Ο Νικόλαος Σκουφάς υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της Φιλικής Εταιρείας μαζί με τους Εμμανουήλ Ξάνθο και Αθανάσιο Τσακάλωφ.
Γεννήθηκε το 1779 στο Κομπότι της Άρτας. O πατέρας του λεγόταν Κουμπάρος, αλλά ο ίδιος ασχολούμενος με την κατασκευή σκούφων (πίλων) και καπέλων, έλαβε αργότερα το προσωνύμιο Σκουφάς, με το οποίο και καθιερώθηκε. Το χωριό του και η γύρω περιοχή πριν από την Επανάσταση ήταν τσιφλίκι του Μουχτάρ Πασά, γιου του Αλή Πασά.
Το 1813 μετανάστευσε στη Ρωσία, όπου επιδόθηκε στο εμπόριο και συνδέθηκε με άλλους εμπόρους. Στενότερη φιλία ανέπτυξε στην Οδησσό με τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Εμμανουήλ Ξάνθο, με τους οποίους συναποφάσισε την ίδρυση μιας οργάνωσης, η οποία θα είχε ως σκοπό την απελευθέρωση της πατρίδας. Είναι η γνωστή Φιλική Εταιρεία, η οποία ιδρύθηκε στην Οδησσό στις 14 Σεπτεμβρίου 1814.
Αμέσως μετά, οι τρεις ιδρυτές της επιδόθηκαν στο έργο της προετοιμασίας του Αγώνα. Ο Ξάνθος αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη, με σκοπό να προετοιμάσει το έδαφος για τη μύηση των ομογενών στην Φιλική Εταιρεία, ενώ ο Σκουφάς και ο Τσακάλωφ πήγαν στην Μόσχα, όπου, αφού τελειοποίησαν τον κανονισμό της, δοκίμασαν να αρχίσουν κι αυτοί τις μυήσεις των εκεί ομογενών.
Αρχικά, οι προσπάθειές τους στη Μόσχα και την Πετρούπολη δεν ευδοκίμησαν, αλλά στη συνέχεια βρήκαν ανταπόκριση στην Οδησσό στις αρχές του 1816.
Στην Οδησσό ο Νικόλαος Σκουφάς συνεργάστηκε με τον Άνθιμο Γαζή, ο οποίος τελικά είχε αναλάβει έναν πολύ αποφασιστικό ρόλο στη διάδοση της Φιλικής Εταιρείας, αναθέτοντάς του τη μύηση κλεφτών και αρματολών της Στερεάς Ελλάδας.
Ο ίδιος ανέλαβε να διαδώσει την ιδέα της Φιλικής Εταιρείας στην Πελοπόννησο, περνώντας γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό από την Κωνσταντινούπολη.
Το 1818 με προτροπή του Σκουφά, η έδρα της Φιλικής Εταιρείας μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί ο Σκουφάς μύησε τον Παναγιώτη Σέκερη (αδελφό τού ήδη μυημένου Γεωργίου Σέκερη), ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην χρηματοδότηση του έργου της Εταιρείας. Ο Σκουφάς ισχυριζόταν ότι η έδρα της Εταιρείας έπρεπε να μεταφερθεί στην Πελοπόννησο παρά τις αντιρρήσεις των άλλων δύο συνιδρυτών.
Ωστόσο, η κακή υγεία του δεν του επέτρεψε να ολοκληρώσει την αποστολή του. Πέθανε στις 31 Ιουλίου 1818 στο Μέγα Ρεύμα της Κωνσταντινούπολης και τάφηκε στον τοπικό ναό των Ταξιαρχών. Ο θάνατός του υπήρξε βαρύ πλήγμα για την Φιλική Εταιρεία, για την επιτυχία της οποίας ο Νικόλαος Σκουφάς είχε αφιερώσει όλες του τις δυνάμεις.
Το έργο του εκτιμήθηκε από τους συγχρόνους του και από τους μεταγενέστερους ιστορικούς του Αγώνα. Το όνομά του έχει δοθεί στον Δήμο που ανήκει το Κομπότι, σε κεντρικό δρόμο της πόλης της Άρτας (στον οποίο βρίσκεται το κτίριο που στεγαζόταν αρχικά η επιχείρησή του), αλλά και σε δρόμο στο κέντρο της Αθήνας, στο Κολωνάκι.
Πηγές:
Ιωάννα Κούκουρα ΣΤ΄ Τάξη
