του Θανάση Παπαδήμου
Κατά καιρούς επανέρχεται η συζήτηση για το κατά πόσο το γυναικείο φύλο μπορεί να θεωρηθεί το «αδύνατο φύλο». Η Ιστορία, ωστόσο, έχει δείξει αρκετές φορές ότι οι γυναίκες μπορούν να επιδείξουν αντοχή, τόλμη και αποφασιστικότητα, ειδικά όταν απειλούνται αγαπημένα πρόσωπα ή η πατρίδα. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα παραθέτει και ο Θουκυδίδης στην καταγραφή των Κερκυραϊκών στο 3ο Βιβλίο, Κεφ. 74, στο οποίο καταγράφει τη συμμετοχή των γυναικών της Κέρκυρας στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε στο νησί τους κατά το 435 π.Χ., λόγω των έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων μεταξύ δημοκρατικών και ολιγαρχικών. Εκείνες, λοιπόν, χωρίς να διαθέτουν όπλα ή στρατιωτική εκπαίδευση χρησιμοποίησαν κάθε πρόσφορο μέσο που είχαν στη διάθεσή τους… τα κεραμίδια των σπιτιών τους, προκειμένου να υπερασπιστούν την πόλη και τις οικογένειές τους. Ποια όμως κατάσταση επικρατούσε εκείνη την εποχή στην Κέρκυρα και πώς η Φυσική μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την αποτελεσματικότητα αυτού του ιδιαίτερου «όπλου»;
Κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, η Κέρκυρα βυθίστηκε σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο μεταξύ της δημοκρατικής και της ολιγαρχικής πολιτικής παράταξης, βιώνοντας μια περίοδο έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης και διχασμού. Οι συγκρούσεις εξαπλώθηκαν στους δρόμους της πόλης, με βίαιες μάχες σώμα με σώμα, εκτελέσεις αθώων πολιτών και ικετών και λεηλασίες. Η δημιουργία ενός κλίματος απόλυτου χάους, τρόμου και αμοιβαίας καχυποψίας ήταν αναπόφευκτη. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, οι γυναίκες που συνήθως δεν συμμετέχουν σε πολεμικές συγκρούσεις ανέλαβαν ενεργό ρόλο πολεμώντας στο πλευρό των δημοκρατικών. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο Θουκυδίδης πολέμησαν «τολμηρώς», «πάρα φύσιν», υπερβαίνοντας δηλαδή τη φύση τους και ενεργώντας με τόλμη και γενναιότητα, καθώς πετούσαν από τις στέγες των σπιτιών κεραμίδια στους αντιπάλους! Τελικά, ο ηρωισμός που επέδειξαν δεν άλλαξε μόνο την πορεία της μάχης, αλλά συγχρόνως ανέδειξε την ικανότητα των γυναικών να ξεπερνούν τα κοινωνικά και φυσικά όρια όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.
Ωστόσο, πόσο επικίνδυνα ήταν στην πραγματικότητα αυτά τα αυτοσχέδια όπλα; Ήταν απλώς ένα σύμβολο της αποφασιστικότητας των γυναικών ή μπορούσαν πραγματικά να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς; Μία πιο προσεκτική ματιά, λοιπόν, από το πρίσμα της Φυσικής, αποκαλύπτει τη φονική δύναμη των κεραμιδιών:
Τύποι για τον υπολογισμό της δύναμης με την οποία πέφτουν τα κεραμίδια:
➢ Τύπος ταχύτητας στην ελεύθερη πτώση: U^2=2gh ,όπου U: η ταχύτητα πρόσκρουσης, g: η επιτάχυνση της βαρύτητας και h: το ύψος από το οποίο πέφτει το αντκείμενο.
➢ Τύπος δύναμης πρόσκρουσης: F=Δp/Δt ,όπου F: η δύναμη πρόσκρουσης, Δp=mU: η ορμή του αντικειμένου(και m: η μάζα του και U: η ταχύτητα πρόσκρουσης) και Δt: η διάρκεια της πρόσκρουσης.
Δεδομένα:
➢ Ύψος h πτώσης: 5 μέτρα (κατά προσέγγιση, το ύψος σπιτιού)
➢ Μάζα m κεραμιδιού: 2,5 κιλά
➢ Επιτάχυνση της βαρύτητας g: 10 m/s^2
➢ Διάρκεια πρόσκρουσης Δt: 0,05 δευτερόλεπτα
Υπολογισμός:
Είναι: U=√2gh ⇔ U=10 m/s , άρα η ταχύτητα με την οποία προσκρούουν τα κεραμίδια πάνω στους ολιγαρχικους είναι 10 m/s.
Στη συνέχεια: F= Δp/Δt= mU/Δt= 500 N , άρα η δύναμη πρόσκρουσης είναι ίση με 500 N, που ισοδυναμεί με το βάρος ενός αντικειμένου 50 κιλών.
Ολοκληρώνοντας, η καταγραφή του Θουκυδίδη για τις γυναίκες της Κέρκυρας αποδεικνύει πως, παρά την απουσία στρατιωτικής εκπαίδευσης, η αγάπη για την πατρίδα, η οποία κινδύνευε από τις πολιτικές αλλαγές που είχαν επιβάλει οι ολιγαρχικοί, ξεπέρασε τον φόβο για τους πολεμικούς κινδύνους και έδωσε ώθηση στις γυναίκες να υπερασπιστούν με θάρρος τους αγαπημένους τους χρησιμοποιώντας ένα καθημερινό αντικείμενο ως αποτελεσματικό όπλο. Μέσα από την επιστημονική ανάλυση, διαπιστώσαμε ότι τα κεραμίδια μπορούσαν, όχι μόνο να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς, αλλά και να αποδειχθούν θανατηφόρα, ιδιαίτερα αν έπλητταν το κεφάλι ή ζωτικά όργανα.
Συμπερασματικά, η ιστορία αυτή αποτελεί μια ακόμα απόδειξη πως, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, οι γυναίκες δεν διστάζουν να υπερβούν τους κοινωνικούς περιορισμούς και να αγωνιστούν ισάξια με τους άντρες. Η τόλμη και η ευρηματικότητά τους τις ανέδειξαν από παθητικούς παρατηρητές σε ενεργές μαχήτριες, αποδεικνύοντας ότι η δύναμη δεν μετριέται μόνο σε όπλα, αλλά και σε θέληση.
