Διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων

Εμπνευσμένοι από την ενότητα “Διατροφή” της Γλώσσας, που τόσο μας “άνοιξε την όρεξη”, συγκεντρώσαμε αγαπημένες συνταγές που και γεμάτοι περιέργεια ερευνήσαμε και την διατροφή των αρχαίων μας προγόνων.

Διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων

Οι αρχαίοι Έλληνες γεύονταν διαφορετικά φαγητά. Πηγές για την αρχαιοελληνική κουζίνα είναι ,ο Πλάτωνας, ο Ησίοδος, ο Πλούταρχος, ο συγγραφέας των “Δειπνοσοφιστών”,ο Αριστοφάνης αλλά και άλλοι. Τα κείμενα τους , είναι ένα από τα αρχαιότερα γαστρονομικά αρχεία.
Τα περισσότερα φαγητά των αρχαίων ήταν  πλούσια σε δημητριακά, λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά και λάδι. Συμπεριλάμβαναν στην διατροφή τους το μέλι το οποίο έτρωγαν συχνά με δημητριακά ως βραστό χυλό, τα λαχανικά και τα οπωροκηπευτικά, το ελαιόλαδο, το νερωμένο κρασί, τους καρπούς  όπως τα σύκα, το κρέας, τα καρβέλια,  τα όσπρια  όπως τις φακές και τα ρεβίθια, τα κουλούρια από κριθάρι, τα γλυκά  όπως τα γλυκά ταψιού, και οι μελόπιτες. Πολλά εδέσματα τα έτρωγαν ψητά ή βραστά, ενώ χρησιμοποιούσαν και καρυκεύματα στο φαγητό τους. Μερικά από τα εδέσματα της αρχαιοελληνικής κουζίνας ήταν: Χοιρινό με δαμάσκηνα, Γουρουνόπουλο γεμιστό,“Κρεωκάκκαβος”, δηλαδή πανσέτα χοιρινού με γλυκόξινη σάλτσα από μέλι, θυμάρι και ξύδι με συνοδεία ρεβιθοπολτού,“Όρνις εν επτισσμένη κριθή”, δηλαδή κοτόπουλο με χοντροαλεσμένο κριθάρι,“Ξιφίας εν τρίμματι συκαμινίω”, δηλαδή ξιφίας με σάλτσα από μούρα κ.α.

ΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

Οι αρχαίοι Έλληνες ξυπνούσαν μόλις εμφανιζόταν ο ήλιος και το πρωινό τους αποτελούνταν από τον «κυκεώνα», ένα ρόφημα από βρασμένο θυμάρι, αρωματισμένο με σουσάμι ή μέντα, γάλα και χλιαρό νερό με μέλι, και το «ακράτισμα», που ήταν ψωμί βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί, συνοδευόμενο από ελιές και σύκα.Γύρω στις έντεκα έτρωγαν το «άριστον» που αποτελούνταν από ψωμί, τυρί, σκόρδο ή κρεμμύδι. Το μεσημέρι κατά τις τρεις το «εσπέρισμα», ένα ελαφρύ γεύμαγια να κρατηθούνως το βράδυ.Τα γεύματά τους ήταν μικρά, μόνο όταν νύχτωνε έτρωγαν πλούσια, το λεγόμενο ”δείπνον”.Αποτελούνταν από όσπρια, κρέας ή ψάρι, τυρί, ελιές, πίτες και ως επιδόρπιο φρούτα, ξηρούς καρπούς και γλυκά.

Θεμέλιο της διατροφής τους ήταν η λεγόμενη «μεσογειακή τριάδα»: σιτάρι, λάδι και κρασί. 

Ο άρτος είναι ιερό προϊόν και απαραίτητο. Αλεύρι από κριθάρι ζυμωμένο σε γαλέτα είναι η συνηθισμένη εκδοχή και ονομάζεται μάζα. Για το λόγο αυτό συναντάμε τον ”Ιπνίτη” (ψωμί σε θερμή σκάφη), τον ”Εσχαρίτη” (ψωμί στη σχάρα), τον ”Άρτο τυρέοντα” (τυρόπιτα), τον ”Κριβανίτη άρτο” (από σιμιγδάλι), το ”όφωρος”, τις λαγάνες κ.ά.Το κρασί ήταν βασικό στοιχείο της καθημερινότητας των Ελλήνων.Το έπιναν όμως νερωμένο και ανάλογα με την ώρα της ημέρας έβαζαν την ανάλογη ποσότητα νερού. Όσο πλησίαζε η νύχτα, τόσο λιγότερο νερό έβαζαν. Τα συμπόσια ήταν μια άλλη αγαπημένη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων. Ξεκίναγαν συνήθως στις δέκα το πρωί και τέλειωναν με τη δύση του ηλίου. Το φαγητό και το κρασί έρεε άφθονο σε συνδυασμό με τις διαλογικές συζητήσεις πάνω σε κάθε κατάκτηση του ανθρώπινου πνεύματος.

Οι πρόγονοί μας λάτρευαν επίσης τα γλυκά. Το «μελίκρατον» (γάλα, μέλι και καρύδια), ο «μυττωτός» (πίτα με τυρί, λάδι, μέλι και σκόρδο), το «νωγάλευμα» (λιναρόσπορο και μέλι) καθώς και τηγανίτες και τυρόψωμα. Τα νωγαλεύματα,  αποκαλούσαν τις λιχουδιές που σερβίρονται ως τελευταίο πιάτο.

Αγνοούσαν είδη όπως  τομάτες, πατάτες, μελιτζάνες, καφές, πιπεριές, μπανάνες, καλαμπόκι, πορτοκάλιακαι κακάο.

Δύο σημαντικές πρώτες ύλες για τους αρχαίους ήταν ο “γάρος”, μια σάλτσα  που για να τη φτιάξουν, αλάτιζαν ψάρια με πολύ αλάτι και μετά το άφηναν επί τρεις μήνες ώστε να υποστούν ζύμωση. Στη συνέχεια έπαιρναν το υγρό που είχαν αφήσει τα ψάρια, το σούρωναν και είχαν το γάρο, μια σάλτσα που μπορούσε να διατηρηθείκαινα χρησιμοποιθείως αλάτι στα περισσότερα φαγητά.Επίσης, ο “σίλφιος”, ήταν ένα διαδεδομένο μπαχαρικό. Οι Έλληνες δεν είχαν πιρούνια. Κουτάλια υπήρχαν, “κοχλιάρια” αλλά προτιμούσαν να τα αντικαθιστούν με μια κόρα ψωμί. Το φαγητό το έπιαναν με τα χέρια τους. Τις μερίδες τις σέρβιραν ψιλοκομμένες για να πιάνονται εύκολα. Χρησιμοποιούσαν ξύλινα, πήλινα ή μεταλλικά πιάτα για να φάνε πουρέδες ή βραστά. Για το κρέας, ήταν απαραίτητα τα μαχαίρια.

Η βασική τροφή των φτωχών ήταν το κριθάρι, η αγκινάρα, το μέλι, τα βελανίδια, η μολόχα, τα ξερά σύκα, το θυμάρι και τα σαλιγκάρια. Τους άρεσαν οι πηχτοί ζωμοί με μπιζέλια ή φακές. Το κρέας και το άσπρο ψωμί σπάνιζαν. Αντίθετα έτρωγαν πολλά παστά ψάρια, έπιναν κρασί  νερωμένο  ή έμεναν ευχαριστημένοι και με το νερό.

Το καλό φαγητό είναι και αυτό μια ηδονή που ο Σπαρτιάτης έπρεπε να αποφεύγει. Βασικός στη διατροφή τους ήταν ο περίφημος «μέλανας ζωμός», ένα κακόγευστο ζουμί από κρέας, αίμα, ξύδι. Γενικά, οι Σπαρτιάτες έτρωγαν λίγο και όχι εκλεκτά. Μια ξακουστή συνήθεια των Σπαρτιατών ήταν λίγο πριν τη μάχη να τρώνε ωμά κρεμμύδια για να ανεβάσουν την αδρεναλίνη τους!

Πηγές

https://www.proionta-tis-fisis.com/i-diatrofikes-sinithies-ton-archeon-ellinon/

https://nutritiouslife.gr/diatrofi-stin-archea-ellada/

Εργάστηκαν οι μαθητές του Στ1:Χρήστος Κ. και Δημήτρης Κ.