Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης ο εκτιμώμενος αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 4.962. Μόνο ένα στα τέσσερα παιδιά διαμένει σε κατάλληλες δομές. Τρία στα τέσσερα ασυνόδευτα παιδιά συνεχίζουν να στερούνται πρόσβασης σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας, περισσότερα από 200 παραμένουν υπό κράτηση, ενώ ένα στα τέσσερα ζει σε επισφαλείς συνθήκες. Ευτυχώς όμως, υπάρχουν δομές που φιλοξενούν ασυνόδευτα παιδιά παρέχοντας τους τόσο τα απαραίτητα μέσα για την αξιοπρεπή και ασφαλή διαβίωσή τους, όσο και την πρόσβασή τους σε περαιτέρω δράσεις, προσφέροντάς τους ερεθίσματα και εφόδια για τη μετέπειτα ζωή τους. Μία τέτοια δομή βρίσκεται στα κάτω Πατήσια. Η εν λόγω δομή φιλοξενεί ασυνόδευτα κορίτσια εκτός χώρας καταγωγής τους, ηλικίας 8 – 18 ετών. Κατά την επίσκεψή μας στη δομή, η μία εκ των δύο κοινωνικών λειτουργών, καθώς και ένα από τα κορίτσια είχαν την καλοσύνη να απαντήσουν σε κάποιες ερωτήσεις μας.
- Ποιος είναι ο ρόλος της κοινωνικής λειτουργού στη δομή;
- Η κοινωνική λειτουργός στον συγκεκριμένο ξενώνα είναι υπεύθυνη σε ό,τι αφορά την αρμονική συμβίωσή των παιδιών, τις νομικές τους υποθέσεις, οτιδήποτε ιατρικό χρειάζονται και βγάζει τις φαρμακευτικές αγωγές. Επίσης, βγάζει το πρόγραμμα όλης της εβδομάδας με τις δραστηριότητές τους. Βλέπει όλα τα παιδιά τουλάχιστον μία φορά τον μήνα και προσπαθούμε αυτό να γίνεται όσες περισσότερες φορές μπορούμε. Για οποιοδήποτε θέμα αντιμετωπίζουν τα παιδιά προσπαθούμε να βρίσκουμε την καλύτερη δυνατή λύση σε συνεργασία με την ψυχολόγο της δομής. Όταν έχουν κάποιο ιατρικό ραντεβού τα συνοδεύουμε για να μιλάμε με τους γιατρούς και να δίνονται σ’ εμάς οι οδηγίες. Προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε εξωτερικές δραστηριότητες προκειμένου να διασκεδάζουν. Σε συνεργασία με τον Δικηγόρο του ξενώνα προσπαθούμε να προωθούμε το αίτημα που έχει κάθε παιδί, εάν δηλαδή θέλει να μείνει στην Ελλάδα ή να κάνει οικογενειακή επανένωση και να κάνουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να πραγματοποιηθεί αυτό.
- Ποια είναι τα στάδια ένταξης ενός παιδιού στη δομή;
- Όταν πρόκειται ένα παιδί να ενταχθεί στη δομή, κατ’ αρχάς πρέπει να υπάρχει ένα έντυπο από το τμήμα στέγασης του Υπουργείου, που θα μας ενημερώνει για τα στοιχεία του παιδιού, ότι θα έρθει τη συγκεκριμένη ημερομηνία στη δομή, ότι είναι από την τάδε χώρα και ότι θα το μεταφέρει ο συγκεκριμένος φορέας (π.χ. η «Μετάδραση») ή ότι θα έρθει με κάποιον συγκεκριμένο συνοδό. Εάν έρχεται από την αστυνομία, γιατί έρχεται από εκεί και ποιος συγκεκριμένος αστυνομικός θα το μεταφέρει. Κάθε ημέρα ενημερώνουμε το υπουργείο για τη δυναμικότητα του ξενώνα, άρα ανά πάσα στιγμή ξέρουν πόσες θέσεις είναι καλυμμένες και πόσα κενά έχει ο κάθε ξενώνας. Όταν έρθει το έντυπο μιλάμε με τον φορέα (π.χ. τη «Μετάδραση») για να ενημερωθούμε ακριβώς για το πότε θα μας φέρουν το παιδί και από εκεί και πέρα, από τη στιγμή που θα έρθει, εμείς ενημερώνουμε κατ’ ευθείαν την Εισαγγελία, για να είναι ενήμερη ότι το παιδί πλέον είναι εδώ, με ανάλογο έντυπο, όπως και το τμήμα στέγασης του Υπουργείου ότι παραλάβαμε το παιδί και βρίσκεται εδώ και ξεκινάμε να το ενσωματώσουμε με άλλες διαδικασίες στο σπίτι.
- Πόσα παιδιά βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη δομή και μέχρι πόσα μπορεί η δομή να φιλοξενήσει;
- Η δομή μπορεί να φιλοξενήσει 21 παιδιά. Αυτή τη στιγμή είναι 20 παιδιά, έχουμε ένα κενό, το οποίο δεν είναι ακριβώς κενό γιατί είναι «αναμονή», δηλαδή έχουμε ενημερωθεί ότι θα έρθει ένα παιδί, απλώς δεν μας έχουν ενημερώσει ακριβώς ποια ημέρα και ώρα θα έρθει. Άρα έχουμε 20 παιδιά και μία «αναμονή».
- Πόσα άτομα δουλεύουν στη δομή και με ποια ιδιότητα;
- Τον ακριβή αριθμό τον γνωρίζει ο συντονιστής του σπιτιού, όμως έχουμε φροντιστές, οι οποίοι συνήθως είναι δύο άτομα ανά βάρδια, έχουμε άτομο που είναι υπεύθυνο καθημερινά για την καθαριότητα, έχουμε άτομο που είναι υπεύθυνο για τη μαγειρική. Επίσης, στο γραφείο της ψυχοκοινωνικής υπηρεσίας είμαστε δύο κοινωνικοί λειτουργοί και η ψυχολόγος της δομής. Επιπλέον, υπάρχει ο τεχνικός της δομής, που βοηθάει σε θέματα πιο πρακτικά (internet ή υπολογιστές) και τον συντονιστή του ξενώνα. Τέλος, έχουμε διερμηνείς, δύο σταθερούς, ένα για γλώσσα Φαρσί και ένα για Γαλλικά – Αραβικά και από εκεί και πέρα εάν θέλουμε και για Σομαλικά, γιατί τυχαίνει να έχουμε παιδιά από Σομαλία, τότε ζητάμε διερμηνέα από τη «Μετάδραση».
- Όταν ένα παιδί βγαίνει έξω για μία βόλτα ποιος φέρει την ευθύνη;
- Κατ’ αρχάς για να βγει ένα παιδί μόνο του έξω βόλτα πρέπει να είναι πάνω από 14 χρονών. Εάν είναι κάτω από 14 χρονών πρέπει οπωσδήποτε να βγει με φροντιστή ή με κάποιον από εμάς. Εάν είναι πάνω από 14 χρονών βγαίνει μόνο του, έχει πάντα μαζί του ένα χαρτί ότι φιλοξενείται στη δομή, μας λέει περίπου πού θέλει να πάει, ξέρει τι ώρα πρέπει να επιστρέψει, υπάρχουν στην είσοδο χαρτιά τα οποία συμπληρώνονται και από εκεί και πέρα βγαίνει και επιστρέφει μέχρι τις 21.00 περίπου. Τα παιδιά δεν μένουν αργά το βράδυ έξω. Η ευθύνη εάν συμβεί κάτι έξω δεν είναι δική μας, με την έννοια ότι η Εισαγγελία επιτρέπει σε ένα παιδί από 14 χρονών και πάνω να βγαίνει μόνο του έξω. Από εκεί και πέρα, τους δίνουμε το τηλέφωνο της δομής, ώστε εάν είναι έξω και συμβεί οτιδήποτε να μας καλέσουν και να ανταποκριθούμε σε αυτό που τους έχει συμβεί.
- Με ποιους τρόπους μπορεί να βοηθήσει ένας απλός πολίτης αυτή τη δράση;
- Θεωρώ ότι εάν κάποιος θέλει να βοηθήσει γενικώς στις ΜΚΟ υπάρχουν πολλοί τρόποι. Ο καθένας μπορεί να βοηθήσει σύμφωνα με τις δικές του δυνατότητες. Σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που βοηθάνε με δωρεές είτε με χρήματα είτε με τρόφιμα είτε με ρούχα. Εάν π.χ. κάποιος δουλεύει ως γυμναστής και έχει μία ώρα κενή, την οποία θέλει να γεμίσει και πει ότι εγώ μπορώ να κάνω μάθημα γυμναστικής στα παιδιά εάν το επιθυμούν, ακόμα και αυτό είναι μία βοήθεια για τα παιδιά. Επομένως, όποιος θεωρεί ότι με τον δικό του τρόπο μπορεί να βοηθήσει καλό είναι να καλεί στα κεντρικά της δομής και από εκεί και πέρα να τον καθοδηγούν ανάλογα.
- Ποια είναι τα στάδια αποχώρησης ενός παιδιού από τη δομή; Ποιοι είναι οι τρόποι που μπορεί ένα παιδί να αποχωρήσει;
- Υπάρχουν δύο τρόποι για να αποχωρήσει ένα παιδί. Ο πρώτος είναι να αποχωρήσει άτυπα, δηλαδή να το «σκάσει». Γι’ αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Από τη στιγμή, όμως, που το καταλαβαίνουμε καλούμε κατευθείαν την αστυνομία και γίνεται δήλωση εξαφάνισης. Εάν τελικά το παιδί επιστρέψει, κάνουμε άρση της δήλωσης, αλλιώς είναι ενήμερη η Εισαγγελία και σε 48 ώρες απουσίας του παιδιού, γίνεται διαγραφή. Ο άλλος τρόπος είναι να φύγει νόμιμα, δηλαδή είτε να γίνει οικογενειακή επανένωση, οπότε εάν πρέπει να φύγει για το εξωτερικό έχουμε την απόφαση και έχουμε ενημερώσει τον Εισαγγελέα και το πάμε εμείς στο αεροδρόμιο και γίνονται όλες οι απαραίτητες διαδικασίες και υπάρχει και η περίπτωση το παιδί να ενηλικιωθεί και να θέλει να μείνει στην Ελλάδα. Τότε κάνουμε παραπομπή για να βρεθεί ένα αυτόνομο διαμέρισμα να μείνει το παιδί, οπότε εάν έχουμε θετική απάντηση, πάμε το παιδί και ενημερώνουμε τον Εισαγγελέα ότι πλέον το παιδί διαμένει εκεί και δεν είναι πλέον εδώ.
- Υπάρχει κάποια ιστορία παιδιού που ξεχωρίζετε;
- Η ιστορία κάθε παιδιού είναι ιδιαίτερα συγκινητική και μοναδική, αλλά για να κλείσουμε με κάτι ευχάριστο, πρόσφατα είχαν αποχωρήσει από τη δομή δύο αδελφές, οι οποίες ήταν αρκετό καιρό εδώ. Είχε γίνει αίτημα οικογενειακής επανένωσης με συγγενείς πρώτου βαθμού στην Αγγλία και μετά από πάρα πολύ κόπο και επιμονή και παρόλο που αρχικά είχαν πάρει μία αρνητική απάντηση, το προσπαθήσαμε και καταφέραμε να πάνε στην οικογένειά τους. Ήταν πολύ δεμένες και με το προσωπικό και με τα παιδιά, οπότε ήταν ιδιαίτερα συγκινητική στιγμή, όταν εν τέλει κατάφεραν να φύγουν. Τις πήγαμε στο αεροδρόμιο και γενικά και από την πλευρά των παιδιών και από την δική μας ήταν ιδιαίτερα συγκινητικό και μας έχει μείνει σε όλους γιατί ήταν δύο παιδιά που έπαιζαν έντονο ρόλο στην καθημερινότητα του ξενώνα, επηρεάζοντας πάντα θετικά τα άλλα παιδιά.
Κωνσταντίνος Καρεκλάς Γ2