της Περιβαλλοντικής ομάδας του σχολείου μας
Το έθιμο της «Μαρτιάς» είναι πολύ παλιό, αφού κατά μία εκδοχή έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.
Σύμφωνα με αυτό, από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, οι άνθρωποι φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα αυτοσχέδιο βραχιολάκι, γνωστό ως «Μάρτης» ή «Μαρτιά». Η λαϊκή παράδοση, λέει ότι η «Μαρτιά»προστατεύει τα πρόσωπα όσων τη φορούν από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, που είναι πολύ δυνατός!
Φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές, όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής, για να καεί μαζί του.
Άλλοι πάλι δένουν τον «Μάρτη» σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μία πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι καλή. Αλλά, σύμφωνα με την παράδοση, «Μάρτη» δεν φορούσαν μόνο οι άνθρωποι. Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μίας τριανταφυλλιάς, για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες, για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο.
Το έθιμο της «Μαρτιάς» το συναντάμε στις παραδόσεις σχεδόν όλων των Βαλκανικών χωρών. Στη Βουλγαρία, ονομάζεται «Μαρτενίτσα», στα Σκόπια «Μάρτινκα», στην Αλβανία «Βερόρε».
Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα». Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος, για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη.
Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.
Από τις πιο ενδιαφέρουσες όμως παραδόσεις είναι εκείνη των Ρουμάνων, που ονομάζουν το βραχιολάκι του Μάρτη «Μάρτιζορ» και το συνδέουν με την μυθολογία. Σύμφωνα με τον μύθο τους, ο Θεός Ήλιος μεταμορφωμένος σε νεαρό άνδρα, είχε κατέβει στη Γη γιατί γινόταν μια λαμπρή γιορτή. Εκεί, τον απήγαγε ένας δράκος, με αποτέλεσμα να βυθιστεί ολόκληρος ο κόσμος στο σκοτάδι και να επικρατήσει βαρυχειμωνιά! Στην προσπάθειά τους να σώσουν τον Θεό Ήλιο και να ξαναφέρουν την Άνοιξη στη γη, μία ομάδα νεαρών κατάφεραν να σκοτώσουν τον δράκο και να απελευθερώσουν τον Ήλιο. Ο αρχηγός τους όμως, ο πιο γενναίος από όλους, σκοτώθηκε κατά τη μάχη και το αίμα του έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, κάθε 1η Μαρτίου, στη Ρουμανία πλέκουν το «Μάρτισορ» με κόκκινη και άσπρη κλωστή, συμβολίζοντας με την κόκκινη το αίμα του νεαρού άνδρα και την αυτοθυσία του, ενώ με την άσπρη αγνότητα.
Το πιο πιθανόν, όμως, για φέτος είναι να ευχηθούμε «Καλό μήνα», συμπληρώνοντας τη φράση με μία γνωστή παροιμία που συνοδεύει -ανάλογα με τις περιστάσεις βέβαια- το μήνα «…από Μάρτη καλοκαίρι…», αφού ο σχετικά ήπιος χειμώνας ευχόμαστε ότι μας προετοιμάζει για τον ερχομό μίας μοσχοβολιστής άνοιξης. Εμείς ας φορέσουμε τον Μάρτη μας, εις πείσμα όσων θα χαμογελάσουν ειρωνικά, κι ας είμαστε προετοιμασμένοι για την αυριανή ηλιόλουστη μέρα