορία. Οι Έλληνες το 146 π.Χ. μετά την ήττα τους στη μάχη της Κορίνθου χάνουν οριστικά της ανεξαρτησία τους.
Το υδραγωγείο είναι ένα σύνολο από υδρογέφυρες πάνω στις οποίες στηρίζονταν ένας κεντρικός υδαταγωγός. Η διαδρομή αυτή με τις υδρογέφυρες ξεκινούσε από τις πηγές του Ολύμπου της Αγιάσου και κατέληγε στην πόλη της Μυτιλήνης. ( 26 περίπου χιλιόμετρα). Ακολουθούσε τη διαδρομή Ανεραΐδα - Πασπαλά - Λάμπου Μύλοι – Λάρσος - Καμαρούδια - Μόρια – Κιουτσούκ - Λουτζά και κατέληγε στην πόλη της Μυτιλήνης και συγκεκριμένα σε δεξαμενή συγκέντρωσης και διανομής κάτω από το αρχαίο θέατρο. Από εκεί διανέμονταν προς τα λουτρά της πόλης, τις κρήνες και τις πολυτελείς ιδιωτικές κατοικίες. Καθημερινά παρείχε στη πόλη 127.000 κ.μ. νερό.
Οι υδρογέφυρες που στήριζαν τον κεντρικό υδαταγωγό δεν ήταν όμοιες. Άλλες ήταν μονότοξες όπως στις θέσεις Ανεραΐδα, Κούστερη. Άλλες δίτοξες όπως στη θέση Καμαρούδια. Άλλες τετράτοξες όπως στη θέση Πασπαλά και μία πολύτοξη στη Μόρια. Έχει μήκος 170 μέτρα, μέγιστο σωζόμενο ύψος 24,46 μέτρα. Αποτελείται από 17 τοξωτά ανοίγματα και 3 επάλληλες σειρές τόξων στο κεντρικό τμήμα, τα οποία δημιουργούνται με τη βοήθεια 16 πεσσών. Κατατάσσεται στις ομορφότερες του αρχαίου κόσμου εξαιτίας του ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού που τη μετέτρεψε από ένα χρηστικό τεχνικό έργο σε ένα έργο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής. Σύμφωνα με τον Ιωάννη Κοντή ολόκληρη η κατασκευή έμοιαζε με πρόσοψη κτηρίου με τρεις επάλληλες στοές.
Το πρόγραμμα εκπονήθηκε από τις καθηγήτριες :
Μανωλακέλλη Ελένη, Χατζηδημητρίου Ευθαλία, Παλαιολόγου Αθηνά
