Η Ρωμιοσύνη, ως έννοια και ταυτότητα, διατρέχει τη μακραίωνη ιστορία του ελληνικού λαού. Στην παρούσα εργασία τους, οι μαθητές του Β2, εξετάζουν, σχολιάζουν την πορεία και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η Ρωμιοσύνη μέσα στους αιώνες, καθώς και τους λόγους που οδήγησαν σε μια φαινομενική απώλεια της πολιτισμικής και εθνοτικής ταυτότητας.
«Η Ρωμιοσύνη βγήκε από το Βυζάντιο ή, για να πούμε καλύτερα, το Βυζάντιο στα τελευταία χρόνια του, στάθηκε η ίδια η Ρωμιοσύνη.» Φώτης Κόντογλου
Λένια Μαραγκού
Το όνομα «Ρωμιοί» προέρχεται από τη λέξη «Ρωμαίοι», δηλαδή πολίτες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όταν η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε το Βυζάντιο, οι κάτοικοί της, που ήταν κυρίως ελληνόφωνοι και χριστιανοί, συνέχισαν να ονομάζονται Ρωμαίοι. Με τον καιρό η λέξη αυτή έγινε «Ρωμιοί». Έτσι, το όνομα «Ρωμιοί» δηλώνει τους Έλληνες των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων.
Η φράση «Έχασαν οι Ρωμιοί τη ρωμιοσύνη τους» σημαίνει ότι οι Έλληνες ξέχασαν το «είναι» τους, έχασαν την ψυχή, τον χαρακτήρα και τις αξίες που τους ξεχώριζαν ως λαό. Δηλαδή ξέχασαν την παράδοσή τους, την πίστη, την ανθρωπιά, την αγάπη για την πατρίδα και την ενότητά τους. Την φράση αυτή τη χρησιμοποιούμε γενικότερα όταν οι άνθρωποι δεν βοηθούν πια ο ένας τον άλλον, δεν σέβονται την ιστορία ή ενδιαφέρονται μόνο για το συμφέρον τους.
Σωτήρης Μπέτας
Στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, αναδύεται όλο και πιο έντονα η αίσθηση ότι οι «Ρωμιοί» έχουμε απομακρυνθεί από τη ρωμιοσύνη μας. Η ταυτότητα που κάποτε μας καθόριζε, φαίνεται να θολώνει, κι όμως, τα ίχνη της υπάρχουν, σιωπηρά, μέσα στις αντιφάσεις που κουβαλάμε.
Η ελληνική καθημερινότητα είναι γεμάτη παραδείγματα αυτών των αντιφάσεων. Από τη μια, μιλάμε με υπερηφάνεια για την παράδοση, τις ρίζες, τα τραγούδια και τις μνήμες που «δεν πρέπει να χαθούν». Από την άλλη, συχνά αδιαφορούμε για ό,τι απαιτεί πραγματική συνέπεια και φροντίδα. Υμνούμε την κοινότητα, όμως βυθιζόμαστε στα κινητά μας, χαμένοι σε έναν ψηφιακό μικρόκοσμο που μας επιτρέπει να είμαστε μαζί… αλλά μόνο επιφανειακά. Αγαπούμε τη γη μας και ταυτόχρονα τη θεωρούμε δεδομένη, σαν να περιμένουμε να μας υπηρετεί αντί να την υπηρετούμε. Παλεύουμε ανάμεσα στο παλιό και το νέο, στο «τι είμαστε» και στο «τι θέλουμε να δείχνουμε». Ο Ρωμιοί σήμερα ζητάμε αυθεντικότητα αλλά συχνά χανόμαστε σε ρόλους που δεν μας ταιριάζουν. Θέλουμε να θυμόμαστε, αλλά δεν δίνουμε χώρο στη μνήμη· θέλουμε να ανήκουμε, αλλά συχνά ξεχνάμε…
Σήμερα, μέσα από μικρές στιγμές—ένα χαμόγελο σε έναν άγνωστο, μια κουβέντα σε ένα καφενείο, ένα αυθόρμητο «έλα μωρέ, θα τα καταφέρουμε»—διακρίνουμε πως κάτι από το παλιό πνεύμα επιμένει. Το θέμα είναι αν θα το ακούσουμε ή αν θα το αφήσουμε να χαθεί μέσα στον θόρυβο της εποχής. Γιατί η ρωμιοσύνη μπορεί να ξεθωριάζει, αλλά δεν έχει εξαφανιστεί· απλώς μας περιμένει να αποφασίσουμε ποιοι θέλουμε να είμαστε.
Ανέστης Ναυρόζογλου
Οι άνθρωποι έγιναν πιο ψυχροί, σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους και δεν έχουν πια την αγάπη, τη ζεστασιά και την αλληλεγγύη που υπήρχε παλιά ανάμεσα στους ανθρώπους. Η ρωμιοσύνη είναι η ψυχή, η καλοσύνη και η λεβεντιά του λαού μας. Όταν τη χάνουμε, χάνουμε και ένα κομμάτι από την ταυτότητά μας. Για αυτό πρέπει να θυμόμαστε ποιοι είμαστε και να κρατάμε μέσα μας τη ρωμιοσύνη, δηλαδή την ανθρωπιά και την αγάπη για τον συνάνθρωπο.
Μαρία Παπαϊωάννου
Ο σημερινός Έλληνας – ο παλιός Ρωμιός- φαίνεται να έχει χάσει την ταυτότητα του, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα, τις αξίες, τα ήθη και την ψυχή που χαρακτήριζαν παραδοσιακά τη ρωμιοσύνη. Ο Ρωμιός ήταν ο Έλληνας στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της Τουρκοκρατίας. Η Ρωμιοσύνη σαν έννοια, περικλείει μέσα της το σύνολο των πνευματικών, πολιτισμικών και ηθικών γνωρισμάτων του Ρωμιού – δηλαδή την ελληνικότητα, την πίστη, την ανθρωπιά, τη λεβεντιά, την αλληλεγγύη, την αγάπη για την ελευθερία και τον συνάνθρωπο, το φιλότιμο.
Ο σύγχρονος Έλληνας απομακρύνθηκε από τις αξίες και τις αρετές των πρόγονων του. Έχει αλλοτριωθεί από τον δυτικό τρόπο ζωής με αποτέλεσμα να έχει χάσει την γνώση της αληθινής του ταυτότητας. Έχει χάσει την αυθεντικότητα, την πίστη, τη βαθιά ανθρωπιά που τον χαρακτήριζαν παλιότερα.
Ιουλία Κατσαφάρου
Ο Ρωμιός ήταν ο Έλληνας ορθόδοξος που κρατούσε την παράδοση, την γλώσσα, την πίστη του, παρά τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Αρκετούς αιώνες αργότερα, οι Έλληνες έχουμε χάσει την ταυτότητα, τον χαρακτήρα και τις αξίες που μας χαρακτήριζαν. Αξίες όπως η φιλοξενία, ευγένεια, η αγάπη για τον συνάνθρωπο, η συναίσθηση και η συμπόνια, είναι κάπου κρυμμένες. Εξαιτίας του τρόπου ζωής μας αντικαθιστώνται με την αδιαφορία και την καχυποψία. Η άκρατη αστικοποίηση επέφερε δυσάρεστες αλλαγές που μας έκαναν να ξεχάσουμε ποιοι πραγματικά είμαστε, τον λαϊκό μας πολιτισμό τις ρίζες μας.
Ελισάβετ Τέλα
«Ρωμιός» σημαίνει Έλληνας. Ο όρος αναφέρεται στους πολίτες της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο Ρωμιός ήταν ο Έλληνας. Αυτός δηλαδή που είχε διατηρήσει την ορθόδοξη βυζαντινή παράδοση. Ο όρος έδειχνε την ελληνική καταγωγή και την ορθόδοξη χριστιανική πίστη.
Η Ρωμιοσύνη λοιπόν, είναι ο ελληνισμός, η ελληνική ψυχή και έχει να κάνει με τον τρόπο συμπεριφοράς των Ελλήνων. Οι Έλληνες παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν, χαρακτηρίζονταν από καλοσύνη, ανθρωπιά, γενναιοδωρία και ευγένεια. Ήταν φιλόξενοι, φιλικοί και συμπονούσαν ο ένας τον άλλον. Σήμερα είναι τυπικοί, συμπεριφέρονται με εσωστρέφεια, είναι καχύποπτοι, αδιάφοροι και αντικοινωνικοί. Δεν ανοίγουν εύκολα τα σπίτια τους και τις καρδιές τους. Έχει μπει στη ζωή τους η ζήλεια αλλά και η τάση να επικρίνουν τους γύρω τους. Επιπλέον έχουν υιοθετήσει ξενικές συνήθειες. Η νέα αυτή πραγματικότητα έρχεται σε αντίθεση με το παρελθόν που οι άνθρωποι ήταν πιο ανοιχτοί, καλοσυνάτοι και μοιράζονταν τις χαρές και τις λύπες ο ένας με τον άλλον.
Αμαλία Πατσούρη
Οι Ρωμιοί, αν και κάποτε ήταν γνωστοί για την καλοσύνη, την ανθρωπιά, την ευσέβεια, τη συμπόνια και τη γενναιοδωρία τους, με τον καιρό άρχισαν να απομακρύνονται από αυτές τις αξίες που αποτελούσαν τον πυρήνα της ρωμιοσύνης τους. Η ρωμιοσύνη δεν ήταν μόνο μια ταυτότητα, αλλά ένας τρόπος ζωής βασισμένος στην πίστη, στη φιλοξενία, στην αγάπη για τον συνάνθρωπο και στον σεβασμό των παραδόσεων. Όμως, όσο περνούσαν τα χρόνια, τα θετικά αυτά στοιχεία φθάρηκαν και αντικαταστάθηκαν από τη μισαλλοδοξία, τη διαφθορά, την αδιαφορία για τη δημόσια ευπρέπεια και την απληστία. Η πίστη και η εν συναίσθηση έδωσαν τη θέση τους στον εγωισμό και στην ψυχρότητα, ενώ η φιλοξενία και η γενναιοδωρία αντικαταστάθηκαν από την απληστία και την καχυποψία. Έτσι, ο Ρωμιός, που κάποτε αγωνιζόταν για το κοινό καλό και τη δικαιοσύνη, κατέληξε να ενδιαφέρεται μόνο για το προσωπικό του συμφέρον. Αυτή η σταδιακή απώλεια των αξιών, η ασέβεια προς την παράδοση και η αποξένωση από την κοινότητα οδήγησαν τελικά στην απώλεια της ρωμιοσύνης.
Σιμέλα Μαλάι
Εδώ και πολλά χρόνια οι Έλληνες έχουν ξεχάσει την ανθρωπιά, το φιλότιμο και δεν τηρούν τις παραδόσεις. Έχασαν αυτό το ιδιαίτερο πνεύμα και την ταυτότητα τους ως λαός. Οι Έλληνες πλέον έχουν γίνει ξένοι και με την πατρίδα τους αλλά και μεταξύ τους, πράγμα που αν το έβλεπαν οι παλιότεροι θα τους στεναχωρούσε πολύ. Οι ίδιοι οι Έλληνες έχουν αποφασίσει να μην τα τηρούν όλα αυτά. Αλλάζουν οι καιροί αλλά αλλάζουν και οι άνθρωποι.
Γιάννης Πλατής
Η Ρωμιοσύνη δεν είναι μόνο η εθνικότητα, αλλά ο τρόπος ζωής, οι αξίες, η πίστη, η αγάπη για την πατρίδα και η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων. Όταν οι Ρωμιοί χάνουν αυτά, γίνονται ξένοι στον ίδιο τους τον τόπο, ξένοι προς τον ίδιο τους τον εαυτό.
Παναγιώτης Παντελιδάκης
Με την φράση «οι Ρωμιοί έχασαν την ρωμιοσύνη τους» η συγγραφέας θέλει να μας τονίσει την αλλαγή του τρόπου σκέψης κ ζωής των Ελλήνων. Οι Έλληνες ήταν πάντα ένας ευγενικός κ φιλόξενος λαός που αγαπούσε να επικοινωνεί με όλον τον κόσμο γύρω του με μεγάλη χαρά. Έδειχναν αγάπη στον συνάνθρωπο κ ήθελαν να του συμπαραστέκονται όταν ο άλλος τον είχε ανάγκη. Παράλληλα υπήρχε σεβασμός και υπερασπίζονταν το δίκαιο κ την πατρίδα τους με αυταπάρνηση. Δυστυχώς στις μέρες ο χαρακτήρας του σύγχρονου Έλληνα φαίνεται να έχει αλλάξει κατά πολύ. Πλέον όλοι φοβόμαστε να μιλήσουμε στον συνάνθρωπο και κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Η ζωή στις μεγαλουπόλεις μας έχει κάνει να φοβόμαστε τον κόσμο γύρω μας και παράλληλα να είμαστε αδιάφοροι στα προβλήματα των διπλανών μας. Τέλος έχουμε χάσει την πίστη στον άνθρωπο, αφού δίνουμε τόση έμφαση μόνο στα υλικά αγαθά. Έτσι οι Έλληνες έχουμε αλλάξει και δεν θυμίζουμε πια τις παλιότερες γενιές.
Μάριος Ντούλης
Οι Έλληνες έχασαν αυτό που τους έκανε ξεχωριστούς την ψυχή, την πίστη, την αγάπη για την πατρίδα και τις παραδόσεις τους.
Δηλαδή δεν είναι πια όπως παλιά: δεν κρατούν τις αξίες τους, τη λεβεντιά και την καλοσύνη που είχαν οι παλιοί Έλληνες.
Μεντινέ Καμπέρογλου
Σήμερα πολλοί άνθρωποι ενδιαφέρονται περισσότερο για τα χρήματα και την εμφάνιση, παρά για τις αξίες, τη γλώσσα και τις παραδόσεις μας. Παρόλα αυτά, πιστεύω πως η Ρωμιοσύνη δεν έχει χαθεί εντελώς. Ζει μέσα μας κάθε φορά που αγαπάμε την πατρίδα, τη γλώσσα και τον συνάνθρωπό μας.
Παναγιώτης Παπαγιαννόπουλος
Η φράση «οι Ρωμιοί έχασαν τη ρωμιοσύνη τους» μπορεί να σημαίνει πολλά, ανάλογα με το πώς ορίζουμε τη ρωμιοσύνη. Η Ρωμιοσύνη δεν είναι απλώς ελληνικότητα. Είναι η συνέχεια του ελληνισμού μέσα στη ρωμαϊκή και βυζαντινή παράδοση, που κράτησε ως τα νεότερα χρόνια. Περιλαμβάνει την ορθόδοξη πνευματικότητα, την κοινοτική οργάνωση, την αίσθηση συνέχειας από την αρχαία Ελλάδα ως τη Ρωμανία (Βυζάντιο), και μια λαϊκή σοφία και ταπεινότητα που φαίνεται στα τραγούδια, στη γλώσσα, στη στάση ζωής. Ο Σεφέρης, ο Ελύτης και ο Μακρυγιάννης τη θεωρούσαν ψυχή του ελληνισμού. Όχι επιστροφή στο παρελθόν, αλλά: Συνείδηση της συνέχειας – να ξέρουμε ποιοι είμαστε ιστορικά. Κοινοτικό ήθος – συνεργασία, αλληλεγγύη, μέτρο. Πνευματικότητα χωρίς φανατισμό – ρίζα στην Ορθοδοξία, χωρίς ιδεοληψίες. Γλώσσα και πολιτισμός – η νεοελληνική ψυχή μέσα από την ποίηση, τη μουσική, τη μνήμη.
Γρηγόρης Μάρας
Αυτός ο λαός αποτελεί αντικείμενο πολλών αντιφάσεων ως προς τα θετικά και τα αρνητικά του στοιχεία αντίστοιχα! Αρχικά, οι Ρωμιοί ήταν ιδιαίτερα φιλόξενοι και καλοσυνάτοι. Παράλληλα, ήταν γενναιόδωροι και συμπονετικοί. Οι Ρωμιοί ήταν πάντα ευαίσθητοι στον πόνο του άλλου και έτοιμοι να τον βοηθήσουν όπως μπορούν. Επιπλέον, ήταν πάντα θαρραλέοι και πατριώτες. Πάντα πολεμούσαν με αυταπάρνηση για την πατρίδα τους και δεν διστάζανε παρά τις δυσκολίες. Όμως οι Ρωμιοί δεν είχαν μόνο προτερήματα αλλά και μειονεκτήματα. Όλοι έβλεπαν χιλιάδες ελαττώματα στους άλλους αλλά δεν έβλεπαν τα δικά τους!! Επίσης, δεν είναι δεκτικοί απέναντι στο διαφορετικό. Οι Ρωμιοί δεν δέχονται το καινούριο εύκολα. Επίσης αξίζει να αναφέρουμε ότι είναι και λίγο εγωιστές ίσως ακόμα και ισχυρογνώμονες. Ωστόσο πάντα ήταν και συνεχίζουν να είναι ικανοί για τα μεγαλύτερα επιτεύγματα αλλά δυστυχώς και για τα χειρότερα!
Παναγιώτης Πέππας
Σήμερα πολλοί λένε πως οι Ρωμιοί, δηλαδή οι Έλληνες, έχουν χάσει την Ρωμιοσύνη τους. Η Ρωμιοσύνη είναι αυτό που μας κάνει να νιώθουμε ενωμένοι, περήφανοι για την ιστορία μας, την πίστη και τις παραδόσεις μας. Πολλοί βέβαια,ενδιαφέρονται περισσότερο για τα χρήματα και την εμφάνιση, πάρα για τις αξίες και τον συνάνθρωπο. Δεν υπάρχει πια η ίδια αγάπη και αλληλεγγύη που υπήρχε παλιά στις οικογένειες. Επίσης, πολλοί νέοι δε γνωρίζουμε καλά τη γλώσσα, τα τραγούδια και τα ήθη μας, γιατί επηρεαζόμαστε από ξένες συνήθειες. Για αυτό μπορούμε να πούμε πως, σε έναν βαθμό, οι Ρωμιοί έχουμε χάσει κάπως την Ρωμιοσύνη μας. Παρ΄όλα αυτά, πιστεύω ότι μέσα μας υπάρχει ακόμα αυτή η μνήμη. Και αν αγαπήσουμε ξανά την πατρίδα μας, την γλώσσα μας και τον συνάνθρωπο, η Ρωμιοσύνη δεν θα χαθεί ποτέ!
Σταματία Μακρή
Ουσιαστικά ρωμιός σημαίνει ο παλιός και αυθεντικός Έλληνας, με τις παραδόσεις και την όχι αλλοιωμένη συμπεριφορά που παρουσιάζει σήμερα. Λέγοντας ότι οι ρωμιοί έχασαν τη ρωμιοσύνη τους εννοούμε πως έχασαν την αυθεντικότητα τους και την ψυχή τους. Είμαστε ένας λαός με πολλές αντιφάσεις. Οι ρωμιοί έχουμε ως κύρια χαρακτηριστικά την φιλοξενία, τον πατριωτισμό, την ανθρωπιά και την εν συναίσθηση. Όμως με τον καιρό οι αξίες, τα ήθη και η συμπεριφορά των ανθρώπων αλλάζει και επηρεάζεται από την δύσκολη καθημερινότητα. Σήμερα εμφανίζουμε ε μισαλλοδοξία, εγωισμό, έλλειψη παιδείας και ζήλια. Παρόλο που πολλές φορές ο ρωμιός χαρακτηρίζεται από τον εγωισμό και την μιζέρια, την ίδια στιγμή μπορεί να δείξει απέραντη καλοσύνη, φιλότιμο και αλληλεγγύη. Αυτό μας δείχνει πόσο ιδιαίτερος λαός είμαστε!
«Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ” τα ξένα βήματα,
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο,
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο…»
Γιάννης Ρίτσος
Η εργασία αυτή υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Βασιλική Λιούλη
