Νοσηρά έμφυλα στερεότυπα
Υπάρχει φάρμακο;
Με αφορμή έρευνα που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να αναπαράγει ποικίλα έμφυλα στερεότυπα μέχρι και σήμερα. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις τα οποία συνοδεύουν τους ανθρώπους εφ΄ όρου ζωής επηρεάζουν το άτομο καθορίζοντας την κοινωνική του ταυτότητα και αποτρέποντάς τον αντικρίσει την πραγματικότητα και τα νέα δεδομένα, απέναντι στα οποία συχνά εθελοτυφλεί.
Ανάμεσα σε αμέτρητα είδους στερεότυπα, επικρατούν κυρίως τα έμφυλα, δηλαδή αυτά που σχετίζονται με τον ρόλο – τόσο τον κοινωνικό όσο και τον ατομικό – των γυναικών και των ανδρών. Τέτοια στερεότυπα έχουν ριζώσει τόσο βαθιά στην κοινωνία, που συχνά περνούν απαρατήρητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η θέση της γυναίκας στο σπίτι, όπου υποστηρίζεται πως μόνο αυτή είναι η υπεύθυνη για τις οικιακές εργασίες και την ανατροφή των παιδιών, τη στιγμή που οι άντρες είναι υπεύθυνοι μόνο για την παροχή εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, η γυναίκα θεωρείται κατώτερη, υποτακτική και άβουλη, ενώ οι πολλαπλοί της ρόλοι ως συζύγου, μητέρας και εργαζόμενης αλληλοσυγκρούονται εξαντλώντας την πνευματικά και σωματικά.
Επιπρόσθετα, έμφυλα στερεότυπα δυστυχώς υπάρχουν μέχρι και στον επαγγελματικό τομέα. Πολλά επαγγέλματα χαρακτηρίζονται ως περισσότερο αρρενωπά ή θηλυκά, ακόμα και αν μπορούν να αντεπεξέλθουν σε αυτά και τα δύο φύλα. Παραδείγματος χάρη, γυναίκες σπάνια καταλαμβάνουν διευθυντικές θέσεις και γενικότερα θέσεις υψηλής ιεραρχίας, καθώς δεν θεωρούνται κατάλληλες και ικανές να ηγηθούν. Σε περίπτωση που καταφέρει κάποια να ανέλθει επαγγελματικά, θα κατηγορηθεί – με έκδηλο το σεξιστικό υπονοούμενο – για χρήση “αθέμιτων” μέσων… Στον αντίποδα, επαγγέλματα όπως του κομμωτή, του αισθητικού και του δασκάλου, χαρακτηρίζονται πιο θηλυκά, και αν τυχόν κάποιος άντρας επαγγέλλεται κάτι από αυτά αμφισβητείται άμεσα η αρρενωπότητα και ο σεξουαλικός του προσανατολισμός.
Αντιλαμβανόμενοι τη νοσηρότητα της κατάστασης, καλούμαστε να συμβάλουμε στην εξάλειψη τέτοιων στερεοτύπων έμπρακτα και άμεσα. Είναι φανερό πως πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που χρήζει πολύπλευρης αντιμετώπισης, τόσο από το σχολείο όσο και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Αρχικά, το σχολείο πρέπει να αφιερώσει στο πρόγραμμα διδακτικές ώρες, προκειμένου να μιλήσουν καθηγητές και ειδικοί για τα στερεότυπα και να συμβάλουν στην απομυθοποίησή τους, ενημερώνοντας και πληροφορώντας τη νεολαία για την ισότητα των δύο φύλων και τον σεβασμό προς διαφορετικότητα. Είναι σημαντικό να μάθουν πως τέτοια στερεότυπα δημιουργήθηκαν στο παρελθόν βάσει της νοοτροπίας και των συνθηκών του παρελθόντος, αλλά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα του σήμερα και στις επιστημονικές έρευνες που βγήκαν στο φως τα τελευταία χρόνια.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με τη σειρά τους, τα οποία αναπαράγουν σε μεγάλο βαθμό ποικίλα στερεότυπα άμεσα ή έμμεσα, οφείλουν να λειτουργούν με αντικειμενικότητα και να ευαισθητοποιούν το κοινό σε τέτοια ζητήματα, προβάλλοντας ενημερωτικές εκπομπές και συμβάλλοντας στην κατάρριψη των στερεοτύπων.
Συνοψίζοντας, ακόμα κι αν έχει κατοχυρωθεί η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και η ελευθερία στον αυτοπροσδιορισμό, δυστυχώς στην πράξη τα στερεότυπα εξακολουθούν να υφίστανται και να επηρεάζουν αισθητά την καθημερινότητά μας. Είναι στο χέρι μας η εξάλειψη τέτοιων αντιλήψεων με συντονισμένες δράσεις πολιτείας και πολιτών, προκειμένου ο κάθε άνθρωπος να ζήσει όπως επιθυμεί, απελευθερωμένος από τα παρωχημένα κοινωνικά “πρέπει”.
Κατερίνα Αρκουλή
ΒΓΑΖΟΥΜΕ ΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ – ΚΟΡΙΤΣΙ
ΒΓΑΖΟΥΜΕ ΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ – ΑΓΟΡΙ
Σε αυτό το άρθρο σου, Κατερίνα, μπορεί να διακρίνει κάποιος τη βούληση μιας νεολαίας που θέλει να αποβάλει τα βαρίδια των έμφυλων στερεοτύπων και να δει τον κάθε άνθρωπο «καθαρά» γι΄ αυτό που πραγματικά είναι και θέλει να γίνει, κι όχι γι΄ αυτό που κάποια νοσηρά μυαλά έχουν προκαθορίσει περιορίζοντας την ελευθερία του.