Μίλτου Σαχτούρη, «Το ψωμί»
Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα ζεστό
ψωμί είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό
ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι
έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος κι αυτή
μ” ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ουρανό
κι όλοι τώρα τρέχαν σ” αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,
όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ουρανό
Ας μη το κρύβουμε διψάμε για ουρανό!
[πηγή: Μίλτος Σαχτούρης, Ποιήματα (1945-1971), Κέδρος, Αθήνα 1996 (8η έκδ.), σ. 144]
Βάση της διατροφής των Αρχαίων Ελλήνων αποτελούσαν τα δημητριακά και το ψωμί (κυρίως στη μινωική, τη μυκηναϊκή και κλασική εποχή)
Κύρια προϊόντα ήταν το σιτάρι και το κριθάρι
Το σιτάρι μαγειρευόταν με δυο διαφορετικούς τρόπους,
- μούσκεμα και άλεσμα προκειμένου να γίνει χυλός και το έτρωγαν ως λαπά
- αλεύρι προκειμένου να γίνει ψωμί και διάφορες πίτες με τυρί ή μέλι
Είδη ψωμιών
- Γενικά το ψωμί – όψον
- Σταρένιο ψωμί – άρτος
- Κριθαρένιο – άλφιτον
- Βουτηγμένο σε οίνο – ακράτισμα (το έτρωγαν κυρίως το πρωί)
Συνταγή για ψωμί
Υλικά
- 1 κιλό αλεύρι (σκληρό)
- 12 γρ. ξερή μαγιά (ή 40 γρ. φρέσκια)
- 1 κ.γλ. ζάχαρη
- 2 κ.γλ. αλάτι
- 620 γρ. χλιαρό νερό
- Λίγο έξτρα αλεύρι για το πλάσιμο
Εκτέλεση
Bάζουμε το αλεύρι για ψωμί σε μια λεκάνη.
Προσθέτουμε τη μαγιά και τη ζάχαρη και ανακατεύουμε με ένα κουτάλι. Αν χρησιμοποιήσουμε φρέσκια μαγιά αντί για ξερή μαγιά ενεργοποιούμε πρώτα τη μαγιά.
Διαλύουμε το αλάτι στο χλιαρό νερό με ένα κουτάλι.
Προσθέτουμε το νερό λίγο λίγο και ζυμώνουμε. Η ζύμη είναι έτοιμη, όταν μαζευτεί σε μπάλα και καθαρίσουν τα τοιχώματα της λεκάνης.
Βγάζουμε τη ζύμη στον πάγκο μας και τη ζυμώνουμε για 10 λεπτά μέχρι να είναι εύπλαστη και να μην κολλάει στα χέρια. Αν χρειάζεται, πασπαλίζουμε με ελάχιστο αλεύρι τα χέρια και τον πάγκο εργασίας.
Όταν η ζύμη για τη βασική συνταγή για ψωμί γίνει λεία και εύπλαστη, μαζεύουμε τη ζύμη σε μπάλα με τις ενώσεις προς τα κάτω. Τη βάζουμε σε ελαφρά λαδωμένο μπολ και τη σκεπάζουμε καλά. Την αφήνουμε 45′ λεπτά σε ζεστό σημείο να ανέβει και να διπλασιαστεί.
Αφού φουσκώσει η ζύμη, τη βγάζουμε στον πάγκο και τη ζυμώνουμε για λίγο να ξεφουσκώσει.
Την ξαναβάζουμε στο λαδωμένο μπολ, τη σκεπάζουμε και την αφήνουμε για 30’ σε ζεστό σημείο να διπλασιαστεί.
Αφού γίνει και το δεύτερο φούσκωμα βγάζουμε τη ζύμη στον πάγκο μας και την πιέζουμε να ξεφουσκώσει.
Τη χωρίζουμε σε 2 ίσα μέρη. Θα φτιάξουμε 2 ψωμιά.
Πλάθουμε καρβελάκι ή φραντζόλες και προαιρετικά βάζουμε σουσάμι.
Τα αραδιάζουμε σε λαμαρίνα πασπαλισμένη με αλεύρι, ή στρωμένη με αντικολλητικό χαρτί.
Σκεπάζουμε τα ψωμιά και τα αφήνουμε να διπλασιαστούν σε όγκο για 30’.
Όταν φουσκώσουν τα ψωμιά, τα χαράζουμε σε 1-2 σημεία στην επιφάνεια και τα ψήνουμε σε καλά προθερμασμένο φούρνο στον αέρα στην μεσαία σχάρα στους 200 °C για 35 με 40’ μέχρι να ροδίσουν καλά.
Αν έχετε γάστρα με καπάκι, να ζεστάνετε καλά την γάστρα στο φούρνο σας και να ψήσετε εκεί το ψωμί. (ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΑΡΜΠΑΡΙΓΟΥ)
https://www.argiro.gr/recipe/basiki-suntagi-gia-psomi/
Το ξέρατε ότι υπάρχει μουσείο ψωμιού; Επισκεφτείτε τον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Μουσείου Άρτου
πηγή φωτογραφίας: https://anaskafh.arsakeio.gr/stadia-zwhs-sthn-arxaia-ellada/#jp-carousel-2091
Κατερίνα Αρχοντίδου A1
