του Νίκου Τριανταφύλλου
Πριν από δέκα, δεκαπέντε χρόνια, η ιδέα ενός ψηφιακού νομίσματος που δεν ελέγχεται από καμία κυβέρνηση ή τράπεζα φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι αυτά τα «μαγικά» ψηφία θα αποκτούσαν τεράστια αξία και θα γίνονταν αντικείμενο παγκόσμιας συζήτησης; Τα κρυπτονομίσματα, από περιθωριακή ιδέα, έχουν μετατραπεί σε ένα φαινόμενο που επηρεάζει την οικονομία ανά τον κόσμο. Αλλά ποια είναι η πραγματική τους σημασία; Ποια τα πλεονεκτήματα, τα μειονεκτήματα και οι πιθανές εφαρμογές τους;
Το πρώτο κρυπτονόμισμα, το Bitcoin, δημιουργήθηκε το 2009 και για πολλά χρόνια δεν γνώρισε ιδιαίτερη δημοσιότητα ούτε ήταν σημαντικός παράγοντας. Το ίδιο ίσχυε και για όσα κρυπτονομίσματα δημιουργήθηκαν μετά από αυτό. Όμως από το 2019 περίπου, και ιδίως από το 2021, γνώρισαν μεγάλη απήχηση και το Bitcoin κατέχει το ρεκόρ αξίας των 108.319,87$. Σήμερα η διάδοσή τους έχει αναχαιτιστεί κάπως, κυρίως της νομοθεσίας στην Κίνα που απαγορεύει τις συναλλαγές με αυτά και της σημαντικής μείωσης του περιθωρίου κέρδους ενός άλλου σημαντικού νομίσματος, του Ethereum, το 2022, εξακολουθώντας, ωστόσο, να έχουν σημαντικό ρόλο στην συνολική οικονομία. Στην Ελλάδα δεν αναγνωρίζονται, ακόμη, ως επίσημο μέσο συναλλαγής, αλλά σε κράτη όπως το Ελ Σαβαντόρ έχουν υιοθετηθεί ως επίσημο νόμισμα.
Η συνολική αξία των κρυπτονομισμάτων, στα τέλη του 2021, ήταν περίπου δύο τρισεκατομμύρια δολάρια, αλλά εννιά μήνες αργότερα κατήλθε στο μισό. Αυτή η χαρακτηριστική αστάθεια στις τιμές τους αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα για όσους τα χρησιμοποιούν. Μέσα σε λίγες μέρες πολλά νομίσματα έχουν χάσει 20%+ της αξίας τους και αντίστοιχα οι κάτοχοί τους έχασαν και πάνω από το 20% των χρημάτων που είχαν διαθέσει στα κρυπτονομίσματα καθώς είναι ακόμη πιο ασταθή και από τις μετοχές.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι οι απάτες. Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιος κακόβουλος δημιούργησε ένα δικό του νόμισμα, το προώθησε, περίμενε να επενδυθούν αρκετά λεφτά σε αυτό και στην συνέχεια εξαφανίστηκε, διέγραψε το νόμισμα και έκλεψε τα χρήματα. Λόγω της επενδυτικής τους φύσης είναι πολύ ευάλωτα σε τέτοιου είδους απάτες και για αυτό, σε συνδυασμό με την ακατάπαυστη και απρόβλεπτη αυξομείωση της αξίας τους, οι αγοραστές πρέπει να είναι πολύ πιο προσεκτικοί απ’ ότι με τα «κλασικά» λεφτά.
Τέλος, ζωτικό και ριζικό πρόβλημα των κρυπτονομισμάτων είναι το πώς «κόβονται». Προφανώς δεν υπάρχουν νομισματοκοπεία και τράπεζες για να διαχειρίζονται αυτήν την διαδικασία. Οποιοσδήποτε μπορεί να αποκτήσει νομίσματα (για την ακρίβεια να ανταμειφθεί) με την διαδικασία του mining. Θα παραλειφθούν οι εξονυχιστικές τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά ουσιαστικά ο χρήστης «δανείζει» τους πόρους του υπολογιστή του (συνήθως της κάρτας γραφικών) για να πραγματοποιηθούν κάποιες «εργασίες» που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία και συναλλαγή των νομισμάτων και ως αντάλλαγμα-αμοιβή δέχεται κάποια κρυπτονομίσματα. Το πρόβλημα βρίσκεται σε δύο τομείς. Πρώτον, είναι δύσκολο, πλέον, και αρκετά σύνθετο να αποδειχθεί κερδοφόρα μία επιχείρηση mining, οπότε αποθαρρύνεται και η δημιουργία νέων νομισμάτων (το 2020-2022 ήταν πολύ πιο κερδοφόρες). Δεύτερον, και αυτό είναι και το σημαντικότερο ζήτημα, το mining καταναλώνει υπερβολικά ποσά ενέργειας και συμβάλλει σημαντικά στην κλιματική κρίση. Το 2023 μία μελέτη έφτασε στο συμπέρασμα ότι μέχρι το 2027 το mining θα μπορούσε να παράγει 450 εκατομμύρια τόνους διοξείδιού του άνθρακα, το 1.2% του συνόλου παγκοσμίως.
Όμως δεν έχει μόνο μειονεκτήματα αυτή η καινοτόμος τεχνολογία. Λόγω της τεχνολογίας blockchain που χρησιμοποιούν, είναι πρακτικά αδύνατο κάποιος να αποκτήσει πρόσβαση στο «πορτοφόλι» κάποιου άλλου, χωρίς την συναίνεσή του, οπότε είναι εξαιρετικά ασφαλή (εφόσον ο χρήστης προσέχει και δεν πέσει θύμα κάποιας απάτης). Επιπλέον, τα κρυπτονομίσματα έχουν φύση ανοιχτού κώδικα, οπότε μπορεί οποιοσδήποτε να φτιάξει ένα νέο νόμισμα για την δική του, εξειδικευμένη χρήση. Επίσης, ο δημιουργός έχει την δυνατότητα να γνωστοποιήσει και να περιορίσει το συνολικό χρηματικό απόθεμα, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο και ουσιαστικά αδύνατο με άλλους τύπους χρημάτων. Τέλος, οι χρήστες μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν οπουδήποτε και οποτεδήποτε, με πολύ μικρό κόστος συναλλαγής, ανεξαρτήτως του ποσού μεταφοράς, ενώ ταυτόχρονα δεν απαιτείται η γνωστοποίηση προσωπικών στοιχείων για την πραγματοποίηση των συναλλαγών. Το τελευταίο έχει και το μειονέκτημα ότι, λόγω της ανώνυμης και μη ανιχνεύσιμης φύσεως των κρυπτονομισμάτων, είναι εξαιρετικά εύχρηστα για την διάπραξη εγκλημάτων.
Τα κρυπτονομίσματα αποτελούν ένα αμφιλεγόμενο θέμα, γεμάτο αντιφάσεις και προκλήσεις. Από τη μια πλευρά, υπόσχονται ασφάλεια και ευκολία στις συναλλαγές, ενώ από την άλλη εγείρουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη ρύθμιση, τη φορολογία και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Παρόλα αυτά, η τεχνολογία blockchain, στην οποία βασίζονται, έχει τη δυνατότητα να φέρει σημαντικές αλλαγές σε πολλούς τομείς. Το μέλλον των κρυπτονομισμάτων είναι αβέβαιο, αλλά η συζήτηση για αυτά είναι απαραίτητη.
Πηγές
Hebous, S., & Vernon-Lin, N. (2024, 15 Αυγούστου). Carbon Emissions from AI and Crypto Are Surging and Tax Policy Can Help. IMF. Διαθέσιμο στο https://www.imf.org/en/Blogs/Articles/2024/08/15/carbon-emissions-from-ai-and-crypto-are-surging-and-tax-policy-can-help. (προσπέλαση 29/1/2025).
Greenberg, A. (2011, 20 Απριλίου). Crypto Currency. Forbes. Διαθέσιμο στο https://www.forbes.com/forbes/2011/0509/technology-psilocybin-bitcoins-gavin-andresen-crypto-currency.html. (προσπέλαση 29/1/2025).
(2021, 10 Ιουνίου). Bitcoin legal tender in El Salvador, first country ever. Mercopress. Διαθέσιμο στο https://en.mercopress.com/2021/06/10/bitcoin-legal-tender-in-el-salvador-first-country-ever. (προσπέλαση 29/1/2025).
Szalay, E. (2021, 30 Νοεμβρίου). A history of cryptocurrency, from gaming tokens to a $2tn market. Financial Times. Διαθέσιμο στο https://www.ft.com/content/78431430-1afb-4712-bb75-424788c60583. (προσπέλαση 29/1/2025).
Russell-Jones, L. (2022, 7 Σεπτεμβρίου). Cryptocurrency market slumps below $1trn. The Times. Διαθέσιμο στο https://www.thetimes.com/article/cryptocurrency-market-slumps-below-1trn-q0rb8ls9v. (προσπέλαση 29/1/2025).
Russell-Jones, L. (2022, 15 Μαΐου). What’s happening to cryptocurrencies?. Sunday Times. Διαθέσιμο στο https://www.thetimes.com/article/whats-happening-to-cryptocurrencies-hdlklltrk. (προσπέλαση 29/1/2025).
Bedford Taylor, M. (2017, 1 Σεπτεμβρίου). The Evolution of Bitcoin Hardware. Computer. Διαθέσιμο στο https://www.computer.org/csdl/magazine/co/2017/09/mco2017090058/13rRUwghdcJ. (προσπέλαση 29/1/2025).
