Αγαπητοί καθηγητές και συμμαθητές,
Σε αυτή τη σύντομη «διαδικτυακή» ομιλία, θέλω να σας μιλήσω για ένα πολύ σοβαρό θέμα, το οποίο υπήρχε από πάντα, ωστόσο σήμερα -χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδίκτυο γενικά- γίνεται ευρέως γνωστό. Αναφέρομαι στην έμφυλη βία και την κακοποίηση των γυναικών, θέμα που έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις τον τελευταίο χρόνο, καθώς όλο και περισσότερα θύματα βρίσκουν το θάρρος και διηγούνται δημόσια τις ιστορίες τους, αναζητώντας τη στήριξη της κοινωνίας και τη δικαίωσή τους. Σκοπός αυτής της ομιλίας είναι να περάσω και σε εσάς τον προβληματισμό μου, ως μαθήτρια και γυναίκα, αλλά και να ενισχύσω τη δράση για την εξάλειψη της συγκεκριμένης μορφής βίας.
Από πού, όμως, ξεκινάει το φαινόμενο της έμφυλης βίας; Γιατί, για να βάλουμε τέλος σε τέτοιου είδους εγκλήματα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του. Η κακοποιητική συμπεριφορά εις βάρος των γυναικών ξεκινά, αναμφίβολα, από την έλλειψη κοινωνικής παιδείας. Από μικρή ηλικία κιόλας, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με συντηρητικά πατριαρχικά στερεότυπα και φυλετικές προκαταλήψεις που καθορίζουν μόνιμα την προσωπικότητά τους. Αφενός τα κορίτσια, έμμεσα πάντοτε, μαθαίνουν «σωστούς» τρόπους συμπεριφοράς, το «savoir vivre» που αναλογεί δήθεν σε μια γυναίκα λόγω του φύλου της, και φυσικά συνηθίζουν κι αποκτούν σταδιακά τον ρόλο της «καλής και υπάκουης νοικοκυράς». Αφετέρου τα αγόρια, οι «μικροί πρίγκιπες» και οι «λεβέντες», μαθαίνουν να κερδίζουν πάντα αυτό που θέλουν μέσω μιας διαστρεβλωμένης αντίληψης περί αρρενωπότητας. Ακόμα και κατά το στάδιο της εφηβείας και της ενηλικίωσης, εξακολουθεί να γίνεται αναφορά στην «προκλητική» τάχα στάση και εμφάνιση των κοριτσιών και όχι στο «σύνδρομο της κυριαρχίας» που διακατέχει τα αγόρια, τα οποία δυστυχώς έχουν ανατραφεί με αυτόν τον τρόπο. Η κατάσταση στα σχολεία δεν είναι καλύτερη, αφού η παιδεία των νέων επικεντρώνεται -σχεδόν αποκλειστικά πολλές φορές- στο μαθησιακό επίπεδο, χάνοντας τον βαθιά κοινωνικό της ρόλο. Δεν υπάρχει κανένα μάθημα στο ωρολόγιο πρόγραμμα που να αφορά στην ορθή κοινωνική στάση και τον σεβασμό ανάμεσα στα δύο φύλα, αλλά κι όταν γίνεται λόγος σε παρόμοια ζητήματα όπως οι έμφυλες ταυτότητες, χάνεται μέσα στον εξετασιοκεντρικό χαρακτήρα του σημερινού σχολείου. Οι μαθητές τελειώνοντας το σχολείο, όσες γνώσεις κι αν έχουν αποκτήσει, παραμένουν κοινωνικά αμόρφωτοι…
Δεν αποτελεί, βέβαια, η έλλειψη κοινωνικής παιδείας τη μοναδική αιτία της έμφυλης βίας. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που την εκθρέφουν, που -ακόμα και αν είναι λιγότερο σημαντικοί- εμείς πρέπει να τους δώσουμε σημασία, εφόσον φαίνεται να εντείνουν το πρόβλημα. Καταρχάς, αξίζει να γίνει αναφορά στους κρατικούς μηχανισμούς που ευθύνονται για τη μη κατοχή θεσμικών θέσεων εξουσίας και ευθύνης, όπως λόγου χάρη στην πολιτική, από γυναίκες. Ο κόσμος, βλέποντας πως το κάθε κράτος κυβερνάται κυρίως από άντρες, οι οποίοι κατέχουν σχεδόν αποκλειστικά όλες τις σημαντικές θέσεις, αποκτά την αντίληψη πως το αρσενικό φύλο είναι «ανώτερο», καθώς μονοπωλεί την εξουσία, έχοντας κύρος και δύναμη. Αναμφισβήτητα, η επιλογή γυναίκας Προέδρου της Δημοκρατίας στη χώρα μας αποτελεί μια αρχή για βελτίωση, μια διαφοροποίηση από το κατεστημένο, ωστόσο η πραγματική ισότητα των φύλων είναι ακόμα μακριά…
Επιπλέον, δεν πρέπει να μας διαφύγει της προσοχής ότι σημειώθηκε σημαντική αύξηση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας στην περίοδο του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Η καραντίνα κι η επακόλουθη πολύωρη συνύπαρξη στον ίδιο χώρο όλων των μελών μιας οικογένειας, σε συνδυασμό με τον φόβο και τον πανικό για ένα αβέβαιο και δυσοίωνο μέλλον, φαίνεται να δίχασαν πολλές οικογένειες, ενώ οι γυναίκες, κλεισμένες στα σπίτια τους, δεν μπορούσαν εύκολα να ξεφύγουν από τα «αρρενωπά» ξεσπάσματα βίας που στηρίζονται σε μια ιδιοκτησιακή αντίληψη.
Αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας δείχνουν όλα τα στοιχεία κατά τον εγκλεισμό λόγω καραντίνας
Είναι λοιπόν προφανές πως η έμφυλη βία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της σημερινής κοινωνίας. Οφείλουμε όλοι, επομένως, να αναγνωρίσουμε με θάρρος τα αίτια χωρίς να κλείνουμε τα μάτια μας, και να πάρουμε άμεσα θέση ενάντια σε αυτά τα αποτρόπαια εγκλήματα κατά των γυναικών, στεκόμενοι ως ενεργοί κι ευαίσθητοι πολίτες πλάι στις γυναίκες που με πολύ κουράγιο και εσωτερική δύναμη κατάφεραν να δημοσιοποιήσουν τα τραγικά τους βιώματα. Διότι μόνο με την προσπάθεια και τον αγώνα μας ο κόσμος θα αλλάξει, κι όχι με τη μοιραλατρία που γεννά μια παθητική κι άβουλη στάση. Εξάλλου, μη ξεχνάς κυρ Παντελή πως η αβουλία και η απάθεια είναι συνενοχή!
Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας κι ελπίζω να σας μετέφερα όσο πιο ψύχραιμα μπορούσα τον προβληματισμό μου.
Με εκτίμηση,
Αναστασία Λάκκα
Δέρας
Αυτή η κραυγή απόγνωσης δεν είναι η δική σου
Εγώ έμαθα να ακούω τη φωνή σου σε τραγούδια
Αυτό το ματωμένο στήθος δεν είναι το δικό σου
Εγώ έμαθα να μου δίνει περήφανη και ζωογόνα ομορφιά
Αυτή η πληγή δεν είναι στα δικά σου σκέλια
Εγώ έμαθα να βλέπω εκεί την Άνοιξη-ζωής πηγή
Αυτά τα τρομαγμένα μάτια δεν είναι τα δικά σου
Εγώ έμαθα να βυθίζομαι στη γαλήνια θάλασσά τους
Αυτό που φαίνεται δεν είσαι εσύ, αλλά έργο κτήνους με δέρας ανθρώπινο
Ήσουν, θα είσαι ολόκληρη, προσκυνητάρι ιερό που τάχτηκα
να σε δροσίζω με σπονδές
Είσαι, θα είσαι, ήσουνα μια τρυφερή αγκαλιά, γυναίκα, μάνα, φίλη, ερωμένη, αδελφή, ταγμένη να γεννάς αγάπη, δύναμη κι ελπίδα
Το σπαρακτικό που είδα κι ένιωσα, δεν θα επιτρέψω να υπάρξει, να το ξαναδώ.
Γιώργος Δουατζής, Το κόκκινο κασκόλ, εκδόσεις Μανδραγόρας, Αθήνα, 2016
Ο ποιητής Γιώργος Δουατζής έγραψε το ποίημα «Δέρας» ως συμβολή στην εκδήλωση «Όχι στη βία κατά των γυναικών»
Lady Gaga: Till it happens to you…
Πολύ εύστοχο και άκρως επίκαιρο άρθρο! Μπράβο Αναστασία! Θα συμφωνήσω ότι ο πυρήνας του προβλήματος βρίσκεται ακριβώς στον τρόπο που μεγαλώνει ένα άτομο από πολύ μικρή ηλικία. Μου δίνει βάσιμες ελπίδες η δική σας γενιά ότι κάτι θα αλλάξει, ιδίως όταν εμφορείται από αρχές και αξίες που στηρίζονται στον ορθό λόγο και την ανθρωπιά, όπως οι δικές σου, και παράλληλα «ξεφορτώνεται» στερεοτυπικές, σκοταδιστικές αντιλήψεις του παρελθόντος.