ΛΙΜΝΗ ΑΡΑΛΗ VIDEO
H Αράλη ήταν η δεύτερη σε μέγεθος “εσωτερική θάλασσα” της Ασίας, μετά από την Κασπία, και η τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο και με μοναδική βιοποικιλότητα. Αυτό μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Έκτοτε ξεκίνησε η δραματική συρρίκνωσή της και σήμερα δεν αποτελεί παρά μια σκιά .
Από τα 68.000 τ. χλμ. που ήταν η έκτασή της, όσο περίπου η μισή Ελλάδα, συρρικνώθηκε το 2004 στα 17.000 τ. χλμ. και τα απομεινάρια της χωρίστηκαν σε τέσσερις λίμνες, με μέσο βάθος τα 8,7 μέτρα.
Τα 40.000 τ.χλμ., που εξατμίστηκαν και αποξηράνθηκαν, μετατράπηκαν απλώς σε έρημο, όπως είναι και το μεγαλύτερο τμήμα της Κεντρικής Ασίας. Μια έρημο όμως τοξική, καθώς η σκόνη από τον αποξηραμένο πυθμένα της λίμνης περιέχει επικίνδυνα χημικά στοιχεία τα οποία και μεταφέρονται από τον αέρα. Έτσι ,η Αράλη έγινε συνώνυμη της εξαφάνισης, της ερημοποίησης .
Πώς όμως ξεκίνησε ο αργός θάνατος και τελικά η εξαφάνιση αυτής της τεράστιας λίμνης;
Η Αράλη, η οποία είναι χωρισμένη μεταξύ Καζακστάν και Ουζμπεκιστάν, τροφοδοτείται από τα νερά των ποταμών Αμούρ Ντάρια και Συρ Ντάρια, που πηγάζουν από τα βουνά του Κιργιζιστάν και του Τατζικιστάν.
Η Αράλη έπεσε θύμα των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων που ξεκίνησαν από πολιτικές αποφάσεις.
Ένα σοβιετικό σχέδιο
Ξεκίνησε λοιπόν να κατασκευάζει ένα αχανές δίκτυο από αρδευτικά κανάλια. Ήταν ένα από πλέον φιλόδοξα σχέδια σε παγκόσμια κλίμακα. Χιλιάδες χιλιόμετρα αρδευτικών καναλιών κατασκευάστηκαν τότε, ώστε να μεταφέρουν το νερό από τους ποταμούς Αμούρ Ντάρια και Συρ Ντάρια στην κοιλάδα Φεργκάνα, όπου και θα καλλιεργούταν το πολύτιμο βαμβάκι. Νερό που κανονικά θα χυνόταν στη λίμνη Αράλη .Αυτό το σοβιετικό σχέδιο άρχισε σύντομα να λειτουργεί.
Έτσι, το βαμβάκι από τις νέες βαμβακοκαλλιέργειες της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Ουζμπεκιστάν άρχισαν να τροφοδοτούν τις ανάγκες ολόκληρης της ΕΣΣΔ, υποκαθιστώντας την ανάγκη εισαγωγών από την Αίγυπτο. Η Μόσχα πέτυχε τον αρχικό της στόχο, αλλά το όλο σχέδιο είχε ταυτόχρονα και τη σκοτεινή του πλευρά.
Οι βαμβακοκαλλιέργειες απορροφούσαν τη μεγαλύτερη ποσότητα νερού των δύο ποταμών κι έτσι, όλο και λιγότερο νερό, κατέληγε στην Αράλη. Ο όγκος ύδατος της λίμνης άρχισε χρόνο με το χρόνο να μειώνεται, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση και την αποξήρανσή της. Οι Σοβιετικοί που έβλεπαν να συμβαίνει αυτή η περιβαλλοντική καταστροφή ήδη από τη δεκαετία του 1980, δεν “ίδρωνε το αυτί” τους σχετικά με τα οικολογικά ζητήματα.
Υπήρχαν μάλιστα και ορισμένοι που θεωρούσαν την Αράλη “λάθος της φύσης”, που έπρεπε να “διορθωθεί”.
Χώρος δοκιμών βιολογικών όπλων
Αποτελούσε άλλωστε κοινό μυστικό πως όλα αυτά τα χρόνια πως χρησιμοποιούσαν την “άχρηστη” Αράλη ως χώρο εναπόθεσης και πειραματικών δοκιμών με επικίνδυνα χημικά και βιολογικά όπλα.
Σ’ ένα νησί, στο κέντρο αυτής της τεράστιας λίμνης, υπήρχε ένα Σοβιετικό απόρρητο εργαστήριο δοκιμών και ανάπτυξης επικίνδυνων βιολογικών όπλων, όπως του άνθρακα . Όπλα τα οποία αποθηκεύονταν σ’ αυτό το απομονωμένο νησί. Άλλωστε οι δοκιμές που έγιναν τότε με τον Άνθρακα, μόλυναν περιοχές που ποτέ δεν απολυμάνθηκαν και ως γνωστό αυτό το επικίνδυνο μικρόβιο μπορεί να επιβιώσει σε λήθαργο ακόμη και εκατοντάδες χρόνια. Έτσι την άνοιξη του 2015 μολύνθηκαν 2.000 άγριες αντιλόπες του Καζακστάν από το θανατηφόρο μικρόβιο του Άνθρακα, προερχόμενο από το νησί που βρισκόταν κάποτε στο μέσον της, αποξηραμένης πλέον, Αράλης.
Η συρρίκνωση της λίμνης ήταν τόσο δραματική ώστε το 1987 η εναπομείνασα Αράλη χωρίστηκε σε δύο μικρότερες λίμνες. Στη, βαθύτερη αλλά μικρότερη, βόρεια λίμνη, που άνηκε στο Καζακστάν, και στη μεγαλύτερη, αλλά πιο ρηχή, νότια λίμνη, που άνηκε στο Ουζμπεκιστάν. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης η νότια λίμνη συρρικνώθηκε ακόμη περισσότερο, ώστε να χωριστεί σε δύο νέες, μικρότερες λίμνες, την ανατολική και τη δυτική.
Ο αποξηραμένος πυθμένας της λίμνης, που ήταν επιβαρυμένος με πολλές επικίνδυνες χημικές ουσίες, έγινε σκόνη που εκτέθηκε στους δυνατούς ανέμους της περιοχής.
Έτσι δημιουργήθηκε το φαινόμενο της αερομεταφερόμενης “τοξικής σκόνης”, που πλήττει το περιβάλλον και την υγεία εκατομμυρίων κατοίκων.
Οι δυνατοί άνεμοι μεταφέρουν τη χημικά επιβαρυμένη σκόνη, αλλά και το αλάτι του πυθμένα της αποξηραμένης λίμνης, σε αποστάσεις έως και 800 χιλιομέτρων καταστρέφοντας την ανθρώπινη υγεία, τις καλλιέργειες και την παραδοσιακή κτηνοτροφία. Μια έκταση ίση με αυτή της Γαλλίας μολύνεται από το “τοξικό νέφος” της σκόνης από την πυθμένα της νεκρής Αράλης, που είναι γεμάτη με καρκινογόνα χημικά.
θανατηφόρες επιπτώσεις στους κατοίκους
Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών ήταν οι πρώτοι που εισέπραξαν τις επιπτώσεις αυτής της τεράστιας περιβαλλοντικής καταστροφής. Όχι μόνον οι ψαράδες και οι ναυτικοί έχασαν τις δουλειές τους και αναγκάστηκαν να μετακινηθούν. Ολόκληρες πόλεις και χωριά, που ήταν πριν παραλίμνια λιμάνια, εγκαταλείφθηκαν και οι κάτοικοι τους μετακινήθηκαν. Παραδοσιακές καλλιέργειες νεκρώθηκαν, ενώ οι κτηνοτρόφοι δεν μπορούν να βρουν νερό και φυτά για να εκθρέψουν τα ζώα τους. Το έδαφος του πυθμένα της λίμνης είναι τόσο χημικά μολυσμένο και αλμυρό, που είναι ακατάλληλο για χρήση.
Οι ίδιοι οι κάτοικοι, που εισπνέουν αυτή την τοξική σκόνη άρχισαν να υποφέρουν από σοβαρά πνευμονολογικά νοσήματα, καρδιοαγγειακές διαταραχές, ορμονικά προβλήματα, ενώ τα ποσοστά των καρκίνων αυξήθηκαν δραματικά, προκαλώντας το 1/3 των θανάτων. Αυξήθηκαν επίσης οι μεταλλάξεις και οι γεννήσεις παραμορφωμένων βρεφών. Όλα αυτά αποτελούν το σκηνικό ενός εφιάλτη.
Η εξαφάνιση της λίμνης έχει επίσης προκαλέσει και σοβαρές μεταβολές στο μικροκλίμα της περιοχής, φέρνοντας θερμότερα καλοκαίρια και ψυχρότερους χειμώνες κατά 2-6 βαθμούς Κελσίου.
Η καταστροφή είναι μη αντιστρέψιμη;
Δυστυχώς αυτή η περιβαλλοντική καταστροφή, που προέρχεται από τον αργό θάνατο της Αράλης, φαίνεται πως είναι μη αντιστρέψιμη, παρά τις προσπάθειες, ειδικά του Καζακστάν να διασώσει ότι απέμεινε από το βόρειο τμήμα της Αράλης κατασκευάζοντας το 2005 ένα φράγμα που ανύψωσε τη στάθμη των υδάτων κατά δύο μέτρα και μείωσε κάπως την αλμυρότητα, επιτρέποντας την επανεμφάνιση ψαριών. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή περιορίζει κάθε χρόνο την ποσότητα ύδατος που μεταφέρουν οι δύο ποταμοί που τροφοδοτούν την Αράλη, εμποδίζοντας ακόμη περισσότερο την ανάκτησή της.
ΜΑΘΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ ΤΗΣ ΣΤ΄2 ΤΑΞΗΣ
