«Γνωρίζοντας τ ‘ άστρα.» Γκόκα Ευαγγελία, Γ1

«Γνωρίζοντας τ ΄ άστρα»

Από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες φαίνεται ότι ο άνθρωπος όλο και περισσότερο κοιτάζει προς τα πάνω. Όλο και περισσότερο διαλογίζεται κάτω από τον έναστρο ουρανό και όλο και περισσότερο αναζητά την απέραντη ομορφιά του σύμπαντος.

Κάθε φορά που κοιτάζουμε τον ουρανό, ρίχνουμε μια φευγαλέα ματιά σε ένα σύμπαν που υφίσταται την αδυσώπητη διαδικασία της αλλαγής. Οι πλανήτες κυλάνε στις τροχιές τους, οι αστέρες γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν και οι γαλαξίες περιφέρονται στο σύμπαν. Ότι αντικρίζουμε στον νυχτερινό ουρανό εκτός από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και τη σελήνη, όλα τα υπόλοιπα είναι αστέρες που μπορεί να βρίσκονται δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας. Ο άνθρωπος κάποια από αυτά για να τα ξεχωρίζει στον ουρανό τα έχει κατατάξει σε αστερισμούς. Ο αστερισμός της Μεγάλης Άρκτου και του Ωρίωνα είναι κάποιοι από αυτούς.

Τα άστρα έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για να εξυπηρετήσουν ανθρώπινες ανάγκες όπως η θρησκεία, η πολιτική και η επιστήμη. Άλλα μόνο η τελευταία παίζει ένα ρόλο στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε το σύμπαν στο οποίο ζούμε . Τα άστρα ζουν και πεθαίνουν, καθένα από  αυτά είναι μια αυτόφωτη σφαίρα από αέρια όπως υδρογόνο και ήλιο, που βρίσκουμε παντού στο σύμπαν. Τα άστρα χωρίζονται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες ανάλογα το μέγεθος, τη λαμπρότητα και την ηλικία τους. Στους γίγαντες, στους  υπεργίγαντες , σε αστέρες όπως τον ήλιο μας και στους νάνους.

Η αστρική γέννηση και ο αστρικός θάνατος είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον γεγονός που αξίζει να αναφέρουμε. Ο γαλαξίας αποτελεί μαιευτήριο και κοιμητήριο τρισεκατομμυρίων αστέρων. Το πώς πεθαίνει ένας αστέρας εξαρτάται πιο πολύ από τη μάζα που του απομένει στο τέλος παρά από την αρχική του μάζα. Ανάλογα, βέβαια και με το είδος των αστέρων ακολουθεί και διαφορετικό τέλος. Κατά το τέλος τους, πολλοί σχηματίζουν πλανητικά νεφελώματα από τα οποία θα γεννηθούν νέοι αστέρες και άλλα θα δημιουργήσουν μαύρες τρύπες.

Το κοντινότερο άστρο στη γη είναι ο Ήλιος, ο οποίος αποτελεί πηγή ζωής για τον πλανήτη μας. Ο Ήλιος είναι το σώμα με τη μεγαλύτερη μάζα και το μεγαλύτερο όγκο στο ηλιακό μας σύστημα. Αυτή η πελώρια   σφαίρα από αέριο είναι η κύρια πηγή ενέργειας που τροφοδοτεί τους μηχανισμούς θέρμανσης των πλανητών. Η ενέργεια για όλη αυτή τη δραστηριότητα προέρχεται από το κέντρο του Ήλιου. Εκεί οι τρομακτικές θερμοκρασίες και οι πιέσεις δημιουργούν ένα τέλειο περιβάλλον για πυρηνικές αντιδράσεις.  Η επιφανειακή  θερμοκρασία του, παρότι δεν είναι τόσο υψηλή όσο στον πυρήνα ανέρχεται στους 6.000 βαθμούς. Σε γενικές γραμμές, ο Ήλιος λάμπει εδώ και 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Όλα αυτά τα χρόνια έχει κάψει τα μισά από τα καύσιμα που διαθέτει και θα συνεχίσει να μετατρέπει υδρογόνο σε ήλιο για τουλάχιστον 5 δισεκατομμύρια χρόνια ακόμα. Ο Ήλιος πριν το τέλος του θα αρχίσει να διαστέλλεται για εκατομμύρια χρόνια, ώσπου ο ουρανός της Γης θα γεμίσει σχεδόν από το βαθυκόκκινο Ήλιο. Σε αυτό το στάδιο θα είναι ένας πλήρως ανεπτυγμένος κόκκινος γίγαντας. Μετά από 100 εκατομμύρια χρόνια περίπου ο πυρήνας του Ήλιου θα εξαντλήσει τα πυρηνικά καύσιμα και θα καταρρεύσει σχηματίζοντας ένα λευκό νάνο, ο οποίος θα αντιπροσωπεύει την τρίτη ηλικία του. Τέλος, ο Ήλιος θα σιγοσβήσει καταλήγοντας σε ένα μαύρο νάνο.

Ολοκληρώνοντας το σύντομο ταξίδι στα άστρα και γνωρίζοντας τον κύκλο ζωής τους στο ελάχιστο, διαπιστώνουμε ότι τα αστέρια ζουν και πεθαίνουν σε κλίμακες χρόνου που κάνουν την μακρότερη ανθρώπινη ζωή να φαίνεται σαν φευγαλέα στιγμή.

 

 

Πηγές: Carolyn Collins Petersen and John C. Brandt, Ματιές στο Σύμπαν. Μτφ: Σίμος Οικονομίδης. Εκδ: Πλανητάριο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2005

Terence Dickinson, Το Σύμπαν και πέρα από αυτό. Μτφ: Σίμος Οικονομίδης.  Εκδ:  Πλανητάριο Θεσσαλονίκης , Θεσσαλονίκη 2004

Terence Dickinson, Night Watch. Μτφ: Σίμος Οικονομίδης. Εκδ: Πλανητάριο Θεσσαλονίκης , Θεσσαλονίκη 2003

Σχολιάστε