Τα κάλαντα είναι ελληνικό έθιμο που διατηρείται ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να γυρνούν από σπίτι σε σπίτι δύο μαζί ή και περισσότερα και να τραγουδούν τα κάλαντα συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες.

Τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, χτυπούν την πόρτα και ρωτούν: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση από τον νοικοκύρη ή την νοικοκυρά είναι θετική, τότε τραγουδούν τα κάλαντα για μερικά λεπτά, τελειώνοντας με την ευχή «Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά». Ο νοικοκύρης τα ανταμοίβει με κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες.

Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα  και διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ.

Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα. Εκτός από τα χιλιοακουσμένα έχουμε και τα εξής:

Κάλαντα Χριστουγέννων (Μωραΐτικα)

Χριστούγεννα , Πρωτούγεννα , πρώτη γιορτή του χρόνου,

για βγάτε , δέτε , μάθετε , πως ο Χριστός γεννάται .

Γεννάται κι αναθρέφεται με μέλι και με γάλα ,

το μέλι τρων οι άρχοντες , το γάλα οι αφεντάδες

και το μελισσοβότανο να νίβοντ” οι κυράδες!

Κυρά ψηλή ,κυρά λιγνή , κυρά γαϊτανοφρύδα ,

κυρά μου οτάν στολίζεσαι να πας στην εκκλησιά σου ,

βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι αγκάλη

και τον καθάριο αυγερινό τον βάζεις δακτυλίδι .

Εμείς εδώ δεν ήρθαμε να φάμε και να πιούμε,

παρά σας αγαπούσαμε κι ηρθαμε να σας δούμε !

Δώστε μας και τον κόκκορα , δώστε μας και την κότα !

Δώστε μας και πέντ” έξι αυγά , να πάμε σ΄ άλλη πόρτα!

ΚΑΛΑΝΤΑ ΘΡΑΚΗΣ

Χριστός γεννιέται, χαρά στον κόσμο,

χαρά στον κόσμο, στα παλληκάρια.

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες,

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Κοιλοπονούσε, παρακαλούσε,

τους αρχαγγέλους , τους ιεράρχες.

-Σεις αρχαγγέλοι και ιεράρχες,

στη Σμύρνη πηγαίν΄τε , μαμμές να φέρ΄τε.

Άγια Μαρίνα, άγια Κατερίνα,

στη Σμύρνη πάνε , μαμμές να φέρουν.

Όσο να πάνε κι όσο να έρθουν,

η Παναγιά μας ηληυτηρώθη.

Στην κούνια τό ΄βαλαν και το κουνούσαν,

και το κουνούσαν , το τραγουδούσαν.

Σαν ήλιος λάμπει ,σα νιο φεγγάρι,

σα νιο φεγγάρι, το παλληκάρι.

Φέγγει σε τούτον το νοικοκύρη,

με τα καλά του, με τα παιδιά του,

με την καλή τη νοικοκυρά του…

ΚΑΛΑΝΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝNΩΝ ( ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ)

Αυτή είναι η ημέρα όπου ήλθ” ο Λυτρωτής

από Μαριάμ Μητέρα εκ Παρθένου γεννηθείς. (2)

Άναρχος αρχήν λαμβάνει και σαρκούται ο θεός

Αγέννητος γεννάται εις την φάτνην ταπεινός. (2)

Άγγελοι το νέο λέγουν εις ποιμένας και βοσκούς

ο Αστήρ το θαύμα δείχνει εις τους μάγους και σοφούς. (2)

Οι τρεις μάγοι ξεκινάνε τ» άστρο έχουν βοηθό

τη σπηλιά ψάχνουν να βρούνε με τον άγιο θεό. (2)

Λίβανο χρυσό και σμύρνα να του παν” επιθυμούν

τη μικρή γλυκιά μορφή του σκύβουν και την προσκυνούν. (2)

Όσοι έχετε στα ξένα να δεχτείτε με καλό ευτυχία να σας δίνει το Θεό παρακαλώ. (2)

ΚΑΛΑΝΤΑ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ

Ελάτε εδώ γειτόνισσες

Και εσείς γειτονοπούλες,

Τα σπάργανα να φτιάξουμε

και το Χριστό ν΄ αλλάξουμε.

Τα σπάργανα για το Χριστό,

Ελάτε όλες σας εδώ.(δις)

Να πάμε να γυρίσουμε

Και βάγια να σκορπίσουμε .

Να βρούμε και την Παναγιά

οπού μας φέρνει τη χαρά.

Τα σπάργανα για το Χριστό,

ελάτε όλες σας εδώ.(δις)

Κοιμάται στα τριαντάφυλλα,

γεννιέται μες στα λούλουδα.

Γεννιέται μες στα λούλουδα ,

κοιμάται στα τριαντάφυλλα.

Τα σπάργανα για το Χριστό,

ελάτε όλες σας εδώ.

Τα σπάργανα να φτιάξουμε

και το Χριστό ν΄ αλλάξουμε.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Προσοτσάνης Δράμας

Χριστός γεννάται χαρά στον κόσμο

χαρά στον κόσμο στα παλικάρια

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτες

η Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Η Παναγιά μας κοιλοπονούσε

κοιλοπονούσε παρακαλούσε

τους Αποστόλους τους Ιεράρχες

να παν να φέρουν μήλα και ρόδα.

Οι Αποστόλοι για μήλα πάνε

οι Ιεράρχες για ρόδα πάνε

Κι ως που να πάνε

κι ως που να έρθουν

η Παναγιά μας ξελευθερώθει.

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα Κυκλάδων

Για σένα, κόρη όμορφη, ήρθαμε να τα πούμε

και τα καλά Χριστούγεννα για να σου ευχηθούμε.

Σ’ αυτό το σπίτι που ‘ρθαμε καράβια ν’ ασημένια

του χρόνου σαν και σήμερα να ‘ναι μαλαματένια.

Αν έχεις κόρη όμορφη, βάλε την στο τσιμπίδι

και κρέμασέ την αψηλά, να μην την φαν οι ψύλλοι.

Φέρτε μας κρασί να πιούμε και του χρόνου να σας πούμε,

και του χρόνου να σας πούμε φέρτε μας κρασί να πιούμε.

Συντάκτρια:

Ζαννίνα Οικονόμου