Ο Κώτσος Δημητρίου (ή Κώτσας Αρβανίτης ή Θηβαίος) και ο Αγγελής Γοβιός (ή Γοβγίνας) ήταν δυο οπλαρχηγοί της Εύβοιας, οι οποίοι διακρίθηκαν στο Χάνι της Γραβιάς και στη Μάχη στα Βρυσάκια.

Ο Κώτσος Δημητρίου, σύμφωνα και με επίσημα έγγραφα του Άρειου Πάγου και του Βουλευτικού, ήταν επίσης γνωστός ως Κώτζος ή Κώτσος ή Κώτζας ή Κώτσας ή Αρβανίτης ή Θηβαίος.  Ήταν ένας από τους πλέον εμπειροπόλεμους και γενναίους οπλαρχηγούς της Ευβοϊκής Επανάστασης του 1821, ο οποίος διακρίθηκε για τη παραδειγματική άγνοια κινδύνου, την οποία επιδείκνυε. Γεννήθηκε στο διάσημα 1785-1790 στο Σούλι. Η οικογένεια του Δημητρίου, όπως χιλιάδες Σουλιώτες, ξεριζώθηκε από τους Αλβανούς του Αλή Πασά από την Ήπειρο και κατευθύνθηκε με τον κύριο όγκο των προσφύγων προς Βοιωτία και Εύβοια. Για κάποιο διάστημα η οικογένεια Δημητρίου διέμεινε στη Θήβα -έτσι προκύπτει και το παρατσούκλι «Θηβαίος»- και τελικά εγκαταστάθηκαν στα Χάλια Χαλκίδας (σημερινή Δροσιά). Ο Κώτσος Δημητρίου δούλευε στη Χαλκίδα ως εκδοροσφαγέας αιγοπροβάτων και ως κρεοπώλης στην κεντρική αγορά. Εκεί, το 1818 ο Κώτσος καυγάδισε με τον Τουρκαλβανό Αγά της Χαλκίδας, ο οποίος τον πρόσβαλε και χωρίς να λογαριάσει τη φρουρά του, ξέσπασε όλη του την αγανάκτηση και τα απωθημένα του από τη καταπίεση των Τουρκαλβανών και σκότωσε τον Αγά της Χαλκίδας. Καταζητούμενος πλέον έφυγε κι έγινε κλέφτης στα βουνά της κεντρικής Εύβοιας.

Τον Κώτσο ακολούθησαν άμεσα στην κλεφτουριά τα μικρότερα αδέλφια του, Γιαννάκης και Μήτσος ή Μητσάκης Δημητρίου. Στα βουνά της Εύβοιας τα αδέλφια Δημητρίου αναζήτησαν και βρήκαν τον Αγγελή Γοβιό ή Γοβγίνα, τον οποίο είχε γνωρίσει ο Κώτσος και εντάχθηκαν στην επαναστατική δύναμη, την οποία ήδη είχε συγκροτήσει ο Αγγελής.

Από το 1818 και μέχρι τον θάνατό τους, Αγγελής και Κώτσος ήταν αχώριστοι εκτός των περιπτώσεων που για λόγους στρατηγικής και συγχρονισμένων διαφορετικών χτυπημάτων κατά των Τουρκαλβανών της Εύβοιας, έπρεπε να βρίσκεται ο καθένας σε διαφορετική περιοχή. Αγγελής και Κώτσος ήταν, επίσης, φίλοι του στρατηγού Οδυσσέα Ανδρούτσου. Ήταν μεταξύ των 118 Ελλήνων ηρώων, οι οποίοι κλείστηκαν μαζί με τον Ανδρούτσο στο Χάνι της Γραβιάς. Η παράδοση αναφέρει ότι όταν ο Ανδρούτσος ανακοίνωσε το σχέδιό του στους υπόλοιπους για το πως να αντιμετωπίσουν τις 8.000 άνδρες του Ομέρ Βρυώνη και όταν τους είπε ότι όλοι τους είναι ελεύθεροι να φύγουν, τότε ο Αγγελής πρώτος συνόδεψε στον χορό τον στρατηγό Ανδρούτσο κι αμέσως ακολούθησε ο Κώτσος κι οι δυο μαζί ξεσήκωσαν τους υπόλοιπους στο πλευρό του στρατηγού Οδυσσέα Ανδρούτσου.

Η μάχη στα Βρυσάκια — 15 Ιουλίου 1821

Στα Βρυσάκια Ευβοίας, γράφτηκε μια από τις χρυσές σελίδες της επανάστασης και ξεχώρισε η στρατιωτική ευφυΐα του Αγγελή Γοβιού και η γενναιότητα ανδρών σαν τον Κώτσο, τον Γιαννάκη, τον Κριεζώτη, τον Κριεζή, τον Μπούφη, τον Τομαρά.

Δύο οι εκδοχές της άγριας δολοφονίας των οπλαρχηγών της Ευβοϊκής Επανάστασης.

1. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της «Υπερτάτης Αρχής» των Αρεοπαγιτών που ακολουθούν οι περισσότεροι ιστοριογράφοι, οι Έλληνες αγωνιστές, ο αρχηγός της Ευβοϊκής Επανάστασης, Αγγελής Γοβιός, ο υπαρχηγός του Κώτσος Δημητρίου (Αρβανίτης) και ο αδελφός του Αγγελή, Αναγνώστης Γοβιός έπεσαν θύματα νυχτερινής ενέδρας των Τούρκων λίγο έξω από το Ελληνικό στρατόπεδο στα Βρυσάκια, στα Δυο Βουνά των Ψαχνών και περιγράφονται μερικές εκδοχές του γεγονότος. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, μετά τη δολοφονία του αρχηγού, του αδελφού του και του υπαρχηγού του, οι Τούρκοι τους αποκεφάλισαν και εξέθεσαν τα κεφάλια τους (καρφωμένα σε πασσάλους) στη Χαλκίδα, αφού τα περιέφεραν και σε μερικά χωριά. Για το τελευταίο γεγονός, δηλαδή της έκθεσης των κεφαλών σε δημόσια θέα επί πασσάλων στη Χαλκίδα από τους Τούρκους, συμφωνούν όλοι οι συγγραφείς των ιστορικών γεγονότων της Ευβοϊκής Επανάστασης. Τα πτώματα των αγωνιστών βρέθηκαν και θάφτηκαν στη παραλία των Βρυσακίων (κοντά στα Ψαχνά).
2. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, η οποία προκύπτει από ένα δημοτικό τραγούδι, η δολοφονία των οπλαρχηγών ήταν πράξη εκδίκησης κατά του αρχηγού – στρατηγού Αγγελή, από μέλη της οικογένειας Μπαλαλά, για το περιστατικό τιμωρίας πολλών μελών της οικογένειας από τον Αγγελή. Σημασία έχει ότι μετά δεν σημειώθηκε κανένα γεγονός αντεκδίκησης, το οποίο να ενισχύει αυτή την εκδοχή.

Το ακέφαλο πτώμα του καπετάν Κώτσου Δημητρίου – Αρβανίτη βρέθηκε την επόμενη μέρα στου Πανού τη Στέρνα, η οποία ακόμα σώζεται και ανήκει σε απογόνους της ιστορικής οικογένειας αγωνιστών της επανάστασης, Δούδαλη.

Πηγή:

• Αντώνιος Ευαγγέλου Αντωνίου – Αρβανίτης,  Κώτσος Δημητρίου Αρβανίτης Αθήνα, 2012.

Γεώργιος Κόκκινος  ΣΤ΄ Τάξη