Ο Αρχιμήδης ο Συρακούσιος ήταν αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, μηχανικός, φυσικός, εφευρέτης και αστρονόμος. Αν και λίγες λεπτομέρειες είναι γνωστές για τη ζωή του, εντούτοις θεωρούνται αρκετές ώστε σήμερα να αναγνωρίζεται ως μία από τις μεγαλύτερες μαθηματικές ιδιοφυΐες όλων των εποχών και ένας από τους λαμπρότερους επιστήμονες της κλασικής αρχαιότητας.
Ο Αρχιμήδης γεννήθηκε το 287 π.Χ. στις Συρακούσες, στη Σικελία. Η ημερομηνία γέννησής του προκύπτει από τον Βυζαντινό ιστορικό Ιωάννη Τζέτζη, που αναφέρει ότι ο Αρχιμήδης έζησε 75 χρόνια. Στον Ψαμμίτη (ένα από τα χαρακτηριστικότερα έργα του Αρχιμήδη που αποτελεί υπό μια έννοια την πρώτη ακαδημαϊκή εργασία), αναφέρει πως ο πατέρας του ονομαζόταν Φειδίας, ο οποίος ήταν ένας αστρονόμος για τον οποίο δεν υπάρχει τίποτα γνωστό.
Είναι άγνωστο αν είχε ποτέ παντρευτεί ή αν είχε παιδιά. Κατά τη διάρκεια της νεότητας του, ο Αρχιμήδης μπορεί να είχε σπουδάσει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου ο Κόνωνας ο Σάμιος και ο Ερατοσθένης ο Κυρηναίος ήταν σύγχρονοί του. Αναφέρει τον Κόνωνα τον Σάμιο ως φίλο του, και δύο από τα ιστορικά έργα του «Η μέθοδος μηχανολογικών θεωρημάτων» και «το Πρόβλημα Βοεικόν» έχουν εισαγωγές που απευθύνονται στον Ερατοσθένη.
Την εποχή εκείνη στις Συρακούσες, την πατρίδα του, τύραννος ήταν ο Ιέρωνας, που είχε αντιληφθεί τη μεγαλοφυία του Αρχιμήδη και θέλησε να την εκμεταλλευτεί. Κάποτε του ανέθεσε να του κατασκευάσει ένα καράβι, το «μεγαλύτερο και το πολυτελέστερο απ’ όσα είχαν γίνει έως τότε». Ο Αρχιμήδης έφτιαξε τα σχέδια αυτού του καραβιού, που το ονόμασαν «Συρακούσες». Πάνω σε αυτό το καράβι, που πρώτη φορά έβλεπαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής τόσο μεγάλο, ο Αρχιμήδης έστησε ένα μηχάνημα, το οποίο είχε σχεδιάσει ο ίδιος και μπορούσε να εκσφενδονίζει πέτρες βάρους ογδόντα κιλών περίπου και βέλη μακριά, όπλα δηλαδή υπερφυσικά για την εποχή εκείνη.
Η παρακαταθήκη του στη φυσική είναι, μεταξύ άλλων, οι βάσεις της υδροστατικής, της στατικής και μια εξήγηση της αρχής του μοχλού. Αυτός πιστώνεται με τον σχεδιασμό καινοτόμων μηχανών, συμπεριλαμβανομένων των πολιορκητικών μηχανών και των αντλιών με κοχλία που φέρουν το όνομά του. Αντικείμενο έρευνας έχουν αποτελέσει οι ισχυρισμοί πως ο Αρχιμήδης σχεδίασε μηχανές ικανές να επιτίθενται σε πλοία, να τα σηκώνουν έξω από το νερό και να τα πυρπολούν, χρησιμοποιώντας μια σειρά από καθρέφτες.
Ο Αρχιμήδης πέθανε το 212 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Καρχηδονιακού Πολέμου, όταν οι ρωμαϊκές δυνάμεις υπό τον στρατηγό Μάρκο Κλαύδιο Μάρκελλο κυρίευσαν την πόλη των Συρακουσών μετά από πολιορκία δύο χρόνων.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο Αρχιμήδης είχε κατά νου ένα γεωμετρικό πρόβλημα όταν η πόλη είχε καταληφθεί και δεν είχε αντιληφθεί την άλωση της. Ένας Ρωμαίος στρατιώτης τον διέταξε να πάει και να συναντήσει τον στρατηγό Μάρκο Κλαύδιο Μάρκελλο αλλά αυτός αρνήθηκε λέγοντας ότι έπρεπε να τελειώσει με το πρόβλημα του. Ο στρατιώτης εξοργίστηκε και σκότωσε τον Αρχιμήδη με το σπαθί του. Μια δεύτερη εκδοχή που δίνει ο Πλούταρχος είναι ότι καθώς ο Ρωμαίος στρατιώτης ορμούσε κατά πάνω του με γυμνό το ξίφος, ο Αρχιμήδης τον παρακάλεσε, μάταια όμως, να περιμένει λίγο ώστε να μη μείνει άλυτο το πρόβλημα που τον απασχολούσε. Και μια τρίτη εκδοχή του Πλουτάρχου είναι ότι ο Αρχιμήδης μεταβαίνοντας προς τον Μάρκελλο είχε μαζί του μαθηματικά όργανα, και τον σκότωσαν στρατιώτες επειδή νόμιζαν ότι ήταν πολύτιμα αντικείμενα. Ο Μάρκελλος όταν πληροφορήθηκε τον θάνατο του Αρχιμήδη λυπήθηκε πολύ καθώς τον θεωρούσε ως ένα πολύτιμο κεφάλαιο για την επιστήμη και είχε διατάξει να μην πειραχτεί, εξοργίστηκε με τον στρατιώτη και ευεργέτησε τους οικείους του Αρχιμήδη.
Οι τελευταίες λέξεις που του αποδίδονται είναι «μή μου τους κύκλους τάραττε» δηλαδή «μην ενοχλείτε τους κύκλους μου» , αναφερόμενος στους κύκλους στο μαθηματικό του σχέδιο το οποίο υποτίθεται ότι μελετούσε όταν τον διέκοψε ο Ρωμαίος στρατιώτης. Συχνά αυτό τιμητικά αποδίδεται στα λατινικά ως «Noli turbare circulos meos», αλλά δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία ότι ο Αρχιμήδης πρόφερε αυτές τις λέξεις και δεν εμφανίζονται στα γραπτά που μας έχουν διασωθεί από τον Πλούταρχο.
Ο τάφος του Αρχιμήδη είχε ένα γλυπτό που απεικόνιζε την αγαπημένη μαθηματική απόδειξη του, αποτελούμενη από μία σφαίρα και έναν κύλινδρο με το ίδιο ύψος και διάμετρο.
Ο Αρχιμήδης είχε αποδείξει ότι το εμβαδόν και ο όγκος μιας σφαίρας είναι τα 2/3 του κλειστού κυλίνδρου που την περιβάλει συμπεριλαμβανομένων και των βάσεων του κυλίνδρου. Το 75 π.Χ., 137 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρων υπηρετούσε ως κυαίστορας στη Σικελία. Είχε ακούσει ιστορίες για τον τάφο του Αρχιμήδη, αλλά κανένας από τους ντόπιους δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσει τη θέση του τάφου. Ενδεχομένως βρήκε τον τάφο κοντά στην Ακραγαντινή πύλη των Συρακουσών, σε παραμελημένη κατάσταση και κατάφυτη από θάμνους. Ο Κικέρων διέταξε να καθαρίσουν τον τάφο, και ήταν σε θέση να δει το σκάλισμα και να διαβάσει μερικά από τα εδάφια, που είχαν προστεθεί ως επιγραφή.
Πηγές από το διαδίκτυο: WIKIPEDIA, ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ
Οι μαθητές
