Όλο και περισσότεροι influencers εντάσσονται σε πολιτικά κόμματα και συμμετέχουν στις εκλογές, γεγονός που εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη διάδοση της παραπληροφόρησης και την έλλειψη ηγεσίας.
άρθρο της Michelle Anindya που δημοσιεύτηκε στο REST OF WORLD στις 18.12.2024
Οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Ινδονήσιας τραγουδίστριας και δημιουργού περιεχομένου Vicky Shu περιλαμβάνουν συνήθως τα ρούχα, το μακιγιάζ και την οικογένειά της. Όταν όμως αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα για τις περιφερειακές εκλογές του Νοεμβρίου, το περιεχόμενό της άλλαξε γρήγορα και την έδειχνε να συναντά ψηφοφόρους και πολιτικούς, με τη Shu να φορά συχνά μαντίλα.
Από τους 3.000 υποψηφίους που διεκδίκησαν θέσεις στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια σε όλη τη χώρα, περισσότεροι από δώδεκα ήταν influencers. H 37χρονη Shu έχει περισσότερους από 200.000 ακολούθους στο TikTok και περίπου 2,8 εκατομμύρια στο Instagram. Είναι μέλος του κόμματος NasDem από το 2018 και συχνά την βλέπουμε σε προεκλογικές συγκεντρώσεις των ηγετών του κόμματος. Παρόλα αυτά, είναι μέσω των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης που οι ψηφοφόροι στο Κιλακάπ στην Κεντρική Ιάβα την γνωρίζουν καλύτερα.
Η Shu δεν κέρδισε, αλλά είναι ανάμεσα σε δεκάδες προσωπικότητες στην Ινδονησία που προσπαθούν να αξιοποιήσουν την επιτυχία τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κάνουν καριέρα στην πολιτική. Περισσότεροι από 20 influencers εξελέγησαν στο κοινοβούλιο της Ινδονησίας στις εθνικές εκλογές του Φεβρουαρίου, ο μεγαλύτερος αριθμός μέχρι στιγμής. Αυτό δείχνει ότι οι influencers κερδίζουν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων, δήλωσε o Pradipa Rasidi, ψηφιακή ανθρωπολόγος, στο Rest of World.
«Το θέαμα είναι ένα κρίσιμο στοιχείο – οι Ινδονήσιοι ακούνε τους influencers», είπε. «Οι influencers είναι εξαιρετικοί στη διαχείριση των συναισθημάτων του κοινού και στη χρήση γλώσσας που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο κοντά τους, κάτι που οι πολιτικοί συνήθως δεν μπορούν να κάνουν».
Δεν είναι μόνο η Ινδονησία. Σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία, το περιεχόμενο που δημοσιεύουν influencers και διασημότητες είναι ο δεύτερος πιο ευρέως διαδεδομένος τύπος περιεχομένου, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών Cube Asia. Αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο του χρόνου που περνούν οι χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Ινδονησία, με πληθυσμό περίπου 280 εκατομμυρίων ανθρώπων, είναι η μεγαλύτερη αγορά της περιοχής για πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram, το YouTube και το TikTok. Οι αξιωματούχοι λαμβάνοντας υπόψη την τάση αυτή, αξιοποιούν όλο και περισσότερο τους influencers για να ενταχθούν σε πολιτικά κόμματα, να υποστηρίξουν υποψηφίους και να διεκδικήσουν αξιώματα.
Οι άνθρωποι τελικά ψηφίζουν οικεία πρόσωπα έναντι πολιτικών που δεν γνωρίζουν
Αν και τα πολιτικά κόμματα της Ινδονησίας έχουν μακρά ιστορία στο να στρατολογούν διάσημους ανθρώπους για να ενισχύσουν τις πιθανότητές τους στις δημοσκοπήσεις, το γεγονός ότι αυτό έχει γίνει πλέον ρουτίνα υπογραμμίζει ένα ευρύτερο ζήτημα ότι τα κόμματα έχουν «αποτύχει να προωθήσουν μια νέα γενιά πολιτικών», δήλωσε στο Rest of World η Titi Anggraini, μέλος του συμβουλίου της ομάδας υποστήριξης Association for Elections and Democracy.
Με λίγους ισχυρούς υποψηφίους, «πρέπει να βασίζονται όλο και περισσότερο σε influencers για να κερδίσουν τις εκλογές», είπε. Οι πολιτικοί τείνουν να επιλέγουν διασημότητες εξαιτίας της φήμης και των ακολούθων τους και όχι των ηγετικών τους προσόντων, επειδή «οι άνθρωποι τελικά ψηφίζουν οικεία πρόσωπα αντί για πολιτικούς που δεν γνωρίζουν».
Οι υποψήφιοι δεν χρειάζεται να έχουν πολιτικό υπόβαθρο ή άλλη σχετική εμπειρία. Αλλά αυτό που είναι ανησυχητικό είναι ότι, ακόμη και μετά την εκλογή τους, «οι περισσότερες διασημότητες και influencers δεν αφιερώνουν αρκετό χρόνο για να μάθουν και να κατανοήσουν τις ιδεολογίες του κόμματος … έτσι επικεντρώνονται περισσότερο στο να απευθύνονται στα συναισθήματα των ανθρώπων και λιγότερο στο να εκπαιδευτούν οι ίδιοι και να εκπαιδεύσουν τους ακολούθους τους, σχετικά με τα προγράμματα και τις πολιτικές», δήλωσε η Titi.
Υπάρχει επίσης το θέμα του κόστους: Σύμφωνα με έρευνα του Ιδρύματος Westminster Foundation for Democracy, οι υποψήφιοι για τις εθνικές εκλογές στην Ινδονησία φέτος δαπάνησαν κατά μέσο όρο 5 δισεκατομμύρια ρουπίες (295.000 ευρώ), ή σχεδόν οκτώ φορές τον ετήσιο μισθό ενός νομοθέτη. Μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης προέρχεται από την προσωπική περιουσία του/ της υποψηφίου, καθώς και από δωρεές. Το υψηλό κόστος αποκλείει υποψήφιους χωρίς σημαντικά μέσα και διασυνδέσεις, με τις εκλογές να γίνονται «περισσότερο διαγωνισμός δημοτικότητας … [οδηγώντας] σε μείωση της ποιότητας του δημοκρατικού διαλόγου», αναφέρουν ερευνητές.
Σε αντάλλαγμα για τα χρήματα που ξοδεύονται, οι influencers «πρέπει να αποζημιωθούν, για παράδειγμα, αποκτώντας μια θέση σε μια κυβερνητική υπηρεσία ή γινόμενοι μέρος του εσωτερικού κύκλου», γεγονός που τους εδραιώνει περαιτέρω, δήλωσε ο Pradipa.
Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Prabowo Subianto έκανε ακριβώς αυτό, διορίζοντας το δεύτερο μεγαλύτερο αστέρι του YouTube στην Ινδονησία, τον Raffi Ahmad, ως ειδικό απεσταλμένο για να επιβλέπει έργα που σχετίζονται με τη νεολαία και τον πολιτισμό. Ο Ahmad είχε υποστηρίξει τον Prabowo και συχνά παρουσίαζε τις συγκεντρώσεις του ενόψει των εκλογών του Φεβρουαρίου στο κανάλι του στο YouTube, το οποίο έχει περισσότερους από 26 εκατομμύρια οπαδούς.
Ο Ahmad, και η σύζυγός του έχουν μια εκτεταμένη επιχειρηματική αυτοκρατορία που περιλαμβάνει την ψυχαγωγία, τη μόδα και τουριστικά καταλύματα. Αυτός είναι ο πρώτος του πολιτικός διορισμός – το περιεχόμενό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εξακολουθεί να περιλαμβάνει διαφημίσεις προϊόντων.
«Οι Influencers που κερδίζουν έδαφος στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι συνήθως αυτοί που διαδίδουν παραπληροφόρηση»
Οι Ινδονήσιοι δεν είναι οι μόνοι που πιστεύουν ότι οι διασημότητες είναι σπουδαίοι πολιτικοί. Οι Φιλιππινέζοι θέλουν ο πιο δημοφιλής αστέρας του YouTube να είναι ο επόμενος πρόεδρος της χώρας. Ενώ στη Βραζιλία, εκατοντάδες αστυνομικοί με τεράστιο κοινό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατέβηκαν φέτος στις δημοτικές εκλογές, προκαλώντας ανησυχία για το βίαιο περιεχόμενο για το οποίο είναι γνωστοί.
Στην Ινδονησία, όπου οι θρησκευτικές μειονότητες είναι συχνά στόχος βίας που προέρχεται από ρητορική μίσους στο διαδίκτυο, μία από τις ανησυχίες είναι ότι η παραπληροφόρηση μπορεί να εξαπλωθεί ταχύτερα όταν οι φορείς επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας, δήλωσε στο Rest of World ο Ross Tapsell, ερευνητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας.
«Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να γίνει ένας influencer δημόσιος λειτουργός, αν έχει όραμα να υποστηρίξει τις αξίες της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου», δήλωσε ο Tapsell, ο οποίος έγραψε ένα βιβλίο για τη δύναμη των μέσων ενημέρωσης στην Ινδονησία. Αλλά «οι influencers που κερδίζουν έδαφος στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι συνήθως αυτοί που διαδίδουν παραπληροφόρηση».
Οι αρχές της Ινδονησίας θέσπισαν πρόσφατα νόμους που υποχρεώνουν τις πλατφόρμες να αφαιρούν γρήγορα το περιεχόμενο που θεωρείται ρητορική μίσους ή παραπληροφόρηση. Αλλά όταν ο πρώην πρόεδρος Joko Widodo προσέλαβε influencers για να διαδώσουν τη Nusantara, τη νέα πρωτεύουσα της χώρας, αποσιωπήθηκε το γεγονός ότι ήταν ακόμη υπό κατασκευή και ότι η ανάπτυξή της οδήγησε σε αποψίλωση των δασών και εκτοπισμό των ιθαγενών, αναφέρουν οι επικριτές του.
Ορισμένοι Ινδονήσιοι εγκαλούν τους influencers όπως τον Verrell Bramasta, ο οποίος έγινε μέλος του κοινοβουλίου φέτος. Οι δημοσιεύσεις του 28χρονου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περιλαμβάνουν τα ταξίδια του και τις ενδυματολογικές του προτιμήσεις. Τώρα, δημοσιεύει επίσης φωτογραφίες από συναντήσεις με ψηφοφόρους και από την παρουσία του στο κοινοβούλιο για τους σχεδόν 10 εκατομμύρια οπαδούς του στο TikTok και περισσότερους από 27 εκατομμύρια στο Instagram. Ορισμένοι από τους οπαδούς του δεν το εκτιμούν αυτό.
«Σπουδαίο στυλ, αλλά ο κόσμος περιμένει τα αποτελέσματά σου», ανέφερε ένα σχόλιο, που άρεσε σε πολλούς.
Ο Uya Kaya, influencer και πρωτοεμφανιζόμενος βουλευτής, με σχεδόν 5 εκατομμύρια οπαδούς στο YouTube, επικρίθηκε πρόσφατα για τη συνέντευξή του με έναν πρώην υπουργό επικοινωνιών, ο οποίος φέρεται να εμπλέκεται σε διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια. «Παρακαλώ φροντίστε να παράγετε περιεχόμενο που είναι ουδέτερο», ανέφερε ένα σχόλιο.
Ο Ahmad, επίσης, έχει επικριθεί επειδή παρέμεινε σιωπηλός κατά τη διάρκεια των πανεθνικών διαδηλώσεων νωρίτερα φέτος κατά των προτεινόμενων αλλαγών στον εκλογικό νόμο. Αυτό ώθησε ορισμένους από τους οπαδούς του να καλέσουν σε μποϊκοτάζ των επιχειρήσεών του. «Σας παρακαλούμε να μην υποστηρίξετε τον Raffi Ahmad και τη συμμορία του. Κωφός και καιροσκόπος», ανέφερε ένας σχολιαστής.
Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση έχει επενδύσει στη χρηματοδότηση influencers, δαπανώντας περισσότερα από 90 δισεκατομμύρια ρουπίες (5,3 εκατομμύρια ευρώ) μεταξύ 2017 και 2020, σύμφωνα με το Indonesia Corruption Watch. Υπάρχουν λίγες λεπτομέρειες σχετικά με το πώς επιλέχθηκαν οι influencers αυτοί ή για ποιο λόγο προσλήφθηκαν.
Η έλλειψη διαφάνειας δεν εμπόδισε τους ψηφοφόρους να εκλέξουν influencers. Ο Ράνο Κάρνο, πρώην τηλεοπτικός ηθοποιός, διεκδίκησε τον Νοέμβριο τη σημαίνουσα θέση του αντικυβερνήτη της Τζακάρτα. Ο Ράνο, ο οποίος ήταν προηγουμένως κυβερνήτης της επαρχίας Μπάντεν, δημοσίευε συχνά βίντεο με χαρακτήρα στο TikTok κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Αυτό απέδωσε καρπούς: Αυτός και ο συνυποψήφιός του Pramono Anung κέρδισαν, επικρατώντας έναντι του διδύμου που είχε την υποστήριξη του προέδρου Prabowo.
Οι εκλογικές νίκες των influencers μπορούν «να θέσουν σε κίνδυνο τα πολιτικά κόμματα και να αποδυναμώσουν το κοινοβούλιο, επειδή δεν έχουν την ικανότητα να διαχειριστούν τη γραφειοκρατία. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να εκπροσωπήσουν αποτελεσματικά τις προσδοκίες του λαού», δήλωσε η Titi. Αλλά οι influencers θα συνεχίσουν να κερδίζουν επειδή «πολλοί Ινδονήσιοι εξακολουθούν να μην έχουν κριτική στάση, οπότε θα επιλέξουν τους υποψηφίους που τους είναι πιο οικείοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».
Πηγή άρθρου: Why so many influencers are running for election in Indonesia
Φωτογραφία Credits: Natalia Sayuri for Rest of World
Επιμέλεια – μετάφραση: Περικλής Χρήστου, Πληροφορικός
