ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ (Δανάη Δούκα)

Επιθυμώ αυτή τη φορά, λόγω της ημέρας, να αναφερθώ σε ένα εξαιρετικά σημαντικό -και δυστυχώς πάντα επίκαιρο- θέμα, το οποίο απασχολεί αιώνες την ανθρωπότητα και σχετίζεται με την κοινωνική θέση της γυναίκας. Ο λόγος, λοιπόν, για τη γυναικεία χειραφέτηση, που ξεκίνησε κι εξαπλώθηκε κυρίως τους δύο προηγούμενους αιώνες μέσα από το κίνημα που αποκαλείται «Φεμινισμός».

Λίγα λόγια για τον Φεμινισμό:

Ο φεμινισμός είναι μια σειρά από κοινωνικοπολιτικά κινήματα και ιδεολογίες, που στοχεύουν να ορίσουν και να καθιερώσουν την πολιτική, οικονομική, προσωπική και κοινωνική ισότητα των φύλων. Ο φεμινισμός υποστηρίζει σθεναρά τη θέση ότι οι κοινωνίες δίνουν προτεραιότητα στην ανδρική άποψη, ενώ οι γυναίκες αντιμετωπίζονται άδικα μέσα σε αυτές τις κοινωνίες. Γι΄ αυτόν τον λόγο, τα φεμινιστικά κινήματα αποβλέπουν στην καταπολέμηση των στερεοτύπων φύλου και τη δημιουργία εκπαιδευτικών, επαγγελματικών και κοινωνικών ευκαιριών, ώστε να επέλθει εξίσωση των δύο φύλων.

Τα φεμινιστικά κινήματα έχουν αγωνιστεί (και συνεχίζουν να κάνουν εκστρατείες) για τα δικαιώματα των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ψήφου, κατοχής δημοσίων αξιωμάτων, εργασίας, ίσης αμοιβής και μεταχείριης, ιδιοκτησίας, περιουσίας, εκπαίδευσης και άδειας μητρότητας. Οι φεμινίστριες έχουν, επίσης, εργαστεί για να διασφαλίσουν την πρόσβαση στην αντισύλληψη, στις νόμιμες αμβλώσεις και την ομαλή κοινωνική ένταξη, καθώς και για την νομική προστασία των γυναικών και των κοριτσιών από βιασμό, σεξουαλική παρενόχληση και ενδοοικογενειακή βία. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές, καθώς και η απόλυτη ελευθερία στην έκφραση μέσα από τα πρότυπα της γυναικείας ενδυμασίας, ήταν συχνά κομμάτι του βασικού πλαισίου των φεμινιστικών διεκδικήσεων.

Ο φεμινισμός ως φιλοσοφία και κίνημα με τη σύγχρονη έννοια μπορεί να χρονολογηθεί από τον Διαφωτισμό, με πρωτοπόρους στοχαστές δυναμικές προσωπικότητες, όπως η Λαίδη Mary Wortley Montagu και ο Μαρκήσιος de Condorcet, αμφότεροι υπέρμαχοι του αναφαίρετου δικαιώματος της γυναίκας στην εκπαίδευση. Η πρώτη επιστημονική κοινότητα για γυναίκες ιδρύθηκε σε μια πόλη στα νότια της Ολλανδικής Δημοκρατίας, το 1785. Την ίδια περίοδο εκδόθηκαν δημοφιλείς εφημερίδες, οι οποίες εστίαζαν σε θέματα όπως η επιστήμη κι η έρευνα με εκπροσώπους από το γυναικείο φύλο. Η «Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας» (A Vindication of the Rights of Woman) της Μαίρη Γουόλστονκραφτ, το 1792, είναι ένα από τα πρώτα έργα που μπορούν αναμφίβολα να αποκληθούν «φεμινιστικά».

Ο φεμινισμός ξεκίνησε να οργανώνεται συστηματικότερα ως κίνημα τον 19ο αιώνα, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν πως οι γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση και απαιτείται να γίνουν άμεσα αλλαγές τόσο σε νομικό όσο και σε ηθικό επίπεδο. Το φεμινιστικό κίνημα ενσωματώθηκε στο προοδευτικό κίνημα και ιδιαίτερα στο μεταρρυθμιστικό ρεύμα του 19ου αιώνα. Το οργανωμένο κίνημα χρονολογείται από το πρώτο συνέδριο για τα δικαιώματα των γυναικών στο Seneka Falls της Νέας Υόρκης, το 1848. Το 1869, ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ εξέδωσε το «Η Υποταγή των Γυναικών» (The Subjection of Women) για να δείξει πως «η νόμιμη κατωτερότητα του ενός φύλου από το άλλο είναι λανθασμένη και αποτελεί ένα από τα κύρια εμπόδια στη βελτίωση και την πρόοδο της ανθρωπότητας.»

Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα έγινε η 8η Μαρτίου 1857. Την ημέρα αυτή 20.000 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν τη μείωση του ωραρίου εργασίας μέσω μαζικής απεργίας, σε μια περίοδο που ο συνδικαλισμός απαγορευόταν…

✿ Μετά την εξιστόρηση βασικών σταθμών του φεμινισμού, θα ήθελα κι εγώ να μοιραστώ μαζί σας το δικό μου «Μανιφέστο» για τις αλλαγές που θα πρέπει ως κοινωνία να εφαρμόσουμε άμεσα:

• Κάθε γυναίκα πρέπει να νιώθει ελεύθερη να φορέσει ό,τι εκείνη επιθυμεί, χωρίς έγνοιες για κριτική από τους συνανθρώπους της, και συνεπώς να μη γίνονται οι γυναίκες «αντικείμενο χλευασμού» από άλλους λόγω του τύπου σώματός τους (λόγου χάρη, να μη σχολιάζονται πικρόχολα τα παραπάνω ή τα λιγότερα κιλά αντίστοιχα, από αυτό που η κοινωνία θεωρεί «φυσιολογικό»).
• Όταν μια γυναίκα τυχαίνει να είναι χήρα, να έχει την επιλογή, είτε μετά από χρόνια είτε όταν εκείνη νιώσει έτοιμη, να φορέσει πιο ζωντανά χρώματα (δεδομένου ότι κι οι άντρες δεν δεσμεύονται να «μαυροντυθούν» για μια ζωή).
• Τα κορίτσια πρέπει να είναι ελεύθερα να φοράνε σορτς στον σχολικό χώρο δίχως επιπλήξεις.
• Να είναι αποδεκτό από κάθε οικογένεια το δικαίωμα της κόρης να επιλέγει εάν επιθυμεί να παντρευτεί ή όχι και να κάνει παιδιά αντίστοιχα.
• Οι εκτρώσεις να γίνονται δωρεάν -ειδικότερα σε γυναίκες που υπέστησαν βιασμό- και παράλληλα να γίνεται αποδεκτό το γεγονός ότι μια γυναίκα έχει δικαίωμα να επιλέγει αυτοβούλως τι θα συμβεί στο δικό της σώμα.
• Να σταματήσει η λεκτική υποβάθμιση της γυναίκας από το άλλο φύλο και οι χαρακτηρισμοί με εκφράσεις του τύπου: «αδύναμη», «γυναικούλα», «κουνιόταν», «έλα τώρα που δεν ήθελε…».
• Να περιοριστούν οι προσβλητικές ατάκες στις ταινίες που καλλιεργούν επικίνδυνα σεξιστικές νοοτροπίες, εκτός αν αποβλέπουν στην προβολή άσχημων προτύπων ως παράδειγμα προς αποφυγή. (Εξίσου ενοχλητικό είναι το σκηνοθετικό «ζουμάρισμα» στα οπίσθια ή το στήθος γυναικών σε ταινίες, προβάλλοντας μια άσχημη επίδειξη της θηλυκότητάς τους ως μοναδικής τους αρετής, λες και η γυναίκα στερείται πνευματικής υπόστασης).
• Να σταματήσουν οριστικά τα θλιβερά σεξιστικά σχόλια ανάμεσα σε γυναίκες με σκοπό να φανούν ανώτερες η μια από την άλλη. Συγκεκριμένα, κάποια κορίτσια συχνά σχολιάζουν με αρνητική χροιά το ντύσιμο κάποιων άλλων ή ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους γνωρίματα, προκειμένου να αναδειχθούν, γιατί με αυτόν τον τρόπο νομίζουν δήθεν πως καλύπτουν τις ανασφάλειές τους.
• Να πάρει πρωτοβουλία το Υπουργείο Παιδείας προκειμένου να γίνει εισαγωγή νέου μαθήματος στα σχολεία, που θα υποστηρίζει τον σεβασμό απέναντι στις γυναίκες, έτσι ώστε τα αγόρια από μικρή ηλικία να συνειδητοποιήσουν ότι τα δύο φύλα είναι ισάξια και να μη προβούν σε ανήθικες πράξεις στο μέλλον.
•  Να γίνει αποδεκτό το γεγονός ότι μια γυναίκα πιθανόν να θέλει να πιει σε ένα χώρο διασκέδασης χωρίς την έγνοια ότι κάποιος κακοπροαίρετος μπορεί να την εκμεταλλευτεί ρίχνοντας κάποια ουσία στο ποτό της και να την αγγίξει χωρίς τη συγκατάθεσή της.
•  Η Αστυνομία, ως σώμα ασφαλείας της κάθε περιοχής, οφείλει να κάνει βραδινές περιπολίες προκειμένου να νιώθουν οι γυναίκες πιο ελεύθερες και σίγουρες, όταν γυρνάνε σπίτι αργά. (Χρειάζεται ριζική αναβάθμιση της εκπαίδευσης του αστυνομικού σώματος όσον αφορά στην αντιμετώπιση του γυναικείου φύλου).
• Να είναι νόμιμη η αγορά σπρέι πιπεριού κι άλλων αντικειμένων αυτοάμυνας (με εξαίρεση τα όπλα) προκειμένου να αισθάνονται ασφάλεια τα κορίτσια και να είναι έτοιμα για παν ενδεχόμενο σωματικής επίθεσης.
• Να σταματήσουν άμεσα οι γυναικοκτονίες, οι οποίες τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί απογοητευτικά πολύ.
• Κυρίως οι γονείς να ευαισθητοποιούν τους γιούς τους από μικρή ηλικία όσον αφορά στο σεβασμό απέναντι στο άλλο φύλο. Επιπλέον, να τους εξηγήσουν πως δεν είναι «μαγκιά» να πειράζουν ή να αγγίζουν τις γυναίκες χωρίς τη συναίνεσή τους, ενώ το να τους συμπεριφέρονται σαν αντικείμενα, δεν τους κάνει «ανώτερα όντα» ούτε τους προσδίδει αρρενωπότητα.
• Να γίνονται ευκολότερα αποδεκτές οι γυναίκες σε ανώτερες θέσεις ευθύνης κι εξουσίας, λόγου χάρη σε δικαστικές, υπουργικές και προεδρικές «καρέκλες» οι οποίες μέχρι σήμερα είναι κατειλημμένες -σχεδόν αποκλειστικά- από άνδρες.
• Η γυναικεία περίοδος να μην αποτελεί θέμα ταμπού για το οποίο μια κοπέλα ντρέπεται να μιλήσει, ενώ προκειμένου για μαθήτρια, να είναι άκρως κατανοητό αν χρειάζεται περισσότερο χρόνο στην τουαλέτα, δίχως αδιάκριτες κι ενοχλητικές παρατηρήσεις που θα την κάνουν να αισθάνεται άβολα ή ενοχικά για τη φύση της.
• Να μην κατακρίνει κανείς την επιλογή μιας γυναίκας να μη ξυρίζεται σε οποιοδήποτε σημείο του σώματός της. Επιπρόσθετα, να μη χαρακτηρίζεται ως «αηδιαστική» και «αντιαισθητική» μια τέτοια επιλογή (Γυναίκα πολιτευτής, πρόσφατα μάλιστα, εξαπόλυσε δημόσια τέτοιους μειωτικούς χαρακτηριμούς για γυναίκες αξύριστες σε ορισμένα σημεία!)
• Τέλος, θεωρώ ότι πρέπει να σταματήσει η χρήση της φράσης «Προκαλούσε με αυτά που φορούσε». Έχω να αναφέρω πως η απάντηση που θα έδινα είναι η εξής: «Δεν προκαλεί φορώντας αυτά που την εκφράζουν, εσύ σκέφτεσαι πονηρά, ενώ αυτή η κρίση δεν αρμόζει σε έναν λογικό και ώριμο άνδρα».

Σταματάω κάπου εδώ (ενώ θα μπορούσα κι άλλα κακώς κείμενα να στηλιτεύσω, ιδίως στους κόλπους της εκπαιδευτικής κοινότητας που αποτελώ μέλος) γιατί θεωρώ πως έγινε κατανοητή η κραυγή διαμαρτυρίας που ενώνω με άλλες γυναίκες παγκοσμίως. Παράλληλα, οφείλω να κοινοποιήσω κάποια άκρως σεξιστικά και εξευτελιστικά σχόλια που, παρά την δυσκολία της κατάστασης του πολέμου στην Ουκρανία, φανερώνουν χυδαιότητα και μικρότητα από μερίδα του ανδρικού φύλου στη χώρα μας:

«Σεξιστικά και αισχρά αστειάκια για τους ανθρώπους που αναγκάζονται να ξενιτευτούν για να μείνουν ζωντανοί. Αυτοί είμαστε. Η σεξουαλικοποίηση και η αντικειμενοποίηση των γυναικών στο έπακρο…» womenlikeyou_ στο instagram

 Η 8η Μαρτίου θα πρέπει να αποτελέσει αφενός το έναυσμα για ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με τη καταπίεση που υπόκεινται οι γυναίκες στις μέρες μας -κυρίως σε τριτοκοσμικές και υποανάπτυκτες χώρες- αφετέρου κάθε μέρα πρέπει να υποστηρίζονται έμπρακτα τα δικαιώματα των γυναικών παγκοσμίως.

Η κάθε γυναίκα, κατά την προσωπική μου άποψη, πρέπει να ζει τη ζωή της καθημερινά με τον δικό της μοναδικό τρόπο, χωρίς φόβο για επικρίσεις και διακρίσεις, και να αναδεικνύει τη δύναμή της ενθαρρύνοντας με αυτόν τον τρόπο κι άλλες γυναίκες του κόσμου, που δυστυχώς δεν έχουν αυτοπεποίθηση ή ακόμα και το αυτονόητο δικαίωμα στην έκφραση. Όσο είναι ανεξάρτητη μια γυναίκα, είναι αληθινά «Ασταμάτητη» όπως καταθέτει στο παρακάτω υπέροχο τραγούδι της η Sia και προσυπογράφω κι εγώ κλείνοντας αυτό το άρθρο.

Sia – Unstoppable: