Της μαθήτριας της Β Λυκείου Γρατσωνίδου Αγγελικής
Η φόνισσα είναι ένα μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη που εκδόθηκε πρώτη φορά το 1912. Είναι γραμμένο στην καθαρεύουσα και αποτελείται από 17 κεφάλαια έχοντας υπότιτλο «κοινωνικόν μυθιστόρημα». Η πλοκή εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του συγγραφέα τη Σκιάθο.
Κεντρικό πρόσωπο είναι η Φραγκογιαννού, μια βασανισμένη από τη ζωή ηλικιωμένη χήρα, η οποία ένα βράδυ θολωμένη σκοτώνει τη νεογέννητη εγγονή της. Τη δολοφονία αυτή ακολουθεί μια σειρά από φόνους τριών μικρών κοριτσιών. Ο Παπαδιαμάντης σκιαγραφεί την ψυχή της ηρωίδας και ταυτόχρονα προσπαθεί να παρουσιάσει μια ηθογραφία της εποχής στο νησί που γεννήθηκε και έζησε για μία μεγάλη περίοδο της ζωής του.
Από το κείμενό του μυθιστορήματος μας αποκαλύπτονται τα αίτια που οδήγησαν τη Φραγκογιαννού στην εγκληματική ιδέα και αργότερα πράξη της βρεφοκτονίας. Μέσα από τη χρήση της περιγραφής όπου αναλύεται η εξωτερική της εμφάνιση, με τον χαρακτηρισμό αντρικός, και ο έντονος χαρακτήρας της αλλά και της αφήγησης ξεδιπλώνεται η νοοτροπία και η σκέψη της Φραγκογιαννούς και διαφαίνεται το αρχικό κίνητρό της φόνισσας. Σύμφωνα με την τελευταία το να αποκτήσει κάποιος κόρες είναι η χειρότερη κατάρα στον κόσμο.
Γενικά, μέσα από τις γραμμές του κειμένου, το κίνητρο της Φραγκογιαννούς για τους φόνους φαίνεται πως είναι να βοηθήσει τις γυναίκες και τα μικρά κορίτσια να μην υποφέρουν, ενώ επιβαρυντικός παράγοντας που οδήγησε στην αποτρόπαια πράξη είναι η συσσωρευμένη κούραση και η έλλειψη ύπνου της πρωταγωνίστριας, που δημιουργήθηκε φροντίζοντας το άρρωστο βρέφος και τη λεχώνα κόρη της, η οποία αναρρώνει μετά τη δύσκολη εγκυμοσύνη της. Μέσα από τις χαρακτηριστικές αφηγηματικές τεχνικές του συγγραφέα ξετυλίγεται ένας ακόμη συντελεστής που οδηγεί στην ειδεχθή πράξη της βρεφοκτονίας και αφορά τις ιδιαίτερες αρνητικές εμπειρίες της φόνισσας ως γυναίκας και οι κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής, σύμφωνα με τις οποίες η γυναίκα έπρεπε μόνο να φροντίζει και να είναι δούλα των παιδιών και του σπιτιού της.
Τέλος μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσής της έπαιξε η παιδική της ηλικία, η σχέση της με τους γονείς της και οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες στις οποίες μεγάλωσε. Φαίνεται μέσα από την αφήγηση πως οι γονείς της δεν της φέρθηκαν ποτέ σωστά ούτε την αγάπησαν καθώς, την πάντρεψαν με έναν αδύναμο άνδρα και της έδωσαν ασήμαντη προίκα, ενώ κράτησαν χρήματα για τους ίδιους και τον γιο τους, δείχνοντάς της πως το γεγονός ότι είναι κόρη τους όχι μόνο δεν τους ενδιαφέρει αλλά και τους ενοχλεί.
Ο Παπαδιαμάντης δίνει στο μυθιστόρημα του και στην ηρωίδα ένα τέλος ανάλογο με τα παρανοϊκά εγκλήματα της. Η φόνισσα πνίγεται από την παλίρροια στην προσπάθεια της να διαφύγει από τους χωροφύλακες που την καταδιώκουν.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στις Σκιάθο το 1851. Ο πατέρας του ήταν ο ιερέας Αδαμάντιος Εμμανουήλ ο οποίος ακολουθούσε την αυστηρή παράδοση του ορθόδοξου κινήματος των Κολλυβάδων. Εξοικειώθηκε νωρίς με τα εκκλησιαστικά πράγματα, τη θρησκευτικότητα, τα εξωκκλήσια και την ήσυχη ζωή του νησιώτικου περίγυρου. Όλα αυτά διαμόρφωσαν μια χριστιανική ιδιοσυγκρασία, που διατήρησε ως το τέλος της ζωής του. Τελείωσε το δημοτικό στο νησί του το 1860. Το 1867 ο Παπαδιαμάντης γράφτηκε στην Α γυμνασίου στη Χαλκίδα ενώ αργότερα πέρασε τις εξετάσεις και γράφτηκε στη Γ τάξη του γυμνασίου στον Πειραιά. Αποφοίτησε από το Βαρβάκειο το 1874. Στη συνέχεια γράφτηκε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου ήταν συμφοιτητής με τον Γεώργιο Βιζυηνό ενώ ένας από τους καθηγητές του ήταν ο Στέφανος Κουμανούδης. Δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του αν και προφασιζόταν ότι δεν τις εγκατέλειψε μη θέλοντας να επιστρέψει στη γενέτειρά του και να στρατευθεί. Στην Αθήνα έμεινε περίπου δέκα χρόνια, επισκεπτόμενος κάποιες φορές το νησί του. Έζησε φτωχικά, συγκάτοικος με συγγενείς και συμπατριώτες του και εργαζόμενος ως οικοδιδάσκαλος.
Πηγές
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Η Φόνισσα
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%A6%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%83%CE%B1
