Ένδοξος ή ευτυχισμένος θάνατος;
Στην Ομηρική εποχή, ο ένδοξος θάνατος ήταν το ύψιστο ιδανικό· μια πράξη ανδρείας που εξασφάλιζε στον άνθρωπο την υστεροφημία, τη μνήμη που θα κρατούσε ζωντανή τη μορφή του μέσα στους αιώνες. Σήμερα, βέβαια, ο κόσμος έχει αλλάξει — οι πόλεμοι δεν τραγουδιούνται πια από ραψωδούς, και η κοινωνία μας αναζητά περισσότερο την ειρήνη παρά τη δόξα στο πεδίο της μάχης. Κι όμως, κάτι από εκείνη την παλιά αξία επιβιώνει: η ανάγκη του ανθρώπου να ζήσει μια ζωή που να “αφήνει κάτι πίσω”.
Οι μαθητές του Α3 αναστοχάζονται πάνω σε αυτά τα δύο ιδανικά — τον ένδοξο και τον ευτυχισμένο θάνατο — και τα φέρνουν στη δική μας εποχή, όπου το πραγματικό κλέος δεν βρίσκεται πια στο να πέσει κανείς στη μάχη, αλλά στο να προσφέρει, να αγαπά, να δημιουργεί, να ζει με αξιοπρέπεια. Γιατί, όσο κι αν αλλάζουν οι αιώνες, η ανθρώπινη ανάγκη για νόημα στη ζωή και σεβασμό στη μνήμη παραμένει ίδια.
Πολύμνια Ρηγάκη
Αρχικά, το ιδανικό του ένδοξου θανάτου στην ομηρική εποχή, όπως το περιγράφει ο Τηλέμαχος, ήταν για κάποιον να σκοτωθεί στη μάχη και η επόμενη γενιά – όπως ο ίδιος ως γιος του Οδυσσέα – να κληρονομήσει τη δόξα από τη θυσία του πατέρα του. Ο ευτυχισμένος θάνατος τότε ήταν να πεθαίνει κανείς σε μεγάλη ηλικία, κοντά στην πατρίδα και στους δικούς του ανθρώπους.
Στις μέρες μας, οι άνθρωποι θεωρούν ευτυχισμένο και ένδοξο τον θάνατο που έρχεται αφού κάποιος έχει ζήσει όμορφα, έχει πετύχει τους στόχους του και έχει χαρεί τη ζωή.
Όμως, και στις δύο περιπτώσεις, ο θάνατος δεν παύει να είναι κάτι δύσκολο και καθόλου ευχάριστο.
Βασίλης Παππάς
Στην ομηρική εποχή, ο ευτυχισμένος και ένδοξος θάνατος δεν σήμαινε ότι ο άνθρωπος χαιρόταν επειδή πέθαινε. Σήμαινε ότι έφευγε ήρεμος, χωρίς τύψεις, γιατί πίστευε πως είχε ζήσει σωστά και τίμια. Ένιωθε πως έκανε το καθήκον του, και αυτό του έδινε μια μορφή ευτυχίας.
Ο ένδοξος θάνατος αφορούσε έναν άνθρωπο που θυσιαζόταν για κάτι σημαντικό, όπως για την πατρίδα, την ελευθερία ή για άλλους ανθρώπους. Τότε τον τιμούσαν και τον θυμούνταν με σεβασμό, γιατί ο θάνατός του δεν ήταν άδικος.
Ο ευτυχισμένος θάνατος, από την άλλη, αφορά έναν άνθρωπο που έχει αγαπήσει, έχει προσφέρει και έχει ζήσει με σεβασμό. Όταν έρθει η ώρα να φύγει από τη ζωή, νιώθει γαλήνη και αποδοχή. Γι’ αυτό λέμε ότι ένας τέτοιος θάνατος είναι γεμάτος αξιοπρέπεια και βαθύτερη ηρεμία: ο άνθρωπος φεύγει γνωρίζοντας ότι η ζωή του είχε νόημα και αξία.
Αντωνία Παπαβασιλείου
Στην ομηρική εποχή, ο καλύτερος θάνατος ήταν ο ένδοξος και ευτυχισμένος θάνατος. Όπως λέει ο Τηλέμαχος, ο ιδανικός θάνατος για τον Οδυσσέα θα ήταν να πεθάνει δίπλα στην οικογένειά του, φροντισμένος και αγαπημένος. Αυτό θεωρούσαν τότε ευτυχισμένο θάνατο.
Σήμερα, το ιδανικό αυτό παραμένει σχεδόν ίδιο: ο άνθρωπος να είναι στο σπίτι του ή σε ένα καλό νοσοκομείο, με σωστή περίθαλψη, και κυρίως με τους δικούς του δίπλα του. Ένας τέτοιος θάνατος δεν είναι τόσο οδυνηρός, γιατί η οικογένεια έχει προλάβει να τον χαρεί και να είναι κοντά του μέχρι το τέλος. Για αυτό λέγεται και “ευτυχισμένος θάνατος”.
Παρασκευή Σαρρή
Το ιδανικό του ευτυχισμένου και ένδοξου θανάτου στην ομηρική εποχή, όπως το περιγράφει ο Τηλέμαχος, ήταν στενά δεμένο με την τιμή και τη δόξα. Για τους ανθρώπους τότε, ευτυχισμένος θεωρούταν ο θάνατος στη μάχη για την πατρίδα. Ένας τέτοιος θάνατος προκαλούσε θαυμασμό, γιατί χάριζε στον ήρωα κλέος, δηλαδή υστεροφημία. Η αξία δεν βρισκόταν στα χρόνια που έζησε κάποιος, αλλά στον τρόπο που έζησε και κυρίως στον τρόπο που πέθανε.
Σήμερα, όμως, το ιδανικό έχει αλλάξει: οι περισσότεροι θεωρούν ευτυχισμένο έναν ήρεμο θάνατο, χωρίς πόνο, σε μεγάλη ηλικία και ανάμεσα σε αγαπημένα πρόσωπα. Ο σύγχρονος άνθρωπος δίνει μεγαλύτερη αξία στη μακροζωία και την ποιότητα ζωής.
Παρ’ όλα αυτά, όσοι θυσιάζονται για τους άλλους εξακολουθούν να τιμώνται ιδιαίτερα. Κοινό στοιχείο παραμένει ότι ευτυχισμένος θεωρείται ο θάνατος που αφήνει πίσω του μια καλή μνήμη και σεβασμό.
Κωνσταντίνα Οικονομίδου
Στην ομηρική εποχή, μεγάλο ιδανικό ήταν να δώσει κάποιος τη ζωή του για την πατρίδα. Ήταν ένδειξη θάρρους και ανδρείας. Σήμερα αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό, γιατί οι νέες γενιές δίνουν προτεραιότητα στην ειρήνη.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν άνθρωποι που προσφέρουν στην κοινωνία: γιατροί, πυροσβέστες, εθελοντές, ακόμη και απλοί πολίτες. Όλοι αυτοί υπηρετούν το κοινό καλό.
Ο ευτυχισμένος θάνατος σήμερα θεωρείται εκείνος που βρίσκει τον άνθρωπο σε βαθιά γεράματα, έχοντας ζήσει καλά, με τα αγαθά του και την οικογένειά του δίπλα του. Αφού δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον θάνατο, ας ζήσουμε μια πλήρη και όμορφη ζωή. Δεν μπορούμε να νικήσουμε τον θάνατο· ας νικήσουμε τη ζωή!
Ηλίας Ρούνγκο
Στην ομηρική εποχή, ο θάνατος συνδεόταν με τη δόξα και όχι με την προσωπική ευτυχία. Ο “ευτυχισμένος” θάνατος σήμαινε το τέλος μιας ζωής γεμάτης ανδρεία και αναγνώριση.
Ένδοξος θάνατος: Για έναν ήρωα, όπως ο Αχιλλέας, στόχος ήταν το κλέος, η αθάνατη δόξα. Ο θάνατος στη μάχη σήμαινε ότι το όνομά του θα ζούσε για πάντα μέσα από τα τραγούδια και τις ιστορίες.
Ευτυχισμένος θάνατος: Σήμαινε έναν “καλό” θάνατο που επισφράγιζε μια ζωή ενάρετη, τίμια και γεμάτη προσφορά. Δεν ήταν απαραίτητα ήσυχος θάνατος στο κρεβάτι, αλλά θάνατος που ολοκλήρωνε μια ζωή με νόημα.
Μάριος Πανώργιας
Στην ομηρική εποχή υπήρχαν δύο κύριοι τρόποι θανάτου: ο ένδοξος και ο ευτυχισμένος. Ο ένδοξος θάνατος συνδεόταν με τη μάχη και τη δόξα· ο ήρωας πεθαίνει πολεμώντας και μένει αθάνατος μέσα από τις πράξεις του. Ο ευτυχισμένος θάνατος αφορά τον άνθρωπο που ζει μια πλήρη ζωή, γερνάει στο σπίτι του, βλέπει τα παιδιά και τα εγγόνια του, και φεύγει ήσυχα, με ικανοποίηση.
Σήμερα υπάρχει ο φυσικός θάνατος, αλλά και εκείνος που έρχεται από ατυχήματα ή πολέμους. Παρόλο που δεν έχουν την παλιά “λάμψη”, πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν δείχνοντας θάρρος και αυταπάρνηση – γιατροί, πυροσβέστες, αστυνομικοί. Αυτοί αφήνουν μεγάλο και θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία.
Τελικά, αυτό που μένει δεν είναι ο ίδιος ο θάνατος αλλά οι πράξεις που αφήνουν πίσω τους οι άνθρωποι, δημιουργώντας μια σύγχρονη μορφή δόξας.
Δημήτρης Ρόκας
Στα αρχαία χρόνια ο ευτυχισμένος θάνατος συνδεόταν άμεσα με τον ένδοξο θάνατο καθώς οι αρχαίοι πίστευαν ότι, αν κάποιος πεθάνει με μια ένδοξη πράξη του τιμά την πατρίδα . Με αυτόν τον τρόπο κερδίζει τον σεβασμό της κοινότητας , αλλά και οι δικοί του άνθρωποι νιώθουν περηφάνια.
Στην σύγχρονη εποχή ευτυχισμένος θάνατος θεωρείται αυτός που έρχεται όταν κάποιος έχει ζήσει μια πλήρη ζωή, με ηρεμία, δίπλα σε αγαπημένα πρόσωπα . Αντίστοιχα ο ένδοξος θάνατος σχετίζεται, με ηρωικές πράξεις που αφορούν το κοινωνικό σύνολο ή την πατρίδα, αλλά δεν θεωρείται ευτυχισμένος.
Σε κάθε περίπτωση ο θάνατος που μένει ανεξίτηλος στην μνήμη των ανθρώπων είναι αυτός που σχετίζεται με ηρωικές πράξεις. Επομένως, αυτός είναι ο ένδοξος θάνατος.
Μαριρέα Ντάφλου
Η εργασία αυτή υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος τωω Αρχαίων Ελληνικών από Μετάφραση.
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Βασιλική Λιούλη
