Η εαρινή και η φθινοπωρινή ισημερία καθορίζουν την έναρξη της άνοιξης και του φθινοπώρου. Η ισημερία συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, όταν ο άξονας της γης ευθυγραμμίζεται παράλληλα και σε ορθή γωνία με τον άξονα του ηλίου. Στη συγκεκριμένη στιγμή ο Ήλιος βρίσκεται σε ευθεία με το κατακόρυφο ισημερινό της γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η ημέρα να έχουν ίση διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας.
Η ισημερία συμβαίνει γύρω στις 20 Μαρτίου και 22 Σεπτεμβρίου. Σε αυτό το σημείο η παρέκκλιση του άξονα της γης είναι μηδενική προς τον ήλιο. Το όνομα ισημερία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ίσος και ημέρα, καθώς κατά την ισημερία, η νύκτα και η ημέρα έχουν περίπου το ίδιο χρονικό μήκος.
Οι ισημερίες (εαρινή και φθινοπωρινή), καθορίζουν την έναρξη της άνοιξης και του φθινοπώρου, ενώ τα ηλιοστάσια (θερινό και χειμερινό) προσδιορίζουν την έναρξη του καλοκαιριού και του χειμώνα αντίστοιχα.
Και στις τέσσερις περιπτώσεις πρόκειται για συγκεκριμένα σημεία στον χώρο και τον χρόνο, που εξαρτώνται από την θέση του πλανήτη μας κατά την ετήσια περιφορά του γύρω από τον ήλιο μας.
Η εαρινή ισημερία πραγματοποιείται περίπου στις 20 Μαρτίου, όταν το κέντρο του Ηλίου είναι κατακόρυφο προς τον γήινο ισημερινό, διασχίζοντας τους ουρανούς από Νότο προς Βορρά. Κατά την εαρινή ισημερία, αρχίζει μια εξάμηνη περίοδος συνεχόμενης μέρας στο Βόρειο Πόλο και, αντίστοιχα, μια εξάμηνη περίοδος συνεχόμενης νύχτας στο Νότιο Πόλο.
Στην αστρονομία ισημερία καλείται η αστρική ημέρα κατά την οποία το κέντρο του ηλιακού δίσκου βρίσκεται ίσο χρονικό διάστημα πάνω και κάτω από τον ορίζοντα, διαγράφει δηλαδή ίσα τόξα (ημερήσιο και νυκτερινό), και κατά τη διάρκεια της οποίας οι ακτίνες του ηλίου πέφτουν με γωνία 90 μοιρών (κάθετα) στον ισημερινό, παρουσιάζοντας έτσι μηδενική απόκλιση.
Στις ισημερίες η μέρα και η νύχτα έχουν περίπου την ίδια διάρκεια (και όχι ακριβώς την ίδια), ενώ στον Ισημερινό το μεσημέρι ο ήλιος βρίσκεται κατακόρυφα ακριβώς από πάνω του. Τη στιγμή ακριβώς που το κέντρο του ήλιου περνάει πάνω από τον Ισημερινό (ο επίσημος ορισμός της ισημερίας), η μέρα θα είναι οριακά μεγαλύτερη από τη νύχτα οπουδήποτε στον κόσμο.
Αν ο ήλιος δεν ήταν παρά ένα φωτεινό σημείο στον ουρανό και η Γη δεν είχε ατμόσφαιρα (η οποία καμπυλώνει ελαφρά τις ηλιακές ακτίνες), τότε μόνο, κατά τη στιγμή της ισημερίας, η μέρα και η νύχτα θα ήσαν ακριβώς ίσες (12 ώρες η κάθε μια).
Το φαινόμενο της Ισημερίας οφείλεται στην περιφορά της γης γύρω από τον ήλιο και στην κλίση του άξονα περιστροφής της. Καθώς η γη περιφέρεται γύρω από τον ήλιο και επειδή ο άξονας περιστροφής της δεν είναι κάθετος στο επίπεδο περιφοράς η διάρκεια της ημέρας αλλάζει. Δύο φορές το χρόνο η γη βρίσκεται σε τέτοια θέση που οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν εντελώς κάθετα στον ισημερινό. Η ανατολή του ήλιου και η δύση υπολογίζονται στα διάφορα ημερολόγια σύμφωνα με τη χρονική στιγμή που θα εμφανιστεί η πρώτη ακτίνα του ήλιου και τη χρονική στιγμή που θα εξαφανιστεί και η τελευταία ακτίνα. Αυτό σημαίνει πρακτικά, σε συνδυασμό με το μέγεθος του ηλιακού δίσκου και το γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται κάποιος, ότι η πραγματική ίση μέρα και ίση νύχτα δεν εμφανίζεται τις ημερομηνίες που ορίζουμε ως ισημερίες.
Συντάκτης: Γιώργος Γούσης
