Η κυρία Λυγία Μόζορα διατηρεί εργαστήριο κοσμημάτων από σπόρους στη Θεσσαλονίκη και μαζί με τον σύζυγό της κατασκευάζουν ιδιαίτερες δημιουργίες χρησιμοποιώντας κουκούτσια ελιάς ή πυρήνες από διάφορα φρούτα και καρπούς, όπως ροδάκινα, δαμάσκηνα, βερίκοκα. Αναζητώντας πρωτότυπες ιδέες και δημιουργίες βρέθηκα σε ένα βίντεο που παρουσίαζε την ασχολία της και βρήκα ενδιαφέρουσα την ιδέα να συνομιλήσω μαζί της και να της ζητήσω να μας μιλήσει για τη δουλειά της στο «Πειρ και Μανία». Έτσι, καταλήξαμε να μας παραχωρήσει την ακόλουθη συνέντευξη για το περιοδικό μας:

Κυρία Λυγία, σας ευχαριστώ εκ των προτέρων που δεχτήκατε να μας μιλήσετε για την πρωτότυπη δουλειά σας.

-  Είναι δική μου χαρά να μιλάω για τη δουλειά μου.

Θα ήθελα να σας ρωτήσω αρχικά, ποιος σας ενέπνευσε σε αυτό που κάνετε;

 - Λοιπόν, η πρώτη έμπνευση ανήκει στον σύζυγό μου. Όλη αυτή τη δουλειά την κάνουμε μαζί. Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κάποιος πόση δουλειά χρειάζεται, για να γίνει ένα κόσμημα, πολύ περισσότερο όταν αυτό είναι χειροποίητο και από πυρήνες φρούτων ή δέντρων.

Ποια ήταν η πρώτη κατασκευή του συζύγου σας;

- Ο σύζυγός μου, ο Κώστας, έφτιαξε αρχικά ένα κομπολόι από κουκούτσια ελιάς, γιατί θυμήθηκε ότι ο παππούς του έπαιζε ένα κομπολόι, το οποίο είχε φτιάξει μόνος του. Πρέπει να ξέρεις ότι ο σύζυγός μου είναι πολύ ευρηματικός.

Ξεκινήσατε δηλαδή από τη νεαρή σας ηλικία να ασχολείστε επαγγελματικά με την κατασκευή κοσμήματος;

- Όχι, βέβαια… Εκείνη την περίοδο, πριν από κάποια χρόνια, χάσαμε τη δουλειά μας λόγω της οικονομικής κρίσης. Και οι δυο μας έχουμε σπουδάσει πολιτικοί μηχανικοί. Είχαμε τρία παιδιά, ήμασταν χωρίς δουλειά και έπρεπε να κάνουμε κάτι για να επιβιώσουμε. Τότε, μόλις είδα το κομπολόι που σου ανέφερα προηγουμένως, μου άρεσε και μου γεννήθηκε η ιδέα να ασχοληθώ ερασιτεχνικά με τα κοσμήματα. Έτσι, ξεκίνησα να φτιάχνω αρχικά για τις κόρες μου και για τις φίλες τους. Τα φορούσαν παντού, στο πανεπιστήμιο, στις εξόδους τους, όπου πήγαιναν. Διαπίστωσα ότι άρεσαν σε πολλές γυναίκες και άρχισαν να τα ζητούν…

Τότε δηλαδή καταλάβατε ότι θέλετε να κάνετε το χόμπι σας κύρια ασχολία;

- Ναι, τότε συνειδητοποίησα ότι ήταν καιρός να ασχοληθώ πιο σοβαρά με το κόσμημα. Ο σύζυγός μου τότε ανέλαβε το τεχνικό μέρος της εργασίας. Άρχισε να κατασκευάζει εργαλεία με τα οποία μπορούσε να τρυπήσει τα κουκούτσια και να τα επεξεργαστεί, γιατί στην αγορά δεν υπάρχουν τέτοιου είδους αντικείμενα.

Ο σύζυγός σας, όπως λέτε, είναι ο «τεχνικός» όλης αυτής της προσπάθειας;

- Ο Κώστας άρχισε να φτιάχνει τα εργαλεία για να τρυπά τα κουκούτσια, να τα λειαίνει και να τα προστατεύει. Κι έτσι ξεκίνησε αυτή η δουλειά.

Από που παίρνετε ιδέες και τι σπόρους χρησιμοποιείτε; Ποιοι θεωρούνται κατάλληλοι, κάποιοι όπως αυτοί του αβοκάντου ή μικρότεροι;

- Καταρχάς, να σου πω ότι είμαστε αυτοδίδακτοι. Για να γίνει αυτό που είδες, είναι ανάγκη να συνδυαστούν πολλές γνώσεις, οι οποίες πρέπει να προσαρμοστούν ανάλογα σε κάθε κομμάτι. Από την κατασκευή κάθε κοσμήματος μαθαίνουμε συνεχώς καινούργια πράγματα.

 Όλοι οι καρποί είναι κατάλληλοι για να γίνουν κοσμήματα;

- Οφείλω να σου πω ότι οι περισσότεροι καρποί είναι κατάλληλοι, όμως σε εκείνο που δίνουμε πολύ μεγάλη σημασία είναι η επιλογή των καρπών. Αυτοί δεν υπάρχουν έτοιμοι, για να τους αγοράσουμε. Πρέπει να έρθουμε σε άμεση επαφή με τη φύση, να τη μελετήσουμε, να καταλάβουμε πότε είναι έτοιμοι για να χρησιμοποιηθούν. Την πληροφορία αυτή δεν μπορεί κανείς να μας τη δώσει. Μόνοι μας πρέπει να το ανακαλύψουμε … και αυτό είναι μια πρόκληση. Αφού επιλεχθούν οι πυρήνες, το αμέσως επόμενο βήμα είναι η επιλογή του σχεδίου. Με αυτό είμαστε και οι δυο σχετικοί λόγω επαγγέλματος. Βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει και η φαντασία σε αυτό το σημείο. Από φαντασία – ευτυχώς – έχουμε και οι δυο μεγάλα αποθέματα.

Οι πυρήνες είναι τα κουκούτσια, οι σπόροι;  

- Ναι, είναι τα κουκούτσια και οι σπόροι. Χρησιμοποιούμε πυρήνες από ελιά, τζίτζιφα, κουκουνάρια, τσάμπουρνο (αυτό είναι ένας καρπός που χρησιμοποιούμε στη Μακεδονία σε πολλές παρασκευές: φτιάχνουμε λικέρ, γλυκό, αλλά και κοσμήματα από τον πυρήνα του).

Τι ακριβώς χρειάζεται ένας σπόρος πριν φορεθεί ως κόσμημα;

- Όλοι οι καρποί έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα, είναι πολύ συμπυκνωμένοι. Αυτό μας βοηθάει να τους λειάνουμε με φυσικό τρόπο, όπως το γυαλόχαρτο, στην αρχή με χοντρό και στη συνέχεια με πιο λεπτό, έως ότου φτάσουν στην επιθυμητή γυαλάδα.

Αφού κατασκευαστούν τα κοσμήματα, πώς μπορούν να συντηρηθούν;

- Τα πάντα γίνονται με φυσικούς τρόπους. Όπως η λείανση γίνεται με το γυαλόχαρτο, έτσι και η προστασία επιτυγχάνεται με προϊόντα της αγοράς που είναι οικολογικά. Αν δεν υπάρχει κάποιο αντίστοιχο προϊόν, ο Κώστας φτιάχνει ένα βερνίκι με ρετσίνι, το οποίο είναι κατάλληλο για τα κοσμήματα. Με αυτό τα συντηρούμε, ώστε να μην προκαλούν αλλεργίες. Πάντως προτιμούμε οικολογικούς τρόπους προστασίας.

Οι πυρήνες χρειάζονται ειδική επεξεργασία για να πάρουν την τελική τους μορφή;

- Οι σπόροι κρύβουν χρώματα και αρώματα. Οι άνθρωποι αντιγράφουν τη φύση. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον καρπό μελία, που είναι πανέμορφος. Είναι ο πυρήνας ενός καλλωπιστικού δέντρου, τον οποίο αν κόψουμε, θα φανεί ότι στη μέση σχηματίζεται ένα αστέρι τόσο συμμετρικό, που ούτε εμείς οι άνθρωποι δεν μπορούμε να πετύχουμε αυτή τη συμμετρία! Επίσης, αντίστοιχο παράδειγμα απαράμιλλης ομορφιάς είναι ο καρπός του ευκάλυπτου, τον οποίο έχετε στην Κρήτη.

Η δουλειά σας βρίσκει ανταπόκριση στον κόσμο;

- Επειδή το κόσμημα που φοράει κάθε γυναίκα είναι ένα αντικείμενο που θέλει να είναι μοναδικό και επειδή κάθε τέτοιο κόσμημα είναι μοναδικό και παρόλη την άσχημη οικονομική κατάσταση που βιώνει η χώρα, εμείς καταφέρνουμε να «μιλάμε» στην ψυχή των γυναικών και μέσα από αυτήν τη δουλειά να ζούμε αξιοπρεπώς την οικογένειά μας.

Πώς κάνετε γνωστή τη δουλειά σας στον κόσμο;

- Είναι πολύ δύσκολο, γιατί πρέπει συνεχώς να ταξιδεύουμε, να συμμετέχουμε σε φεστιβάλ αγροτοτουρισμού, συνήθως το καλοκαίρι ή σε περίοδο γιορτών, π.χ. πρόπερσι το καλοκαίρι είχα συμμετάσχει σε ένα φεστιβάλ αγροτοτουρισμού στο Ηράκλειο Κρήτης, ενώ φέτος τα Χριστούγεννα ήμασταν στη Δράμα.

Πώς νιώθετε για τα κοσμήματα-δημιουργήματά σας;

- Τα κοσμήματά μου για μένα έχουν ψυχή. Γίνονται με πολύ μεράκι, απαιτούν πολλές ώρες δουλειάς, αλλά αυτό με αναζωογονεί, γιατί μέσα από αυτά αναδεικνύεται όλη η ομορφιά της φύσης και παράλληλα μεταδίδουμε στον κόσμο τη φιλοσοφία μας, ότι τίποτα δεν πάει χαμένο.

Η οικονομική κρίση σάς έχει επηρεάσει;

- Σίγουρα, γιατί πρέπει να δουλεύω περισσότερο, να έχω χαμηλότερες τιμές και το κέρδος μου είναι μικρότερο. Μπορεί να δουλεύω πάρα πολλές ώρες, αλλά τουλάχιστον καταφέραμε να μη φύγουμε από την Ελλάδα και αυτό είναι σημαντικό.

Ασχολείστε με κάποια δραστηριότητα που έχει σχέση με παιδιά;

- Παρά τα 59 μου χρόνια, είμαι ένας πολύ ζωντανός άνθρωπος και μου αρέσει να δημιουργώ. Κάθε φορά που δημιουργώ, νιώθω ότι ξαναγεννιέμαι. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πραγματικότητα ένα όνειρο που είχα. Εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έχουν μάθει για τη δουλειά μου, με καλούν στα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης να την παρουσιάσω σε μαθητές. Αυτό με κάνει χαρούμενη, γιατί με τον τρόπο μου προκαλώ τα παιδιά να παρατηρήσουν τη φύση, να έρθουν κοντά της, να καταλάβουν ότι η φύση είναι ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης!

Τι συμβουλεύετε τα νέα παιδιά που συναντάτε;

- Οι νέοι άνθρωποι πρέπει να μείνουν στη χώρα και να προσπαθήσουν να βρουν διεξόδους. Να γνωρίσουν τη φύση, να βρουν εναλλακτικές μορφές εργασίας και να μην τα παρατάνε εύκολα.

Αν μπορούσατε, τι θα προσθέτατε σε αυτά που ήδη έχετε καταφέρει;

- Το μεγάλο μου όνειρο είναι να φυτευτεί ένα τεράστιο πάρκο με ένα μουσείο, σε οποιαδήποτε πόλη, όπου θα υπάρχουν όλα τα φυτά και τα βότανα. Και φυσικά σε αυτό το χώρο να εργάζονται με αγάπη άνθρωποι που θα ενημερώνουν και θα μαθαίνουν στον κόσμο ότι η φύση μπορεί να προσφέρει στον άνθρωπο τα πάντα, αρκεί να ο ίδιος ο άνθρωπος να είναι σύμμαχος και όχι καταστροφέας της.

Κυρία Λυγία, ευχαριστώ για τον πολύτιμο χρόνο που μας αφιερώσατε.

- Κι εσείς να είστε καλά και να θυμάστε: η φύση είναι δίπλα στον άνθρωπο και όχι απέναντί του. Ευχαριστώ κι εγώ.

Βασίλης Λουλάκης Α2