Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά Της Κακοποίησης Των Ηλικιωμένων που είναι στις 15 Ιουνίου, αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο για τη θέση και την αντιμετώπιση των ατόμων της Τρίτης Ηλικίας στις σημερινές μας κοινωνίες.
Το επίπεδο ανάπτυξης ενός πολιτισμού θεωρείται ότι αναδεικνύεται από τον τρόπο με τον οποίον η κοινωνία αντιμετωπίζει τα αδύναμα μέλη της και ειδικά τους ηλικιωμένους. Εμείς, αλήθεια, πώς συμπεριφερόμαστε στους γηραιότερους;
Είναι φανερό ότι πλέον έχει πάψει να ισχύει πως τα χρόνια ζωής είναι ανάλογα της αποδόσης σεβασμού. Ξεκινώντας από την οικογένεια, οι γιαγιάδες και οι παππούδες είναι χρήσιμοι όσο μπορούν να συνεισφέρουν στην ανατροφή των εγγονών τους ή να βοηθήσουν στις δουλειές του σπιτιού. Όταν όμως πλέον οι δυνάμεις τούς εγκαταλείπουν, ξαφνικά μετατρέπονται σε βάρος στις πλάτες των παιδιών τους. Σίγουρα, δεν είναι καθόλου εύκολο οι εργαζόμενοι γονείς να αναλάβουν εξ ολοκλήρου τη φροντίδα των γονέων τους ή ακόμα περισσότερο να τους φιλοξενούν στο σπίτι τους, όπως γινόταν παλαιότερα. Όμως αυτό απέχει πολύ από την πλήρη αδιαφορία που συνήθως βιώνουν. Κάποιες επισκέψεις, ένα κυριακάτικο γεύμα, λίγες μέρες κοινών διακοπών το καλοκαίρι, είναι απλές πράξεις που μπορούν να διαφυλάξουν τους ηλικιωμένους από την απόγνωση και την κατάθλιψη.
Έπειτα, στις σημερινές καταναλωτικές κοινωνίες ο χρήσιμος ταυτίζεται με τον παραγωγικό και έτσι η ηθική και πνευματική συνεισφορά των ατόμων τρίτης ηλικίας υποβαθμίζεται εντελώς από την αδυναμία τους να εργαστούν συστηματικά και να αποκτήσουν χρήματα. Θεωρούνται έτσι άτομα δεύτερης κατηγορίας και περιφρονούνται οι ανάγκες και οι απόψεις τους. Ο μόνος λόγος που προβάλλονται δημοσίως είναι συνήθως για να χλευαστούν οι αδυναμίες τους και τα άσχημα χαρακτηριστικά της ηλικίας τους…
«Μπορείς να είσαι νέος χωρίς λεφτά, αλλά δεν μπορείς να είσαι γέρος χωρίς λεφτά». Τενεσί Ουίλιαμς, 1911-1983, Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας
Περιφρονητική στάση κράτα και η Πολιτεία όμως, αφού δεν χρηματοδοτεί τη δημόσια περίθαλψη των ηλικιωμένων και έτσι στις περισσότερες περιπτώσεις στα δημόσια γηροκομεία επικρατούν άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Οι συντάξεις -ανθρώπων που δούλευαν για την κράτος όλη τους τη ζωή- μειώνονται συνεχώς και, ανήμποροι να εργαστούν ξανά λόγω ηλικίας, βρίσκονται σε αδιέξοδο. Επιπλέον, κανείς δεν μέριμνα για την ψυχαγωγία τους, τις ανάγκες τους, έστω με απλές δραστηριότητες, χάρη στις οποίες θα ένιωθαν ξανά ζωντανοί. Η Πολιτεία δεν διαθέτει δωρεάν δράσεις απασχόλησης των ατόμων Τρίτης Ηλικίας, ενώ εξαίρεση αποτελούν πολύ λίγες περιπτώσεις εθελοντικών και τοπικών οργανώσεων που νοιάζονται για τους ηλικιωμένους.
Τέλος, στην περίφημη εποχή της τεχνολογίας οι ηλικιωμένοι μένουν για άλλη μία φορά εκτός, καθώς δυσκολεύονται να συμβαδίσουν μη έχοντας αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις που απαιτεί η ψηφιακή εποχή. Όλα πλέον γίνονται με ψηφιακό τρόπο μέσω διαδικτύου, με αποτέλεσμα να μη μπορούν οι ηλικιωμένοι να πληρώσουν ούτε το λογαριασμό του τηλεφώνου τους…
«Όταν ήμουν νέος, οι γέροι με έβλεπαν σαν έναν εξωφρενικά εκκεντρικό νέο, και τώρα που είμαι γέρος, οι νέοι με βλέπουν σαν έναν εξωφρενικά εκκεντρικό γέρο». Sir Fred Hoyle, 1915-2001, Βρετανός αστρονόμος
Τους αξίζει αυτή η μεταχείριση; Πιστεύω όχι. Η συνεισφορά τους από τα προηγούμενα χρόνια της ζωής τους δεν μπορεί να αγνοηθεί, αλλά ακόμη και στα τελευταία τους χρόνια παραμένουν ένα πολύτιμο κεφάλαιο για μια κοινωνία που γνωρίζει και έχει την ευαισθησία να τους υπολογίζει και να τους αξιοποιεί. Οι αξίες, οι αρχές, τα ιδανικά, η σοφία, οι εμπειρίες που έχουν αποκομίσει, τα ήθη και τα έθιμα που διατηρούν, είναι πολύ σημαντικό να μεταβιβαστούν και να διδάξουν τους νεότερους. Τέλος, δεν παύουν να είναι άνθρωποι και μόνο αυτό θα έπρεπε να αποτελεί τον πιο σημαντικό λόγο ώστε να απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης, και να έχουν ίσα δικαιώματα και σεβασμό.
«Ο νέος ξέρει τους κανόνες, αλλά ο γέρος ξέρει τις εξαιρέσεις». Oliver W. Holmes, 1809-1894, Αμερικανός συγγραφέας
Μήπως πρέπει λοιπόν να αναθεωρήσουμε συλλογικά τη στάση μας απέναντι στα άτομα της Τρίτης ηλικίας;
MANOWAR – FATHER
Δυστυχώς οι ηλικιωμένοι δεν αντιμετωπίζονται όπως θα τους άξιζε. Κι αυτό είναι σημάδι παρακμής σε μια κοινωνία. Η αδιαφορία απέναντι στη γενιά που μάτωσε για να μας μεγαλώσει είναι όχι απλώς δείγμα αχαριστίας, αλλά και ένδειξη αμετροέπειας. Κι όποιοι διαπράττουν ύβρη, ξέρουμε όλοι τι τους περιμένει μετά… Ας ανοίξουμε την αγκαλιά μας στην Τρίτη Ηλικία, γιατί την έχουμε ανάγκη -ίσως και περισσότερο απ΄ ό,τι αυτή έχει ανάγκη εμάς…