Οι ελαιώνες της Λέσβου
«…Τα δένδρα της Λέσβου θα κατακαλύψουν τους λόφους και τις μικρές πεδιάδες της, πυκνά, κραταιά, πότε δενδρύλια λυρικά, πότε γίγαντες: οι ελαιώνες με τους πανάρχαιους τυραννισμένους κορμούς, οι πευκιάδες, τα δάση, οι καστανιές. Καθώς συμπλέκονται με το χρώμα και με το φως αυτής της αιγαιοπελαγίτικης περιοχής, υπακούνε στο νόμο της. Είναι ανάσα ψυχής να περπατάς καταμεσήμερο μες τους ελαιώνες της Γέρας, δαρμένος απ’ τον ήλιο του καλοκαιριού. Πόσο διαφορετικό είναι το αίσθημα μες το βαθύ ποτάμι του ελαιώνα των Δελφών! Εκεί μπορούσε να ακμάσει το μαντείο με τους σκοτεινούς χρησμούς του. Στη Λέσβο ποτέ! Στη Λέσβο, στα όρη των ελαιών της, θα μπορούσε να διδάξει ο Χριστός.»
Βενέζης Ηλίας, Εφταλού (Αθήνα 1977).
Ο Ηλίας Βενέζης (Κυδωνίες 1904 ή 1898 – Αθήνα 1973) ήταν Έλληνας πεζογράφος, από τους σημαντικότερους της λογοτεχνικής γενιάς του 1930. Ο Ηλίας Μέλλος, όπως ήταν το πατρικό του επώνυμο, δεν ήταν γέννημα αλλά θρέμμα της Λέσβου, στην οποία κατέφυγε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Στη Μυτιλήνη, γνωρίστηκε με τον Στράτη Μυριβήλη και εντάχθηκε στην ομάδα των λογοτεχνών και καλλιτεχνών του νησιού, τη «Λεσβιακή Άνοιξη».
Η ζωή του, από μικρή ηλικία, ακολούθησε τις περιπέτειες του μικρασιατικού ελληνισμού και τις αποτύπωσε στο έργο του. Οι απάνθρωπες συνθήκες της αιχμαλωσίας του από τους Τούρκους και ο ξεριζωμός από την πατρώα γη άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στον Ηλία Βενέζη και σημάδεψαν τη θεματογραφία του έργου του. Έγινε ο ραψωδός της προσφυγιάς και του ξεριζωμού, αλλά και της ανθρωπιάς, της καρτερίας και της πίστης. Τα σημαντικότερα έργα του είναι τα μυθιστορήματα «Το Νούμερο 31328» (1931), «Γαλήνη» (1939) και «Αιολική Γη» (1943).
Τον Ιανουάριο του 1957, η Ακαδημία Αθηνών εξέλεξε τον Ηλία Βενέζη ως τακτικό μέλος της στην τάξη των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών και το 1959, του απενεμήθη ο Ταξιάρχης του Τάγματος Γεωργίου Α.
Πέθανε στις 3 Αυγούστου 1973, στην Αθήνα, από καρκίνο του λάρυγγα, με τον οποίο είχε διαγνωστεί πριν από δύο χρόνια. Κηδεύτηκε και τάφηκε στη Μήθυμνα (Μόλυβο) Λέσβου απέναντι από τη μικρασιατική του πατρίδα. Σύμφωνα με τη θέλησή του, ο τάφος του είναι ανώνυμος με μόνη επιγραφή τη λέξη ΓΑΛΗΝΗ.
Πηγές:
Αθανάσης Στρατής, Αθανάσης Νίκος, Λέσβος Πατρίδα μου, Μυτιλήνη 2010.
Αναγνωστοπούλου Αχ. Μαρία, Η ΛΕΣΒΙΑΚΗ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ 18ος -19ος αι., Έκδοση Δήμου Μυτιλήνης 1996.
Αναγνώστου Στρατής, Η ΠΑΛΙΑ ΜΥΤΙΛΗΝΗ, Αναμνηστική Έκδοση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για τα 100 χρόνια από την Απελευθέρωση του 1912, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2013.
ΒΟΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΣΗΜΑΚΗΣ, ΑΣΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝΩΝ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2021.
Δουκάκη Σίμου Χουτζαίου, Λεσβιακές φωτοσκιές Σ. Χουτζαίος 1873-1967, Μυτιλήνη 1982.
Παπαδάκη Α. Βέρα, ΑΙΓΑΙΟ, ΕΙΚΟΝΑ & ΠΟΙΗΣΗ, Υπουργείο Αιγαίου/Τροχαλία 2001.
ΤΑΛΙΑΝΗΣ Δ., ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ Π., Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΟΠΙΟ 2001.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, Β΄ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ (ΕΠΕΑΕΚ), Ελαιόλαδο: Πηγή ζωής και πλούτου για τη Λέσβο και τη Μεσόγειο, ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 1999.
Talianis Dimitris, Avyerinou Panayiota, Skampavias Konstantinos, Michailaris Panayiotis, LESVOS From Sappho to Elytis, Municipality of Mytilene 1995.
https://www.sansimera.gr/biographies/2387
https://www.mytilene.gr/logotexnes/ilias-venezis-viografiko/
