του Αναστάση Σωτηράκογλου
«Το πιο βαθύ σκοτάδι είναι πριν την αυγή»
Μία διαχρονική φράση του Thomas Fuller από το 1732 που σήμερα αποκτά μία νέα διάσταση. Καθώς ολόκληρη η ανθρωπότητα στρέφει το βλέμμα της στο διάστημα και ελπίζει πως το μέλλον μας βρίσκεται «εκεί έξω», πρέπει να αντιμετωπίσουμε ένα νέο σκοτάδι, όχι μόνο αυτό της άγνοιας και της αβεβαιότητας, αλλά και αυτό της συνύπαρξης με τους άλλους λαούς σε ένα εντελώς νέο πεδίο. Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει με τις συμφωνίες για αμοιβαία συνεργασία στην εξερεύνηση του διαστήματος ανάμεσα σε Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ., πριν από πολλά χρόνια, ή με την κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, ο οποίος φιλοξενεί αστροναύτες από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, ο ανταγωνισμός δε σταμάτησε ποτέ. Μάλιστα, σήμερα λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις εμπλέκοντας ακόμα περισσότερες χώρες.
Ομολογουμένως, το διάστημα έχει να προσφέρει πολλά στον άνθρωπο, όπως διάφορα μεταλλεύματα χρήσιμα για την εξέλιξη της τεχνολογίας και της ιατρικής, ενίσχυση της στρατηγικής του παρουσίας στη Γη μέσω των δορυφόρων, αλλά και ένα ενδεχόμενο νέο σπίτι. Δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που πιστεύουν ότι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει η ανθρωπότητα είναι η έξοδός της στο διάστημα σε αναζήτηση ενός άλλου πλανήτη με σκοπό να τον αποικίσει. Συνεπώς, είναι λογικό πολλά κράτη να ενδιαφέρονται για την πρωτιά σε αυτόν τον άτυπο αγώνα για την κυριαρχία στο διάστημα. Η.Π.Α., Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μόνο μερικά από τα κράτη/ενώσεις που οργανώνουν διαστημικές αποστολές τόσο για τη συλλογή χρήσιμων πληροφοριών, όσο και απλώς για να δηλώσουν την παρουσία τους και το ενδιαφέρον τους για το διάστημα και να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα στους ανταγωνιστές τους πως δεν πρόκειται να μείνουν άπραγοι στην επιφάνεια της γης.
Μέσα στα πλαίσια αυτού του ανταγωνισμού, έχει ήδη αρχίσει και συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς η στρατιωτικοποίηση του διαστήματος, ιδιαίτερα από χώρες με οικονομική και στρατιωτική ισχύ, γεγονός που ευνοεί η εξέλιξη της τεχνολογίας. Κάθε χώρα επιθυμεί να προασπίσει τα δικά της συμφέροντα, συχνά εις βάρος της διεθνούς ευημερίας, και καμία δεν πρόκειται να υποχωρήσει όταν μιλάμε για μία μάχη, που αν κερδηθεί θα έχει να προσφέρει όχι μόνο μία εξέχουσα θέση στη διακυβέρνηση του διαστήματος, αλλά και τη δύναμη να ελέγχει την κατάσταση στον πλανήτη μας.
Τα δύσκολα είναι ακόμα μπροστά μας. Προκειμένου να επιβιώσει η ανθρωπότητα και να καταφέρει να εξελιχθεί πρέπει, αρχικά, να περάσει τον σκόπελο του ανταγωνισμού στο διάστημα. Κάτι τέτοιο δε θα είναι εύκολο, καθώς αν κρίνουμε από την προϊστορία μας στη γη, σπάνια αποφεύγεται μία σύγκρουση όταν πρόκειται για την εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψιν τη φράση με την οποία ξεκινήσαμε το άρθρο, τότε μπορούμε να έχουμε μία ελπίδα πως θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, αρκεί να είμαστε ενωμένοι, γεγονός που μπορεί να επιτευχθεί με τη δημιουργία ενός ισχυρού νομικού πλαισίου και την προώθηση της διαστημικής διπλωματίας.
Πηγές:
Devezas, T., de Melo, F. C. L., Gregori, M. L., Salgado, M. C.V., Ribeiro, J. R., Devezas, C. B.C., (2012), The struggle for space: Past and future of the space race, Technological Forecasting and Social Change, 79 (5), pp. 963-985.
Elden, S. (2007). There is a Politics of Space because Space is Political: Henri Lefebvre and the Production of Space, Radical Philosophy Review, 10 (2), pp. 101–116.
Marshal, T. (2023). Το Μέλλον της Γεωγραφίας, μτφρ. Σπυρίδων Κατσούλας, Αθήνα: Διόπτρα.
