Στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, μπροστά στο Θερμαϊκό, ένα υπέροχο θεσαλλονικιώτικο απόγευμα, η ομάδα του ΑΛΜΑτος επισκέφτηκε την Γκαλερί «Ειρμός», η οποία αποτελεί, εδώ και δεκαετίες, έναν σημαντικό χώρο για την Τέχνη και τους δημιουργούς της. Πίσω από αυτήν βρίσκεται ο Γεράσιμος Τόλης, ο άνθρωπος που ίδρυσε την παλαιότερη σε λειτουργία Γκαλερί της πόλης και έχει αφιερώσει τη ζωή του στη στήριξη και την προβολή των εικαστικών τεχνών. Ο Αστέρης Μηλιώτης και ο Φοίβος Φωτιάδης, με τις ερωτήσεις τους, κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από την προσωπική του διαδρομή στον χώρο της Τέχνης, μέχρι τα κριτήρια επιλογής των καλλιτεχνών, τις εξελίξεις της Τέχνης και την άποψή του για τη δημιουργία έργων Τέχνης στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια και βαθιά γνώση του αντικειμένου, ο Γεράσιμος Τόλης μας μίλησε για το πάθος του για την Τέχνη, τις αλλαγές που έχει βιώσει στον χώρο και το μέλλον των Γκαλερί στη σύγχρονη εποχή.
Φ.Φ.: Πότε ιδρύθηκε η Γκαλερί «Ειρμός»;
Γ.Τ.: Το 1980-81.
Α.Μ.: Τι σας ώθησε αρχικά να ασχοληθείτε με την Τέχνη;
Γ.Τ.: Αυτό είναι μεράκι. Εγώ έχω σπουδάσει φυσική. Είχα δουλειά όπως και ο αδερφός μου. Από μεράκι έκανα την Γκαλερί.
Α.Μ.: Με ποια κριτήρια επιλέγετε τους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργάζεστε και τα έργα που εκθέτετε;
Γ.Τ.: Τα κριτήρια είναι προσωπικά, ποτέ αντικειμενικά. Όλοι οι καλοί ζωγράφοι έχουν χώρο στην Γκαλερί αυτή. Η προσπάθεια είναι όλα τα πράγματα που εκθέτουμε να έχουν ενδιαφέρον. Έτσι λοιπόν συγκεκριμένα κριτήρια δεν υπάρχουν. Εκθέτουμε ό,τι εμείς θεωρούμε καλό.
Φ.Φ.: Έχετε κάποια ιδιαίτερη προτίμηση σε κάποιον καλλιτέχνη;
Γ.Τ.: Έχω… Αλλά είναι εποχικό. Σε διαφορετικές χρονικές στιγμές μου αρέσει κάποιος, σε άλλες όχι. Ας πούμε ο Μόραλης μου αρέσει. Ο Γκίκας μου αρέσει. Και κάποιους που τους ξέρετε και εσείς… ο Φασιανός, ο Μυταράς. Αυτοί είναι μέσα στις προτιμήσεις μου.
Α.Μ.: Έχετε δημιουργήσει κάποια δικιά σας συλλογή με δικά σας έργα;
Γ.Τ: Μοιραία γίνεται αυτό. Ένα έργο να κρατούσα τον χρόνο, που μου άρεσε, θα είχα 40 έργα. Από την στιγμή που έχει τέσσερις τείχους και πέντε έργα το ένα είναι παραπανίσιο (γέλια). Γίνεσαι συλλέκτης στο τέλος του πράγματος.
Α.Μ. Τί σημαίνει συλλέκτης;
Γ.Τ.: Υπάρχει ο συλλέκτης και ο «συλλέκτης». Συλλέκτης είναι ο άνθρωπος που δείχνει ενδιαφέρον για την Τέχνη, του αρέσει και όπως σε όλους τους ανθρώπους συμβαίνει, αυτό που του αρέσει το συλλέγει. Έτσι υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που δείχνουν ενδιαφέρον για διάφορα αντικείμενα και προσπαθεί να έχει μια πλήρη γκάμα από αυτό. Από την στιγμή που ένας άνθρωπος έχει παραπάνω από αυτά που χρειάζεται και του είναι λειτουργικά είναι συλλέκτης. Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία που αναπτύχθηκε τελευταία. Είναι ο «συλλέκτης». Αυτοί κατά κανόνα έχουν λεφτά και υψηλή κοινωνική επιφάνεια και μαζεύουν πράγματα για την φιγούρα. Επειδή όμως έχουν λεφτά, έχουν και καλά έργα. Απλά δεν είναι το ίδιο με τον συλλέκτη που το κάνει με μεράκι.
Φ.Φ.: Γιατί ο άνθρωπος παράγει Τέχνη;
Γ.Τ.:Η παραγωγή της Τέχνης είναι ανάγκη για τον άνθρωπο. Μερικοί πιστεύουν ότι πριν καν ο άνθρωπος μάθει να μιλάει τραγουδάει, και πριν από αυτό ζωγράφιζε στους τοίχους. Αυτός που άφησε το αποτύπωμά στον τοίχο έκανε μια δημιουργία. Είναι η ανάγκη να εκφραστεί, όπως μπορεί και επικοινωνεί με τους άλλους.
Α.Μ.: Τι μπορεί να θεωρηθεί Τέχνη;
Γ.Τ.: Φαντάζομαι ότι ό,τι υπερβαίνει την καθημερινότητα και την λειτουργική ανάγκη έχει μια σπίθα δημιουργικότητας και μπορεί να θεωρηθεί Τέχνη. Η σωστή ερώτηση, όπως έχουν γίνει τα πράγματα, είναι όχι να με ρωτήσεις τι είναι Τέχνη αλλά τι παύει να είναι Τέχνη από όλα αυτά που κυκλοφορούν, γιατί το πράγμα έχει ξεχειλώσει και θεωρούν Τέχνη οτιδήποτε κυκλοφορεί.
Α.Μ.: Τα graffiti είναι Τέχνη;
Γ.Τ.: Ναι. Τα καλά graffiti είναι μια δημόσια Τέχνη, όπως και τα δημόσια γλυπτά. Βέβαια, τα περισσότερα από αυτά δεν είναι καλά. Είναι κακόγουστα. Πάρα πολλά από αυτά είναι Τέχνη. Βλέπουμε πως πλέον μπαίνουν στα μουσεία όχι ως μουσειακά αντικείμενα άλλα ως έργα graffiti. Είναι ένα είδος Τέχνης από μόνα τους. Προφανώς δεν είναι το ίδιο με την ζωγραφική άλλα είναι μια έκφραση όπως και η ζωγραφική. Έχουν πουληθεί στο εξωτερικό ως έργα street art, και επομένως εγώ θεωρώ πως είναι Τέχνη.
Φ.Φ.: Τι πιστεύετε για την Τέχνη που δημιουργεί η Τεχνητή Νοημοσύνη;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι πίσω από όλα. Όταν λείπει ο ανθρώπινος παράγοντας, κατά τη γνώμη μου, το αποτέλεσμα, όσο καλό και αν είναι, είναι άψυχο. Θα μπορούσε να το κάνεις καθένας με το σωστό λογισμικό. Θα είχε όμως νόημα; Θα ξεχώριζε το ένα από το άλλο; Μπορεί να κάνουν πολύ ωραία πράγματα, αλλά πάντα κάτι θα λείπει από μέσα.
Φ.Φ.: Σε ποιους απευθύνεται η Γκαλερί;
Γ.Τ.: Πάμε λίγο ευρύτερα. Υπάρχει μία παρανόηση. Πιστεύουν οι άνθρωποι πως όταν βγαίνουν να ψωνίσουν διαλέγουν αυτοί τα μαγαζιά. Εσύ πιστεύεις ότι αν βγεις έξω να ψωνίσεις θα διαλέξεις εσύ το κατάστημα. Στην πράξη όμως γίνεται ακριβώς το αντίθετο. Το μαγαζί διαλέγει εσένα με τα πράγματα που θα φέρει, απευθύνεται δηλαδή σε συγκεκριμένο κοινό. Πας σε κάποιο επειδή σε αυτό πιστεύεις ότι θα βρεις αυτό που σου αρέσει. Απευθύνεται σε σένα με αυτά που φέρνει, όχι στον διπλανό. Η Γκαλερί με έναν τρόπο απευθύνεται σε ένα κοινό, αλλά όχι τόσο αυστηρά ορισμένο. Υπάρχουν Γκαλερί που δείχνουν μόνο πρωτοποριακή Τέχνη, έχουν διαλέξει το κοινό τους. Το καλό είναι η Γκαλερί να απευθύνεται σέ όσους περισσότερους γίνεται. Από την μία να καλύπτει αυτούς που έχει ήδη, και από την άλλη να προσελκύει αυτούς που βρίσκονται σε σκέψη για τα έργα Τέχνης.
Α.Μ.: Τι έχει αλλάξει κατά την διάρκεια των ετών στην Γκαλερί;
Γ.Τ.: Καταρχήν η ηλικία μου… Αυτό με νοιάζει εμένα! (γέλια) Τί να έχει αλλάξει; Η κοσμογονία, ό,τι γίνεται παντού γίνεται και εδώ. Βγήκαν νέοι άνθρωποι, ταλέντα, στυλ, τάσεις ζωγραφικής, νέες αντιλήψεις. Στην αρχή τα τοπία έδειχναν αγροτικές εργασίες και γαϊδουράκια. Τώρα αμφιβάλλω αν κανείς από εσάς έχει δει γαϊδούρι στη ζωή του. Δεν συγκινεί, πλέον, το αγροτικό τοπίο. Τα πράγματα φύγαν, το τοπίο από αγροτικό έγινε αστικό. Οι άνθρωποι έπαψαν να είναι ρεαλιστικοί και συγκεκριμένοι. Και φτάσαμε εδώ (αναφέρεται στις πιο αφαιρετικές απεικονίσεις). Άρα άλλαξαν πάρα πολλά.
Φ.Φ.: Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιήθηκε στην Γκαλερί η επόμενη γενιά, ο γιος σας. Έχετε ανάλογη προσέγγιση στην Τέχνη;
Γ.Τ.: Άλλες φορές ναι, άλλες όχι! Δεν συμπίπτουν σίγουρα, ευτυχώς δηλαδή. Φαντάσου να συνέπιπταν, θα ήταν τραγικό. Είναι ένας άνθρωπος με άλλες προσλαμβάνουσες και άποψη. Άλλα πράγματα θέλει και του αρέσουν. Βέβαια, σε κάποια πράγματα συμφωνούμε, γιατί υπάρχουν στέρεες αξίες στην Τέχνη, όμως σε πολλά πράγματα δεν συμφωνούμε, αφού έχει άλλη αντίληψη των πραγμάτων από εμένα
Α.Μ. και Φ.Φ.: Ευχαριστούμε για τον χρόνο σας.
Γ.Τ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ.
