Ένας φοιτητής – πρωταγωνιστής στα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 θυμάται…

 Ο Γιάννης Νισταζάκης γεννήθηκε στις 3 Δεκέμβρη 1951 στο νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου Λασιθίου και έζησε τα παιδικά του χρόνια στη Νεάπολη Λασιθίου μέχρι και την Δ΄ Γυμνάσιου. Τον Δεκέμβριο του 1967 μετακόμισε με τους γονείς του και τις τρεις αδερφές του στην Αθήνα, όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο. Το 1969 πέρασε στη σχολή των Τοπογράφων Μηχανικών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

Πώς βρέθηκες στα γεγονότα του Πολυτεχνείου;

- Ήμουν φοιτητής στο τέταρτο έτος στη σχολή των Τοπογράφων Μηχανικών του Πολυτεχνείου. Βέβαια, εκείνη την περίοδο η Χούντα μας είχε σταματήσει από τις σπουδές μας και μας είχε πάει φαντάρους. Ιδιαίτερα για εμένα υπήρχε ειδική απαγόρευση να μην πάρω δίπλωμα, επειδή εκείνη τη χρονιά τελείωνα τις σπουδές μου. Έτσι, υπηρετούσα την υποχρεωτική στράτευσή μου στον Έβρο. Όμως τότε η Χούντα επιχείρησε να κάνει κάποιες αλλαγές, για να δείξει πιο δημοκρατικό πρόσωπο και να ξεγελάσει τον ελληνικό λαό. Και σε αυτό είχε βοηθήσει ο Μαρκεζίνης, ο πρώην πολιτικός. Αυτοί λοιπόν σταμάτησαν την υποχρεωτική στράτευση και μας έδωσαν την άδεια να γυρίσουμε στα Πανεπιστήμια. Το χαρτί της αναβολής το πήρα το πρωί στις 13 Νοέμβρη του 1973. Στις 4 το πρωί, ακόμα με τα στρατιωτικά μου ρούχα, κατέβηκα κατευθείαν στο Πολυτεχνείο. Εκείνη τη μέρα γίνονταν οι Γενικές Συνελεύσεις και η σχολή μου με εξέλεξε αντιπρόσωπο στη Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου.

Ποιος ήταν ο ρόλος σου και οι αρμοδιότητές σου στη Συντονιστική Επιτροπή;

- Όπως προείπα, ήμουν μέλος και της 1^ης και της 2^ης Συντονιστικής Επιτροπής, οι αρμοδιότητές μου στην αρχή ήταν ως ειδικός να οργανώσω τη φρουρά γύρω από το Πολυτεχνείο. Μετά ήρθαν κάποιοι φοιτητές από τη Σιβιτανίδειο και μου πρότειναν να συνεργαστούμε, για να στήσουμε έναν ραδιοφωνικό σταθμό, έτσι φτιάξαμε τον σταθμό στη σχολή των Μηχανολόγων. Μετά, μαζί με άλλα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής είχαμε την εποπτεία του, δηλαδή πηγαίναμε τις ανακοινώσεις και το τι θα λέγανε οι εκφωνητές, Μαρία Δαμανάκη και Δημήτρης Παπαχρήστος.

 Πώς ξεκίνησε η κατάληψη του Πολυτεχνείου;

- Ξεκίνησε από την αντίσταση των φοιτητών στη Χούντα και απαιτούσαν ελεύθερες εκλογές στις σχολές τους. Βέβαια, η Χούντα δεν το δεχόταν κι έτσι στη Γενική Συνέλευση της 14^ης Νοεμβρίου αποφασίσαμε να γίνει η κατάληψη του Πολυτεχνείου. Το απόγευμα της ίδιας μέρας ξεκίνησε η κατάληψη.

Τι κάνατε μέσα στο Πολυτεχνείο τις τρεις μέρες της κατάληψης;

- Ξενυχτούσαμε, γράφαμε και φωνάζαμε συνθήματα, κάναμε συνέχεια συνελεύσεις, περιοδεύαμε γύρω από το Πολυτεχνείο για να δούμε τι γίνεται και τρώγαμε ό,τι μας έφερνε ο κόσμος απ’ έξω.

 Η οικογένειά σου τι έκανε, όταν έμαθε ότι είσαι μέσα στο Πολυτεχνείο;

- Ο πατέρας μου ήταν στην Κρήτη, άκουγε τον σταθμό μας και ανησυχούσε για εμένα, η μητέρα μου έφερνε ταψιά με φαγητό τα οποία δεν παραλάμβανα ποτέ, γιατί είχαν φαγωθεί από τους συμφοιτητές μου, η μία αδερφή μου σπούδαζε στη Θεσσαλονίκη και μάθαινε τα νέα από τη μητέρα μας, η άλλη μου αδερφή που ήταν στην τελευταία τάξη του λυκείου ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο και η μικρή καθόταν στο σπίτι και περίμενε να γυρίσω.

 Τι βοήθεια είχατε από τους συμπολίτες σας;

- Η διαφορά που έκανε την κατάληψη του Πολυτεχνείου να μείνει ως η μεγαλύτερη εκδήλωση κατά της Χούντας, ήταν ο κόσμος. Γιατί εμείς ό,τι κάναμε γινόταν μέσα στο Πολυτεχνείο, ο κόσμος όμως που μαζεύτηκε γύρω από το Πολυτεχνείο και ιδιαίτερα την Παρασκευή το απόγευμα και το βράδυ ήταν περίπου 1 εκατομμύριο και γι’ αυτό η Χούντα περίμενε να μειωθεί ο κόσμος, για να κάνει την επίθεσή της.

 Πιστεύατε πως θα έχει αυτή την κατάληξη την 17^η του Νοέμβρη;

- Βλέπαμε τα τανκ, άλλωστε είχαν αρχίσει ήδη να ρίχνουν ελεύθεροι σκοπευτές και να σκοτώνουν κόσμο, και το καταλαβαίναμε.

Πού ήσουν, όταν μπήκε το τανκ;

- Όταν μπήκε το τανκ ήμουν μπροστά στην πόρτα μαζί με μια αντιπροσωπεία της Συντονιστικής Επιτροπής, για να δούμε τι θα γινόταν. Ορισμένοι λέγανε να διαπραγματευτούμε με τους στρατιωτικούς για να μη γίνει αιματοχυσία, αλλά μόλις κάποιοι βγήκαν έξω τους συνέλαβαν, οπότε δεν υπήρχε τέτοιο περιθώριο. Εκεί λοιπόν, όταν είδαμε το τανκ να πλησιάζει στη πόρτα, τρέξαμε προς τα πίσω, αλλά ορισμένα παιδιά δεν πρόλαβαν και εγκλωβίστηκαν.

 Εσύ πώς ένιωσες, όταν μπήκε το τανκ μέσα;

- Ε! Πώς ένιωσα; Πολύ άσχημα… Ξέρεις πώς είναι στα 10 μέτρα να είναι το τανκ και να βλέπεις την πόρτα του Πολυτεχνείου να γίνεται τραμπάλα πάνω στη Mercedes του Πρύτανη, που είχαμε βάλει πίσω από την πόρτα για να μην μπούνε μέσα; Ήταν ένα τραυματικό θέαμα, που όπως έτρεχα στην Αρχιτεκτονική Σχολή για να μην με πατήσει το τανκ, γυρνούσα και έβλεπα τους συμφοιτητές μου να τους πλακώνει η πόρτα.

 Σκοτώθηκαν συμφοιτητές σου;

- Οι περισσότεροι νεκροί, όπως ξέρουμε, ήταν έξω από το Πολυτεχνείο, δεν ήταν τόσοι φοιτητές, κυρίως ήταν μαθητές και κάποιοι μεγαλύτεροι, αλλά είχαμε και νεκρούς φοιτητές. Συγκεκριμένα τα ξημερώματα στις 17 Νοέμβρη, μπροστά μου στα πέντε μέτρα ένα παιδί έπεσε νεκρό από σφαίρα ενός ελεύθερου σκοπευτή, η οποία θα μπορούσε να χτυπήσει εμένα.

 Σε συνέλαβαν ποτέ;

- Δύο φορές με είχαν καλέσει στην ασφάλεια, όπου υπήρχαν πολύ δύσκολα βασανιστήρια. Σε όσους συλλάμβαναν, έκαναν και ψυχολογικά βασανιστήρια και μας χτυπούσαν με βέργες και ξύλα. Άλλο παράδειγμα βασανισμού είναι ότι μας μετρούσαν τα πλευρά βάζοντας το χέρι τους μέσα από το δέρμα και μας γρονθοκοπούσαν στο κεφάλι. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μια φορά που ήθελα να πάω στη μητέρα μου, με παρέλαβε από την είσοδο της ασφάλειας ένας ταξιτζής και ίσα ίσα μπόρεσα να του μιλήσω, γιατί το κεφάλι μου ήταν «σαν το νερό».

 Υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο συμβάν που θα ήθελες να μας αναφέρεις;

- Όταν κατέλαβαν το Πολυτεχνείο, ευτυχώς οι πρώτοι που μπήκαν μέσα ήταν οι στρατιώτες, οι οποίοι μας σεβάστηκαν και μας βοήθησαν να διαφύγουμε χωρίς να μας συλλάβουν οι αστυνομικοί. Συγκεκριμένα, όταν πήγα να διαφύγω από τη Στουρνάρη, μας περίμεναν οι αστυνομικοί και δεν μας άφηναν να περάσουμε. Έτσι γυρίσαμε προς τα πίσω, όπου συνάντησα έναν στρατιώτη και του είπα ότι οι αστυνομικοί μάς έχουν μπλοκάρει τον δρόμο. Αυτός μας είπε να τον ακολουθήσουμε και μόλις φτάσαμε στο μπλόκο, άρχισε να ρίχνει με το πολυβόλο του στον αέρα. Έτσι άνοιξε το μπλόκο των αστυνομικών και καταφέραμε να ξεφύγουμε προς τα Εξάρχεια, όπου κρυφτήκαμε μέσα σε σπίτια.

Ο Γιάννης Νισταζάκης δε συζητάει συχνά για το Πολυτεχνείο, ούτε μιλάει για τα κατορθώματά του στην οικογένειά του. Θεωρεί ότι δεν έκανε κάτι πιο σημαντικό από οποιονδήποτε άλλο συμφοιτητή του είτε συμπολίτη του, παρ’ όλο που ήταν μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Πολυτεχνείου. Πιστεύει πως όλοι μαζί ενωμένοι κατάφεραν να ελευθερώσουν την Ελλάδα από τη Χούντα. Στεναχωριέται και θυμώνει, όταν μερικοί λένε πως η γενιά του Πολυτεχνείου έφερε την Ελλάδα σ’ αυτήν τη δύσκολη κατάσταση. Οι περισσότεροι που αγωνίστηκαν παραμένουν στην αφάνεια και θυμούνται με συγκίνηση εκείνες τις μέρες που όλη η χώρα μαζί αγωνιζόταν για τη δημοκρατία.

Ελένη Στεφανάκη Α3

Τις φωτογραφίες μάς τις παραχώρησε ο κ. Γιάννης Νισταζάκης από το προσωπικό του αρχείο.